Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu tháo gỡ điểm nghẽn trong triển khai EPR

Dự thảo Nghị định được xây dựng theo hướng không làm thay đổi chính sách hiện hành, kế thừa và tích hợp các quy định đã có, đồng thời bổ sung những nội dung phát sinh từ thực tiễn. Trọng tâm là hoàn thiện cơ chế hỗ trợ tài chính từ nguồn đóng góp của nhà sản xuất, nhà nhập khẩu cho hoạt động tái chế sản phẩm, bao bì và xử lý chất thải.

Thông tin tại cuộc họp, ông Lê Công Thành - Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cho biết dự thảo đã cụ thể hóa các nội dung hỗ trợ tái chế, bao gồm đối tượng, hình thức hỗ trợ; nguyên tắc quản lý, phân bổ nguồn kinh phí; quy trình triển khai và giải ngân.

Theo đó, các gói hỗ trợ được xác định theo từng nhóm sản phẩm, bao bì, căn cứ năng lực và công suất thực tế của các cơ sở tái chế. Cách tiếp cận này nhằm huy động sự tham gia rộng rãi của doanh nghiệp tái chế vừa và nhỏ, doanh nghiệp tư nhân có năng lực phù hợp, qua đó hình thành mạng lưới tái chế trong nước theo hướng đa dạng, cạnh tranh và minh bạch.

Đối với nguồn kinh phí hỗ trợ xử lý chất thải, dự thảo quy định việc phân bổ cho các địa phương theo các tiêu chí định lượng rõ ràng như quy mô dân số, diện tích và điều kiện kinh tế - xã hội. UBND cấp tỉnh được chủ động quyết định việc sử dụng kinh phí, đồng thời chịu trách nhiệm toàn diện về hiệu quả và tính tuân thủ pháp luật.

Dự thảo cũng quy định cụ thể cơ chế quản lý, giám sát việc thực hiện trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất, nhà nhập khẩu, bao gồm Hệ thống thông tin EPR quốc gia và tổ chức vận hành Hội đồng EPR.

Thảo luận tại cuộc họp, các ý kiến cơ bản thống nhất với định hướng của dự thảo nhưng đề nghị tiếp tục rà soát để bảo đảm tính đồng bộ pháp lý và khả thi. Nhiều đại biểu kiến nghị làm rõ khái niệm thu gom, tiêu chí công nhận sản phẩm sau tái chế; minh bạch hóa cơ chế quản lý và sử dụng nguồn quỹ EPR; xác định nguyên tắc tính phí đóng góp tái chế (FS) rõ ràng, tránh điều chỉnh đồng thời cả tỷ lệ tái chế bắt buộc và mức phí trong cùng một năm.

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh yêu cầu trọng tâm là tháo gỡ các điểm nghẽn trong tổ chức thực hiện, để nguồn tiền EPR do doanh nghiệp tự nguyện đóng góp có thể được giải ngân kịp thời và phát huy hiệu quả. Chính sách phải được thiết kế theo hướng triển khai được ngay, vận hành thực chất, xuất phát từ thực tiễn, tránh tiếp cận thuần túy hành chính.

Theo Phó Thủ tướng, mục tiêu lâu dài của EPR là định hướng doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu và người tiêu dùng tiếp cận các sản phẩm thân thiện hơn với môi trường, qua đó từng bước thay đổi nhận thức, thúc đẩy cải tiến công nghệ, loại bỏ dần các sản phẩm không thân thiện và thu hẹp danh mục sản phẩm phải áp dụng EPR.

Về cơ chế tài chính, Phó Thủ tướng yêu cầu bảo đảm dòng tiền đóng góp được sử dụng hiệu quả cho các khâu thu gom, tái chế và xử lý, nhất là những công đoạn khó và tốn kém; đồng thời tách bạch rõ trách nhiệm của doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu chính ngạch với các vấn đề như hàng hóa dư thừa hoặc nhập lậu.

Nguồn tiền EPR phải được quản lý theo nguyên tắc tự nguyện, công khai, minh bạch; không hành chính hóa như ngân sách nhà nước, không áp đặt định mức, đơn giá cứng nhắc hay tổ chức thêm bộ máy quản lý. Trên cơ sở các tiêu chí rõ ràng, Hội đồng EPR quyết định việc sử dụng nguồn lực nhằm đạt hiệu quả cao nhất, kể cả cho các hoạt động nâng cao nhận thức cộng đồng.

Phó Thủ tướng cũng lưu ý việc xác định rõ trách nhiệm của nhà sản xuất, nhà nhập khẩu ngay từ đầu vòng đời sản phẩm; bảo đảm mỗi sản phẩm chỉ gắn với một chủ thể chịu trách nhiệm. Các quy định cần được thể hiện rõ ràng, minh bạch trong nghị định, qua đó tạo nền tảng cho một cơ chế EPR khả thi, hiệu quả và bền vững, góp phần bảo vệ môi trường một cách thực chất.