NICE: Kết nối nguồn lực hỗ trợ cộng đồng yếu thế

NICE - mạng lưới sáng kiến phát triển vì cộng đồng thuộc Trung tâm Thông tin UNESCO - ra đời vào tháng 12/2020,  với hy vọng có thể rút ngắn khoảng cách ấy.

Quỹ sáng kiến kết nối trên nền tảng công nghệ

Có thể xem NICE là một nền tảng kết nối hoặc một mô hình khởi nghiệp. Nhưng khác với những mô hình khởi nghiệp khác, NICE không bán, không trao đổi bất cứ mặt hàng nào, cũng không đặt mục tiêu lợi nhuận. NICE đóng vai trò bộ lọc và kết nối những doanh nghiệp xã hội cần được hỗ trợ với bên muốn được hỗ trợ mà không có đủ thông tin.

Nôm na, hàng chục, hàng trăm sáng kiến khác nhau, sau xét duyệt của Hội đồng giám tuyển, sẽ xuất hiện trên nền tảng của NICE. Rất nhiều dạng kết nối có thể được tạo ra. Những nhà tài trợ có thể tìm thấy những dự án xã hội phù hợp mà trước đó chưa từng biết nếu muốn hỗ trợ cộng đồng theo dạng thức bền vững, thay vì chỉ dừng lại ở những hoạt động từ thiện phổ biến và đi theo lối mòn hiện nay là ủng hộ tiền, tặng quà, cung cấp các bữa ăn miễn phí, xây nhà, xây trường... Các đơn vị truyền thông cũng có thể thông qua nền tảng của NICE tìm thấy nhiều câu chuyện hay, có ý nghĩa nhân văn. Những tình nguyện viên - các bạn thanh niên, sinh viên, giới trí thức hay bất kỳ ai - từ NICE cũng có thêm những lựa chọn về phương án đóng góp cho cộng đồng. Bản thân các sáng kiến trong mạng lưới cũng có thể hỗ trợ lẫn nhau, bằng kiến thức, bằng nguồn vốn con người hay tài chính.

Sáng kiến "Tái chế xe đạp cũ cho trẻ em" của nhà sáng lập Trần Quyết Thắng trên nền tảng của NICE. Sáng kiến này xin (hoặc mua ở bãi phế liệu) xe đạp, xe lăn ở nhiều nơi, sau đó tập trung sửa chữa rồi trao tặng cho người cần khắp toàn quốc bằng các chương trình từ thiện, hoặc gửi bưu điện, xe khách

"Trong quá trình hoạt động xã hội, chúng tôi tự đặt cho mình nhiều câu hỏi: Điều gì có thể thúc đẩy phong trào vì cộng đồng? Thứ mà các chương trình vì cộng đồng đang thiếu, có phải chỉ là tiền? Liệu các dự án vì cộng đồng có nên được "tự sinh tự dưỡng" như quy luật thị trường dành cho bất kỳ dự án kinh doanh nào?", nhà báo Đinh Đức Hoàng - người sáng lập NICE trăn trở.

Trong buổi ra mắt NICE tại Hà Nội, nhiều câu chuyện đã được kể lại một cách xúc động giúp những người có mặt hiểu rõ hơn, nhóm người yếu thế, tổn thương trong xã hội đang cần gì.

Chị Thu Phương - một người khuyết tật, Giám đốc Công ty Thương Thương Handmade - cơ sở dạy nghề và tạo việc làm cho người khuyết tật, thiếu máu bẩm sinh, chạy thận. Việc tạo ra các sản phẩm handmade với chị Phương vừa phù hợp sức khỏe vừa có thể tạo thêm công ăn việc làm cho những cá nhân có hoàn cảnh tương tự. Thế nhưng, 10 năm trôi qua, các sản phẩm của Thương Thương Handmade dù đẹp, tinh xảo vẫn rất ít phổ biến trên thị trường. Hay khi chị Trần Mai Anh (sáng lập Quỹ Thiện Nhân và những người bạn, tập trung cho sứ mệnh duy nhất là phẫu thuật miễn phí cho bệnh nhi bị khuyết tật cơ quan sinh dục), khởi động dự án, xã hội còn không nhận thức rằng loại khuyết tật ấy phổ biến đến thế. "Cho đến tận nhiều năm sau, chúng tôi vẫn phải giải thích cho các nhà tài trợ, rằng có loại khuyết tật như thế, rất phổ biến và rất khốn khó với cuộc đời những đứa trẻ", nhà báo Đinh Đức Hoàng nhớ lại.

