Tăng cường minh bạch, loại bỏ trung gian môi giới bất hợp pháp trong đưa lao động Việt Nam sang Nhật Bản

Nguyên nhân chính đến từ việc người lao động thiếu thông tin rõ ràng, đầy đủ về doanh nghiệp cung ứng dịch vụ, ngành nghề, điều kiện hợp đồng cũng như chi phí xuất cảnh.

Tại Lễ ra mắt Hệ thống Việc làm ngoài nước DOLAB-JICA (Ứng dụng DJ) do Cục Quản lý Lao động ngoài nước (Bộ Nội vụ) phối hợp với Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) tổ chức ngày 30/7, đại diện các bên liên quan đã cùng trao đổi, đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả, tính minh bạch và bền vững trong công tác phái cử lao động.

Ông Vũ Trường Giang - Phó Cục trưởng Cục Quản lý Lao động ngoài nước (Bộ Nội vụ), cho biết: hoạt động đưa người lao động Việt Nam ra nước ngoài làm việc là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, góp phần giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập và chất lượng nguồn nhân lực quốc gia.

Hiện nay, hơn 800.000 lao động Việt Nam đang làm việc tại hơn 40 quốc gia và vùng lãnh thổ. Trong đó, ba thị trường trọng điểm là Nhật Bản (khoảng 450.000 lao động), Đài Loan (Trung Quốc) với hơn 280.000 người và Hàn Quốc với khoảng 70.000 người.

Chỉ riêng năm 2024, hơn 158.000 lao động đã được xuất cảnh theo các hợp đồng lao động chính thức. Trong số này, Nhật Bản tiếp tục là điểm đến hàng đầu với hơn 71.000 người, tiếp theo là Đài Loan và Hàn Quốc.

Mặc dù đạt nhiều kết quả tích cực, nhưng công tác đưa lao động đi làm việc ở nước ngoài vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế. Việc thiếu thông tin dẫn đến sự phụ thuộc vào các đơn vị trung gian không chính thức, kéo theo nguy cơ bị lừa đảo, ép buộc nộp các khoản phí trái quy định, gây thiệt hại tài chính và tâm lý cho người lao động.

Ông Ishikawa Isamu - Công sứ Đại sứ quán Nhật Bản tại Việt Nam, nhấn mạnh: hợp tác lao động là một trong những trụ cột quan trọng trong quan hệ song phương Việt Nam - Nhật Bản. Hiện có hơn 630.000 người Việt Nam đang sinh sống và làm việc tại Nhật Bản, đóng góp không chỉ cho kinh tế nước sở tại mà còn thúc đẩy sự hiểu biết và kết nối giữa hai dân tộc.

Chính phủ Nhật Bản đã nhiều lần khẳng định cam kết cải thiện môi trường lao động cho cộng đồng người Việt, đặc biệt thông qua Tuyên bố chung cấp cao trong chuyến thăm của Thủ tướng Nhật Bản tới Việt Nam vào tháng 4/2024.

Trước thực trạng đó, Dự án “Hỗ trợ kết nối thông tin việc làm cho người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng” (DOLAB-JICA) ra đời như một bước tiến quan trọng trong quá trình hiện đại hóa công tác tuyển dụng và phái cử lao động.

Thông qua nền tảng này, người lao động có thể tra cứu chi tiết chi phí, điều kiện tuyển dụng, doanh nghiệp phái cử, cơ hội việc làm tại Nhật Bản ngay trên thiết bị cá nhân mà không cần thông qua môi giới trung gian. Điều này góp phần đáng kể trong việc giảm thiểu chi phí phát sinh và ngăn chặn các hành vi lừa đảo.

Ngoài ra, ứng dụng còn tích hợp các tính năng như: đánh giá doanh nghiệp tiếp nhận, phản hồi tới cơ quan chức năng trong quá trình làm việc, và tiếp cận cơ hội việc làm trong nước sau khi về nước. Theo ông Vũ Trường Giang, đây là tiền đề để xây dựng một hệ sinh thái việc làm bền vững và đồng bộ cho lực lượng lao động xuất khẩu.

Ông Kobayashi Yosuke - Trưởng đại diện JICA tại Việt Nam, nhận định: “Việc triển khai ứng dụng DOLAB-JICA là khởi đầu quan trọng. Tuy nhiên, mức độ hiệu quả sẽ phụ thuộc vào việc các tổ chức phái cử và người lao động sử dụng công cụ này một cách rộng rãi và có trách nhiệm”.

Ông cũng cảnh báo rằng nếu chính sách và vận hành không được thiết lập theo các chuẩn mực cao, mà lại điều chỉnh theo những doanh nghiệp yếu kém, sẽ dẫn đến “cuộc đua xuống đáy”, làm xói mòn quyền lợi người lao động.

Dự án DOLAB-JICA hướng đến mục tiêu dài hạn là nâng cao tiêu chuẩn nhân quyền và trách nhiệm xã hội trong lĩnh vực phái cử lao động, đồng thời tạo điều kiện để người lao động sau khi trở về có thể tái hòa nhập hiệu quả và tiếp tục đóng góp vào nền kinh tế trong nước.

Việc loại bỏ các trung gian bất hợp pháp và tăng cường ứng dụng công nghệ là xu hướng tất yếu, giúp xây dựng một thị trường lao động minh bạch, hiệu quả và bền vững, vì quyền lợi của người lao động và lợi ích lâu dài của quốc gia.