Nước uống và chuyện uống nước

Nước là chất dinh dưỡng tuy không cung cấp năng lượng nhưng đặc biệt cần thiết cho một cơ thể sống. Bạn có thể nhịn ăn nhiều ngày, thậm chí vài tuần cũng còn sống, nhưng nếu nhịn uống khoảng 3 ngày chắc là… tiêu.

Nước tham gia vào tất cả các quá trình chuyển hóa trong cơ thể chúng ta, cần thiết để tiêu hóa thức ăn, hòa tan và hấp thu các vitamin quan trọng, làm mát cơ thể, điều hòa thân nhiệt, bôi trơn các khớp, tăng thải độc chất và loại bỏ chất thải.

Trung bình một người trưởng thành cần uống khoảng 1,5-2 lít nước một ngày, chưa tính lượng nước được cung cấp qua nước canh, súp… trong bữa ăn.

Với trẻ em thì lượng nước nhập được tính toán chính xác dựa vào ký lô cân nặng: Trẻ dưới 10kg thì lượng nước cần là 100 ml/kg/ngày; với trẻ trên 10kg, mỗi ngày cần lượng nước là 1000 + (50ml x n) (n là số ký lô trên 10kg).

Ở mỗi thời điểm, môi trường, mức độ làm việc, tình trạng bệnh lý, mỗi người sẽ có nhu cầu nước khác nhau.

Có một dấu hiệu khá tin tưởng để dự đoán tình trạng thiếu, đủ hay dư nước trong cơ thể, đó là màu sắc của nước tiểu, vì thận là cơ quan chính để điều hòa lượng nước trong cơ thể, giữ hằng định một lượng nước cần thiết để các hoạt động của cơ thể được tiến hành ổn thỏa.

Nếu lượng nước nhập không đủ, thận sẽ giữ lại nước trong cơ thể và làm nước tiểu cô đặc, có màu vàng sậm. Nếu uống quá nhiều nước thì lượng dư sẽ tăng thải làm nước tiểu trắng trong và tiểu nhiều. Khi cơ thể vừa đủ nước, nước tiểu có màu vàng nhạt.

Tuy nhiên, có những bệnh lý gây tình trạng bất thường ở nước tiểu, như bệnh viêm gan, tắc mật có vàng da vàng mắt thường kèm tiểu vàng sậm. Người có bệnh đái tháo đường, tiểu nhạt, nhiễm trùng tiểu cũng không thể căn cứ vào màu sắc của nước tiểu để dự đoán tình trạng nước trong cơ thể.

Về thành phần loại nước uống hằng ngày, có thể tạm chia thành 10 phần, trong đó hãy uống 6 phần nước lọc (nước tinh khiết), 2 phần sữa và 2 phần nước trái cây là lý tưởng nhất.

Nếu bạn chơi thể thao hay làm việc ngoài trời nắng nóng gây ra nhiều mồ hôi, cần uống thêm nước sao cho cân nặng không giảm nhiều và nước tiểu được pha loãng đến độ vàng trong.

Các loại nước mát “nổi tiếng” như nước mía lau, rễ tranh, mã đề… uống rất ngon vì vị ngọt dịu và thơm mát, giúp thanh lọc cơ thể khi mụn nhọt, rôm sảy nhiều, nhưng không nên uống thường xuyên vì gây lợi tiểu và mất nước.

Trà atiso giúp nhuận gan, lợi mật, tăng cường thải độc có thể dùng nếu ưa thích, nhưng cũng không thể thay thế hoàn toàn nước lọc hay lượng sữa trong ngày.

Nước trà xanh chứa nhiều chất chống oxy hóa rất tốt cho người lớn (trẻ em không khuyến khích dùng nước trà), nhưng không nên uống trà quá đặc vì có thể gây táo bón, thiếu máu do thiếu sắt (nếu dùng thường xuyên) và mất ngủ ở những người nhạy cảm. Chỉ nên dùng nước trà xanh tối đa 2-3 ly một ngày, còn lại vẫn nên uống nước lọc, sữa và ăn thêm trái cây.

Các loại nước ngọt có gas, nước hương trái cây… uống lạnh thật đã khát và thú vị, nhưng chỉ nên dùng hạn chế, vì đường tinh là loại thực phẩm phải sử dụng hạn chế (dưới 20g/người/ngày), chưa kể khả năng bị nhiễm hóa chất từ đường hóa học, màu, mùi…

Các loại nước khoáng được khuyến khích sử dụng cho người tập thể thao hoặc làm việc ngoài trời bị ra nhiều mồ hôi, người bị tiêu chảy cấp (để bù các ion khoáng bị mất qua mồ hôi và phân trong thời hạn ngắn), sau đó vẫn nên dùng nước lọc để bù nước cho cơ thể.

Như vậy đối với người bình thường (không bị mất chất khoáng nhiều như những đối tượng kể trên) thì không khuyến khích dùng nước khoáng thường xuyên, mặc dù nếu thận hoạt động tốt thì những chất khoáng thừa vẫn được thải ra ngoài.

Trẻ em dưới 1 tuổi, người bệnh thận không nên uống nước khoáng vì thận yếu không thải được những chất khoáng dư thừa, sẽ tích lũy lại trong người và gây rối loạn nhịp tim, cao huyết áp, phù…

Cách uống nước tốt nhất là uống lai rai trong ngày, không nên đợi khát mới uống. Trẻ em thường mải chơi quên uống nước, nên cần nhắc nhở cho uống nước thường xuyên, vì tỷ lệ nước trong cơ thể trẻ luôn cao hơn người lớn và sự thiếu nước sẽ ảnh hưởng cấp kỳ đến hoạt động và sự sống của trẻ.

Người cao tuổi có thể bị mất cảm giác khát nước, nên người chăm sóc phải nhớ để cho uống nước từng ít một và rải đều trong ngày.

Phụ nữ cho con bú sữa mẹ cần uống khoảng 3 lít gồm nước lọc, sữa và nước canh, súp… mỗi ngày.