Rõ ràng, điều các doanh nghiệp/dự án cộng đồng cần không chỉ là cho tiền hay ánh mắt thương hại. Thứ họ cần là, làm thế nào để nâng cao nhận thức của cộng đồng, làm thế nào để dự án được cộng đồng biết đến rộng rãi và làm thế nào để huy động được sức lực của cộng đồng. Như khẳng định của nhà báo Đức Hoàng: "Những sáng kiến hỗ trợ nhóm yếu thế ra đời liên tục và ngày càng sáng tạo. Họ cần những sự hỗ trợ khác, tinh tế hơn, chuyên biệt hơn".

Thêm kết nối, thêm nụ cười

Hội đồng giám tuyển của NICE là những cái tên quen thuộc, nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực hoạt động cộng đồng suốt 20 năm qua như: Trần Mai Anh (quỹ Thiện Nhân và những người bạn), nhà báo Hoàng Minh Trí, nhà báo Trần Minh, đạo diễn Việt Tú... hoặc cũng có thể là những người khuyết tật truyền như anh Ngọc Anh mắc bệnh xương thủy tinh vì "không ai hiểu rõ và có thể giúp đỡ được người khuyết tật như chính họ".

Bằng chuyên môn của các nhà hoạt động xã hội, NICE tập hợp các sáng kiến mới, có tiềm năng và minh bạch lại một mạng lưới. Bằng kinh nghiệm hoạt động truyền thông, NICE giúp các sáng kiến này được biết đến nhiều hơn. Bằng nguồn lực từ nhà tài trợ và các kết nối khác, NICE sẽ trợ giúp các sáng kiến giàu triển vọng được bước ra ánh sáng và lớn mạnh.

Sau một thời gian kêu gọi và xét duyệt, NICE hiện tụ hội được 15 sáng kiến. Tại Sài Gòn, NICE có một dàn nhạc giao hưởng của người khuyết tật mang tên Hy Vọng gồm những nhạc công chuyên nghiệp dàn dựng các tiết mục giao hưởng đạt chuẩn để biểu diễn trong thính phòng. Họ sẽ bán vé, gây quỹ cho người khuyết tật. Tại Tây Ninh, NICE có sáng kiến Vì giấc mơ em cho các trẻ em phiêu dạt từ Campuchia. Tại Huế, Tổ chức CODES cho vay vốn phục hồi sinh kế sau bão lũ. Tại Hà Nội, NICE có những doanh nghiệp xã hội đã đi rất xa. KymViet sử dụng lợi nhuận để xây lên một không gian kết nối để cộng đồng cảm nhận được cuộc sống của người khuyết tật. Salon Thành Nguyễn nổi tiếng vì hỗ trợ dạy nghề cho người khiếm thính. Vụn Art sử dụng vải vụn tái chế và lao động yếu thế để tạo ra sản phẩm thủ công tinh xảo.

Còn nhiều, rất nhiều dự án ý nghĩa như vậy đã được NICE kết nối, từ môi trường đến trẻ em, từ người khuyết tật đến người lành lặn yếu thế như: Ecofish, Green River, Sáng kiến ung thư muối... Tất nhiên, tạo nên thành công cho các dự án hoặc doanh nghiệp xã hội phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, trong đó có cộng đồng. Nhưng điều NICE làm được chính là giúp cho những sáng kiến tiếp cận nhiều cơ hội thành công hơn. "Mặc dù vậy, tôi thường nói với các đồng sự rằng, nếu sự ra đời của NICE, giảm tỷ lệ thất bại của các dự án cộng đồng từ 75 xuống thành 57 phần trăm, chúng tôi đã có thể nở nụ cười",  anh Đức Hoàng chia sẻ.