Thịnh hành trào lưu làm sách bản đặc biệt

Bản đặc biệt của sách trong bộ Việt Nam danh tác

Thú chơi sách, sưu tầm sách cổ, sách quý, sách bản đặc biệt đã theo chân người Pháp vào Việt Nam từ đầu thế kỷ XX. Từ thời điểm đó, một số nhà xuất bản (NXB) ngoài bản thường, còn làm thêm bản đặc biệt (số lượng in không quá 100) dành cho những người chơi sách, sưu tầm sách. Bản đặc biệt được chăm chút kỹ về nội dung và hình thức để toát lên tính độc đáo và khác biệt. Có thể kể đến Vang bóng một thời (Nguyễn Tuân) do NXB Thời đại xuất bản năm 1943, được in trên giấy dó; Lều chõng (Ngô Tất Tố) bản đặc biệt in giấy dó vào năm 1941 có chữ ký tác giả; Đông phương luận lý học (Nhất Hạnh) in trên giấy couché xuất bản năm 1950, Mưa gió sông Tương (Tương Phố) in trên giấy ngọc cốt đặc biệt năm 1960; Kỷ niệm Văn thi sĩ Việt Nam (Bàng Bá Lân) in trên giấy blanc fin năm 1969... 

Bản đặc biệt của Những cuốn sách thay đổi lịch sử

Trên thực tế, trào lưu làm sách bản đặc biệt (đánh số từ 001-100) mới thực sự thịnh hành trong vài năm nay, với sự tham gia của NXB Trẻ, Công ty CP Văn hóa Truyền thông Nhã Nam, Công ty Văn hóa Đông A, Tao Đàn, Thái Hà Books... phục vụ độc giả muốn có được bản sách đẹp và cầu kỳ về hình thức để lưu giữ, sưu tầm hay làm quà tặng. Mảng sách được chọn làm bản đặc biệt tập trung vào lĩnh vực văn học kinh điển, sử học, văn hóa... của các tác giả nổi tiếng. Cùng với công đoạn biên tập thì phần hình ảnh cho bản đặc biệt rất được các nhà sách, NXB chú trọng. Các ấn bản sách đặc biệt có bìa được thiết kế riêng với chất liệu da, giả da, vải. Ruột sách được in trên giấy chất lượng cao. Mép sách có phun nhũ hoặc mạ kim loại. Một số đơn vị còn làm triện son đóng trên sách, hoặc xin tác giả, dịch giả ký tặng.

Bản đặc biệt của quyển Những ngôi sao Eger

Đánh dấu cho trào lưu làm sách bản đặc biệt thịnh hành là sự kiện Công ty CP Văn hóa Đông A ra mắt 100 cuốn (S100) của tác phẩm văn học kinh điển Anh em nhà Karamazov (Dostoevsky) vào tháng 7/2019. Sau này, các đơn vị khác làm  sách bản đặc biệt cũng được độc giả gọi tên theo cách này, như “S100 Việt Nam danh tác”. Tiếp đó, Đông A lần lượt ra mắt loạt ấn bản S100 của các tác phẩm nổi tiếng: Kiêu hãnh và định kiến, Những ngôi sao Eger, Hán Sở diễn nghĩa, Thiên hoàng Minh Trị, Bố già, Robinson Cruso, Khát vọng sống, Những cuốn sách thay đổi lịch sử... S100 của Đông A được làm thống nhất về hình thức từ thiết kế đến chất liệu, gợi nhớ đến những cuốn sách bìa da của châu Âu cổ xưa. 

Cuối năm 2019, Thái Hà Books ra mắt ấn bản đặc biệt (có hộp gỗ) và siêu đặc biệt gồm “long, quy, phượng, phúc lành và trường thọ” in giấy Trúc Chỉ, đóng hộp tinh xảo của  tác phẩm Nghệ thuật và nghệ nhân vùng Kinh thành Huế (L’Art à Hué)... NXB Trẻ có S100 bản đặc biệt của bộ sách Thu Giang - Nguyễn Duy Cần (bìa cứng mạ vàng) được đóng hộp để độc giả làm quà tặng, sưu tầm, lưu giữ. Những con đường tơ lụa của Phanbook cũng phát hành 100 bản đặc biệt bìa cứng. 100 cuốn đặc biệt Nhụy khúc được khoác bìa cứng, có đánh số, có chữ ký của tác giả ghi kèm tên người sở hữu, có triện son của Tao Đàn.

