Ông Đinh Hồng Kỳ - Chủ tịch Công ty CP Secoin: Hội Doanh nghiệp Xanh TP.HCM: Kết nối doanh nghiệp tử tế cho phát triển bền vững

* Việc thành lập Hội vào thời điểm này liệu có bị xem là muộn, hay đây chính là “thời điểm vàng” để khởi động một làn sóng DN xanh đúng nghĩa tại Việt Nam, thưa ông?

- Không phải là quá muộn, mà ngược lại, đây chính là “thời điểm vàng”. Chúng ta đang ở giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ về tư duy phát triển bền vững, khi cả thế giới, từ các chính phủ đến những tập đoàn lớn nhỏ, đều ưu tiên các tiêu chí xanh, sạch và thân thiện với môi trường.

Việc thành lập HGBA lúc này mang ý nghĩa tiên phong và hết sức kịp thời, cho thấy cộng đồng DN Việt Nam, đặc biệt là tại TP.HCM, đầu tàu kinh tế của cả nước đã bắt đầu chuyển đổi một cách nghiêm túc, có tổ chức, có định hướng và mang trong mình khát vọng vươn lên bằng con đường phát triển bền vững.

* Chuyển đổi xanh ngày nay không chỉ là một vấn đề đạo đức DN, mà đã trở thành một rào cản kỹ thuật trong thương mại quốc tế. Theo ông, các DN Việt hiện đang nhận thức về vấn đề này ở mức độ nào, đã thật sự đúng và đủ chưa?

- Hiện chỉ dưới 20% DN Việt Nam nhận thức đúng và đầy đủ về tính chất bắt buộc này. Xu hướng toàn cầu đang chuyển dịch rõ rệt. Các thị trường lớn như EU, Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc… đã và đang triển khai các cơ chế như thuế carbon, chứng chỉ môi trường, quy định truy xuất nguồn gốc, tỷ lệ tái chế, tiêu chuẩn phát thải. DN không đáp ứng sẽ bị loại khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu, không có ngoại lệ, không thương lượng.

Trên thực tế, nhiều DN FDI và tập đoàn xuất khẩu lớn đã đi trước, đầu tư bài bản vào kiểm soát môi trường, số hóa quy trình, áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn, tham gia các sáng kiến ESG hoặc Net Zero. Trong khi đó, phần lớn DN vừa và nhỏ, chiếm hơn 90% tổng số DN vẫn đang ở mức nhận thức sơ khai, thậm chí chưa xem đây là yêu cầu bắt buộc. Tôi từng gặp nhiều chủ DN nhỏ vẫn cho rằng “chuyển đổi xanh là việc của công ty lớn”. Nhưng dù sản xuất áo, đinh vít hay gạo, nếu muốn xuất khẩu, vẫn phải tuân thủ bộ tiêu chuẩn xanh của thị trường quốc tế.

Tôi chia sẻ điều này với sự cảm thông. Nhiều DN chưa đủ nguồn lực, thiếu thông tin và hệ sinh thái hỗ trợ. Do đó, vai trò của các tổ chức như HGBA không chỉ nâng cao nhận thức, mà còn đồng hành, tư vấn, kết nối chuyên gia, hỗ trợ kỹ thuật và tài chính xanh, giúp DN không đơn độc trên hành trình chuyển đổi.

* Ông nhìn nhận thế nào về làn sóng “greenwashing” (tô vẽ hình ảnh DN xanh) đang lan rộng trên thế giới? Liệu Việt Nam có nguy cơ rơi vào tình trạng tương tự khi xu hướng ESG đang bị “tiếp thị hóa”?

- Tôi không xem làn sóng “greenwashing” chỉ là một hiện tượng tiêu cực, mà là hồi chuông cảnh tỉnh cho toàn bộ hệ sinh thái DN. Thế giới đã có nhiều bài học đắt giá: không ít thương hiệu lớn bị bóc trần vì quảng bá sản phẩm thân thiện môi trường, trong khi chuỗi sản xuất vẫn phát thải ở mức cao. Một số quỹ đầu tư cũng bị chỉ trích khi dán nhãn “bền vững”, nhưng danh mục đầu tư lại không có gì khác biệt.

Tại Việt Nam, nguy cơ rơi vào vòng xoáy “greenwashing” là rất rõ, nhất là khi ESG đang bị tiếp thị hóa quá nhanh, trong khi khung pháp lý chưa hoàn thiện và năng lực giám sát còn hạn chế. Nhiều DN vội vã gắn mác “xanh” bằng một vài chứng chỉ mơ hồ, hoặc lập báo cáo ESG theo phong trào mà thiếu chiến lược chuyển đổi thực chất. Có nơi đưa ESG vào chiến lược đối ngoại để tạo hình ảnh, nhưng ngay cả trong nội bộ, đội ngũ lãnh đạo và nhân viên vẫn chưa thực sự hiểu ESG là gì. Nếu không kịp thời xác định rằng ESG không phải là công cụ tiếp thị mà là một cam kết đạo đức dài hạn và chiến lược phát triển bền vững, chúng ta sẽ chứng kiến sự bùng phát của tình trạng “xanh ảo” với hệ lụy nghiêm trọng.