Sang năm 2020 này, “cuộc chơi” làm sách bản đặc biệt dường như sôi động hơn. Chẳng hạn, Tri thức trẻ Books vừa thực hiện bản đặc biệt cho Tam quốc chí thông tục diễn nghĩa, Tiêu sơn tráng sĩ... Trong đó, ngoài bìa cứng, triện tên sách, chữ ký của họa sĩ, thì bản đặc biệt Tiêu Sơn tráng sĩ còn tặng kèm một chiếc quạt được gia công bởi các nghệ nhân làng nghề quạt giấy Chàng Sơn... Ngoài ra còn có S100 cuốn Trần Thủ Độ của NXB Văn Học ra mắt trong tháng 6 này. Nhà sách Omega + có bản đặc biệt Leonardo da Vinci in giấy couché, bìa mạ vàng, nặng khoảng 1,8kg. S100 cuốn Tiếp cận một số vấn đề văn hóa Champa của NXB Tri Thức cũng đang lên kệ sách...

Ở thời điểm này, Nhã Nam đang thực hiện bản đặc biệt cho 15 cuốn trong bộ Việt Nam danh tác gồm: Bỉ vỏ, Gió đầu mùa, Nắng trong vườn, Bốn mươi năm nói láo, Chân trời cũ, Đôi lứa xứng đôi, Tố Tâm, Hà Nội băm sáu phố phường... Các ấn bản này có ruột in trên giấy mỹ thuật (giấy village thượng hạng màu kem), bìa làm thủ công bằng da PU chất lượng cao, may chỉ chuyên dụng, bụng sách quét nhũ vàng, phần minh họa và tên sách được ép nhũ... 

Bản đặc biệt của quyển Một chiến dịch ở Bắc Kỳ

Đáng kể nữa là cuốn Một chiến dịch ở Bắc Kỳ - thuộc dòng sách tư liệu, lịch sử về đất nước, con người Việt Nam - đang có ba đơn vị cùng làm sách bản đặc biệt. Trong đó, từ đầu tháng 5/2020, Omega + phát hành 500 cuốn Lux 1.0 - Một chiến dịch ở Bắc Kỳ được mạ nhũ kim bụng sách, bìa cứng gáy vuông, bọc vải bố cao cấp, ép nhiệt cao tần tên sách và các hình minh họa... Đông A cũng phát hành phiên bản đặc biệt S100 Một chiến dịch ở Bắc Kỳ, có bìa làm bằng da bò nhập khẩu từ Ý với kỹ thuật khâu ruột sách và làm bìa cứng thủ công theo lối cổ điển châu Âu, cạnh sách được mạ bằng nhũ vàng... Dự kiến khoảng hai tháng nữa, Nhã Nam sẽ cho ra mắt S100 Một chiến dịch ở Bắc Kỳ.

Có thể thấy, khi có thêm nhiều đơn vị xuất bản và nhà sách tham gia làm sách bản đặc biệt thì sự cạnh tranh sẽ tăng lên. Và mỗi đơn vị sẽ cố gắng để làm ra những phiên bản tốt nhất, đẹp nhất, giá cả phù hợp nhất trong khả năng có thể. Như vậy người yêu sách, sưu tập, lưu giữ, trưng bày hay tặng sách sẽ có thêm nhiều lựa chọn. Ở phía độc giả, cũng cho thấy xu hướng đón nhận sách bản đặc biệt đang tăng lên. Theo “bật mí” của Nhã Nam, Đông A, Vinh Thành Sinh (một đại lý chuyên về sách bản đặc biệt)... dù có giá cao thì các bản sách đặc biệt vẫn bán hết trong thời gian rất ngắn. Chẳng hạn, chưa đầy 2 phút kể từ khi đăng mở bán bản đặc biệt của Những ngôi sao Eger trên trang fanpage Facebook, 100 bản giá 1 triệu đồng/cuốn (gấp 5 lần bản phổ thông) của Đông A đã được bán hết. Hiện bản đặc biệt bìa da PU cao cấp cho 15 cuốn trong bộ Việt Nam danh tác của Nhã Nam cũng đang khiến độc giả lên “cơn sốt”. Trên nhiều fanpage mở bán bản đặc biệt, dù sách đã bán hết nhưng vẫn thấy nhiều độc giả đặt mua, thậm chí đề nghị đơn vị làm sách tăng số lượng bản đặc biệt ở những lần tái bản sau. Trong đó, đang có khá nhiều độc giả trẻ tuổi quan tâm đến sách bản đặc biệt, với mục đích sưu tầm hay làm quà tặng.