Giải pháp không nằm ở hình thức, mà ở ba yếu tố cốt lõi: hiểu đúng, làm thật và kiểm tra minh bạch. Hiểu đúng là bước khởi đầu, không chỉ với lãnh đạo mà với cả bộ máy thực thi. Làm thật bắt đầu từ những thay đổi cụ thể trong nội tại DN: quản lý năng lượng, xử lý chất thải, chính sách nhân sự… Cuối cùng, phải có cơ chế kiểm tra độc lập, công tâm, chẳng hạn một bộ chỉ số ESG quốc gia hoặc của TP.HCM phù hợp với thực tiễn DN Việt.

Tôi tin rằng, nếu đi đúng hướng, dù chậm hơn một chút, con đường phát triển xanh của chúng ta sẽ bền vững và đáng tin hơn nhiều so với việc chạy theo phong trào và phải trả giá sau này.

* Ông từng chia sẻ rằng chuyển đổi xanh không thể làm theo phong trào. Vậy HGBA đang có những kế hoạch gì để tránh tình trạng “xanh trên giấy”, “xanh trong báo cáo”?

- Tôi nói điều này từ quan sát thực tế. Nhiều nơi nói về ESG hay phát triển bền vững nhưng chỉ dừng ở khẩu hiệu hoặc trình chiếu trong hội thảo. Có DN treo băng rôn kêu gọi bảo vệ môi trường, nhưng phía sau vẫn âm thầm xả thải. Vì vậy, khi thành lập HGBA, chúng tôi xác định rõ: làm xanh phải bắt đầu từ thực chất, không phải hình ảnh. Hội đang xây dựng bộ tiêu chí “DN Xanh TP.HCM” phù hợp với bối cảnh Việt Nam, không sao chép mô hình nước ngoài. Bộ tiêu chí được thiết kế theo nhiều tầng, linh hoạt theo quy mô DN và bao quát ba trụ cột ESG: môi trường, xã hội và quản trị.

Chúng tôi không kỳ vọng DN phải “xanh hoàn toàn” ngay từ đầu. Hội triển khai mô hình chuyển đổi theo lộ trình, giúp DN xác định vị trí hiện tại và từng bước cải thiện bằng giải pháp cụ thể, từ tư vấn công nghệ, đào tạo nhân sự đến đánh giá hiệu quả năng lượng. Với những DN sẵn sàng chuyển đổi nhưng thiếu nguồn lực, Hội làm cầu nối với các định chế tài chính, quỹ đầu tư, ngân hàng để tiếp cận vốn ưu đãi cho dự án xanh. Những DN đạt chuẩn thực chất cũng sẽ được hỗ trợ kết nối vào chuỗi cung ứng quốc tế, nơi ESG ngày càng trở thành điều kiện bắt buộc.

Một yếu tố sống còn khác là tính minh bạch. Chúng tôi đang phối hợp với các đơn vị đánh giá độc lập để đảm bảo việc chứng nhận dựa trên số liệu thực tế, có thể kiểm chứng, không dựa vào báo cáo tự viết. Chúng tôi tin cộng đồng DN học hỏi hiệu quả nhất không phải qua diễn văn, mà bằng chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn. Những câu hỏi tưởng chừng đời thường như thay máy móc thế nào, lắp điện mặt trời tốn bao nhiêu, xử lý nước thải ra sao… mới là điều DN thật sự cần. Và đó cũng là cách chúng tôi chọn để lan tỏa tinh thần chuyển đổi xanh thực chất và bền vững.

* Theo ông, đâu là “chướng ngại” lớn nhất khiến DN Việt còn ngại chuyển đổi xanh? Và nếu chỉ chọn một điểm để đột phá, Hội sẽ bắt đầu từ đâu?

- Chuyển đổi xanh là xu hướng không thể đảo ngược, nhưng với nhiều DN, đặc biệt là các SMEs vẫn tồn tại những rào cản lớn. Trước hết là nhận thức chưa đúng: nhiều DN vẫn nhầm lẫn chuyển đổi xanh là hoạt động từ thiện môi trường, tốn kém và không sinh lời. Trong khi thực tế, đây là chiến lược sống còn, giúp DN duy trì vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu và nâng cao thương hiệu. Thứ hai là thiếu nguồn lực, cả tài chính lẫn công nghệ, nhất là khi triển khai các giải pháp đạt chuẩn quốc tế vốn đòi hỏi chi phí cao. Và thứ ba là sự thiếu hụt cơ chế hỗ trợ đồng bộ từ Nhà nước, cùng hệ sinh thái chuyên gia, công nghệ, ngân hàng xanh, khiến nhiều DN không biết bắt đầu từ đâu.

Hội DN Xanh TP.HCM xác định sẽ tạo đột phá từ nền tảng, đó là nhận thức và lòng tin. Chúng tôi tập trung cung cấp kiến thức đúng về ESG, tổ chức các khóa đào tạo thiết thực và lan tỏa các mô hình chuyển đổi thành công qua câu chuyện thực tế và bài học kinh nghiệm. Khi DN hiểu rõ, có niềm tin và thấy được hiệu quả, chuyển đổi xanh sẽ không còn là nỗi lo, mà trở thành động lực phát triển.

* Theo thông tin gần đây, HGBA dự định thành lập sàn giao dịch tín chỉ carbon và xây dựng quỹ đầu tư xanh. Liệu những sáng kiến này có thực sự là “sân chơi” cho các SMEs? Và Hội sẽ làm gì để đưa các SMEs vào cuộc, sao cho vừa dễ hiểu mà vẫn giữ được tính chuyên môn?

- Tôi đồng ý rằng các khái niệm như tín chỉ carbon, sàn giao dịch hay quỹ đầu tư xanh vẫn còn xa lạ với phần lớn SMEs. Nếu không có cách tiếp cận phù hợp, những sáng kiến này rất dễ trở thành “sân chơi của người lớn”, nơi SMEs chỉ đứng ngoài quan sát. Tuy nhiên, tôi cho rằng chính SMEs mới là đối tượng cần tham gia, vì nếu họ không tham gia, quá trình chuyển đổi xanh sẽ chỉ nằm trên giấy, không thực sự đi vào cuộc sống.

Chúng tôi xác định rằng, để SMEs bước vào cuộc chơi này, cần phải “dịch ngôn ngữ phức tạp thành hành động đơn giản”. Tín chỉ carbon nghe có vẻ cao siêu, nhưng thực chất là việc lượng hóa việc giảm phát thải thành giá trị kinh tế. Nếu một cơ sở sản xuất thay đổi công nghệ, lắp đặt năng lượng mặt trời, xử lý nước thải, thì phần giảm phát thải đó có thể được chứng nhận và bán ra thị trường. Điều quan trọng là DN phải hiểu rằng làm xanh có giá trị cụ thể, không phải khái niệm mơ hồ.

Vì SMEs thường thiếu nguồn lực, chúng tôi xây dựng mô hình liên kết theo cụm các DN cùng ngành hoặc cùng địa phương có thể tham gia nhóm, để Hội đứng ra tổ chức đo lường, kiểm toán và chứng nhận. Như vậy, từng DN không cần phải “tự bơi”, mà vẫn có thể tham gia vào hệ sinh thái xanh.

“

Tôi không mong HGBA chỉ là tổ chức “đẹp” trên danh nghĩa, mà là một phong trào sống động, nơi quy tụ những doanh nhân tử tế, dấn thân và có đủ khát vọng để tạo ra chuẩn mực mới cho thế hệ doanh nhân Việt Nam.

Ông Đinh Hồng Kỳ - Chủ tịch Công ty CP Secoin

* Chuyển đổi xanh không chỉ là vấn đề kỹ thuật hay công nghệ, mà còn là vấn đề về tư duy lãnh đạo. Theo ông, lãnh đạo DN cần thay đổi gì để dấn thân vào con đường?

- Chuyển đổi xanh không chỉ là bài toán kỹ thuật, mà là sự thay đổi trong tư duy lãnh đạo. Điều đầu tiên mà doanh nhân cần thay đổi là cách nhìn về trách nhiệm và giá trị thực sự của phát triển. Thay vì chỉ tập trung vào lợi nhuận ngắn hạn, cần dám đặt ra câu hỏi lớn: DN của mình có đang phát triển đúng hướng? Những gì mình làm hôm nay sẽ để lại gì cho thế hệ sau? Nếu thương hiệu xây dựng trên chuỗi giá trị gây hại cho môi trường, liệu nó còn đáng tự hào?

Sự tỉnh thức đó là nền tảng. Khi lãnh đạo hiểu rằng làm ăn đúng nghĩa là làm ăn có trách nhiệm, chuyển đổi xanh không còn là gánh nặng, mà là con đường đúng đắn dài hạn. Để đi được con đường này, lãnh đạo cũng cần từ bỏ tư duy “một mình lo hết”. Chuyển đổi xanh là quá trình phức tạp, đòi hỏi kiến thức chuyên sâu, sự cộng tác với chuyên gia và tinh thần học hỏi liên tục. Nhiều lãnh đạo SMEs nghĩ rằng “DN mình nhỏ quá để xanh”, hoặc “chờ người khác làm trước”. Nhưng sự chuyển mình của tổ chức bắt đầu từ người đứng đầu dám mở lòng, truyền tinh thần xanh cho đội ngũ, không phải đối phó, mà thay đổi thật sự.

Quan trọng nữa là phải xem chuyển đổi xanh như một cơ hội. Nếu nắm bắt, chuyển đổi xanh mở ra thị trường mới, thu hút vốn đầu tư và nâng uy tín với đối tác toàn cầu. Nhiều DN Việt nhỏ nhờ quyết tâm xanh hóa đã trở thành đối tác của các tập đoàn quốc tế. Đó là phần thưởng cho những người dám đi trước. Tóm lại, lãnh đạo không cần phải biết hết về chuyển đổi xanh, nhưng phải dám xanh hóa chính mình. Khi tư duy thay đổi, công nghệ sẽ theo sau. Khi trái tim đã “xanh”, mọi quyết định kinh doanh sẽ tự nhiên hướng tới sự bền vững.

* Nhìn vào lớp doanh nhân trẻ hiện nay, ông đánh giá thế nào về khát vọng và nhận thức của họ về phát triển bền vững? Nếu có thể gửi một thông điệp đến họ, ông sẽ nói gì?

- Tôi nhận thấy các doanh nhân trẻ hiện nay có khát vọng và nhận thức rõ ràng về phát triển bền vững. Nhiều bạn không chỉ muốn tạo ra sản phẩm, mà còn mong muốn mang lại giá trị cho xã hội. Các bạn rất nhanh nhạy với những xu hướng mà thế hệ đi trước như chúng tôi phải mất rất lâu mới tiếp cận được. Tuy nhiên, điều tôi trăn trở là khát vọng có, nhận thức có, nhưng không phải ai cũng đủ chiều sâu và sự kiên định để đi đường dài. Chuyển đổi xanh không phải là chiến dịch tiếp thị, mà là hành trình tái cấu trúc toàn diện. Nếu thiếu hệ giá trị làm nền tảng, người trẻ rất dễ bị cuốn theo phong trào và bỏ cuộc giữa chừng.

Nếu chỉ được nói một câu với thế hệ doanh nhân trẻ, tôi sẽ nói: Làm DN phải sống bằng lửa nhưng làm DN xanh thì phải thở bằng rừng. Hãy giữ ngọn lửa khởi nghiệp đam mê, quyết liệt, dám nghĩ lớn. Nhưng cũng hãy học cách thở sâu như một cánh rừng, bình tĩnh, bền bỉ và đủ bản lĩnh để tái sinh sau mỗi giông bão.

* Ở nhiều quốc gia, hội DN xanh thường là nơi tạo ra “chuẩn mực mới” cho thế hệ doanh nhân. Ông có tham vọng đưa HGBA trở thành tổ chức như thế không? Và nếu có, ông sẽ thực hiện điều đó như thế nào?

- Với tôi, việc thành lập HGBA không chỉ là một hoạt động hội đoàn, mà là một lý tưởng. Tôi đã chứng kiến nhiều quốc gia, nơi các hội DN xanh thực sự là ngọn hải đăng, không chỉ định hướng về chuyên môn mà còn tạo ra chuẩn mực mới về đạo đức kinh doanh, trách nhiệm xã hội và đổi mới sáng tạo. Tôi tin Việt Nam, đặc biệt là TP.HCM, cần một tổ chức như vậy, một tổ chức không chỉ làm phong trào, mà còn kiến tạo tư tưởng, nơi lợi nhuận và trách nhiệm không loại trừ mà bổ trợ cho nhau.

Chúng tôi đang xây dựng HGBA theo hướng cụ thể và thực tế. Thứ nhất, phát triển bộ chỉ số DN xanh, vừa đo lường được, vừa khả thi và có thể lan tỏa. Thứ hai, đào tạo thế hệ lãnh đạo xanh thông qua các chương trình huấn luyện gắn với thực tiễn. Thứ ba, sẵn sàng đi đầu trong việc thử nghiệm các mô hình mới như sàn tín chỉ carbon nội địa, cụm DN xanh theo ngành, hay nền tảng chia sẻ tài nguyên xanh. Tôi không mong HGBA chỉ là tổ chức “đẹp” trên danh nghĩa, mà là một phong trào sống động, nơi quy tụ những doanh nhân tử tế, dấn thân và có đủ khát vọng để tạo ra chuẩn mực mới cho thế hệ doanh nhân Việt Nam.

* Xin cảm ơn ông về cuộc trò chuyện thú vị!