So với thủ đô của hai nước láng giềng Pháp và Hà Lan, thủ đô Brussels của Bỉ không có nhiều lắm những thứ để khoe; tuy nhiên ai đã từng trải nghiệm ẩm thực ở Brussels cũng sẽ khó quên năm món ăn đặc trưng của thành phố này.
Trong khi Paris danh bất hư truyền với tháp Eiffel, Bảo tàng Louvre, cung điện Versailles, nhà thờ Đức Bà, Khải Hoàn Môn, đại lộ Champs Elysees…; Amsterdam nổi như cồn nhờ hệ thống kênh đào chằng chịt, Bảo tàng quốc gia Rijksmuseum, Bảo tàng Van Gogh, quảng trường Dam, chợ hoa tulip, phố đèn đỏ… thì Brussels chỉ khiêm tốn với quảng trường Lớn, công viên Heysel với mô hình nguyên tử Atomium… và đặc biệt là tượng thằng bé Manneken-Pis đang… tè.
Trước khi đến Brussels, tôi vẫn hình dung tượng Manneken-Pis cao to lừng lững như những tượng đài khác. Trên đường đến nơi đặt tượng, nhìn thấy mô hình Manneken-Pis bằng sô-cô-la cỡ người thật trong các cửa hiệu, tôi càng tin vào trí tưởng tượng của mình cho đến khi tận mắt thấy một bức tượng nhỏ bằng bình hoa cỡ trung nằm khiêm tốn ở một góc đường.
Mới hay người Bỉ rất giỏi “lăng-xê”, vì tượng Manneken-Pis không nổi tiếng bởi sự hoành tráng mà nhờ vào câu chuyện lịch sử được kể lui kể tới.
Có thể nhờ giỏi lăng-xê mà ẩm thực Bỉ nổi tiếng thế giới với những món tưởng chừng khó mà nổi tiếng. Trước khi đến Brussels, tôi đã sục sạo trên các trang web du lịch để tìm hiểu về ẩm thực Bỉ, thấy chỗ nào cũng đề cập đến năm món nên nếm thử khi đến đây: chem chép, bánh quế, khoai tây chiên, bia và sô-cô-la. Năm món là vừa vặn cho một lần trải nghiệm: nhâm nhi khoai tây chiên với bia “made in Belgium”, thưởng thức món chính nấu bằng chem chép béo ngọt rồi tráng miệng với bánh quế thơm giòn và sô-cô-la (món này còn để đem về làm quà).
1. Chem chép, khoai tây chiên
Chem chép (tiếng Pháp là moulle, tiếng Anh là mussel) là món quốc hồn quốc túy của người Bỉ. Gọi là chem chép vì hình dạng bên ngoài giống chem chép của ta, nhưng thịt bên trong lại rất khác: vàng óng, mềm chứ không dai.
Thật ra ngôn ngữ ẩm thực chúng ta chưa đặt tên cho loại động vật thân mềm đặc biệt ở vùng biển Bắc Đại Tây Dương và Nam Thái Bình Dương. Hầu hết chem chép trong các nhà hàng ở Bỉ đến từ biển Bắc, ngoài khơi vùng biển phía Bắc của Hà Lan. Có nhiều cách ăn chem chép tùy theo từng vùng miền, nhưng cách phổ biến nhất là hấp trong nồi sâu lòng với vang trắng (hoặc bia Bỉ), hành tây, rau cần tây và bơ.
Quanh khu trung tâm Brussels, có rất nhiều nhà hàng quảng cáo món chem chép với giá từ 12 euro đến 25 euro cho một phần ăn gồm một nồi chem chép hấp, một tô khoai tây chiên và một ly bia Bỉ. Con chem chép ở Brussels có vỏ màu đất đen, thịt màu cam căng tròn nhìn rất bắt mắt. Nhai từ tốn thịt chem chép hấp vị ngọt thơm, rồi húp nước hấp chem chép tỉnh cả người – có thể nhờ rượu vang trong nước hấp.
Nhìn nồi chem chép ở đây mà thương cho đĩa chem chép nướng mỡ hành ở Sài Gòn, cũng ngọt thơm tuyệt đối nhưng chìm nghỉm trong sơ đồ ẩm thực nước nhà.
2. Khoai tây chiên với nước xốt
Khoai tây chiên của Bỉ ngon trước hết nhờ cách chọn loại khoai tây Bintje hảo hạng, cắt miếng lớn và chiên bằng mỡ động vật. Cách chiên cũng là bí kíp của món ăn đẳng cấp thế giới này. Khoai được chiên sơ rồi để cho nguội, khi có khách gọi mới chiên lần nữa, nhờ vậy mà miếng khoai tây có lớp ngoài giòn thơm trong khi phía trong lại mềm bùi.
Ở nhà hàng, khoai tây chiên đứng một mình khi được phục vụ cùng với các món khác, nhưng tại hơn 4.000 cửa hàng khoai tây chiên – đa số ở Brussels – khoai tây chiên trở nên kiêu kỳ hơn rất nhiều khi sánh vai cùng hơn 50 loại nước xốt ăn kèm. Khách có thể chọn phần ăn cỡ nhỏ, cỡ trung hay cỡ lớn và bất cứ loại nước xốt nào trong một danh sách dài được ghi sẵn trước cửa hàng.
Khi khách gọi, người bán lấy một tờ giấy cuộn tròn hình phễu, xúc khoai tây chiên nóng giòn đổ vô trước, múc xốt chế lên trên rồi cắm thêm cây que bằng gỗ. Đã có cả ngàn bài báo trên khắp thế giới viết về khoai tây chiên kiểu Bỉ.
3. Bia
Ăn khoai tây chiên đừng quên uống bia Bỉ. Mặc dù bia Bỉ không có được vị trí số 1 như bia của nước láng giềng Đức, nhưng nhắc tới ẩm thực Bỉ người ta không thể không nhắc đến bia. Tại quốc gia có hơn 180 nhà máy bia, từ những tập đoàn quốc tế khổng lồ đến các cơ sở sản xuất bia nhỏ lẻ sản xuất hơn 450 loại bia khác nhau, bia không đơn thuần là một loại thức uống mà là một nền văn hóa.
Trong các cửa hàng bia ở Brussels có hàng trăm nhãn hiệu bia khác nhau với nhiều kiểu dáng chai bia đủ mọi kích cỡ và hình thù đẹp mắt. Nhiều công ty bia Bỉ thậm chí sản xuất cả ly uống bia riêng như cách người ta làm với rượu vang.
4. Bánh quế
Cũng như món khoai tây chiên, bánh quế (waffles) có mặt ở khắp nơi trên đất nước Bỉ, với giá bán từ 1 euro cho bánh không và từ 3 euro cho bánh ăn kèm kem và trái cây tươi. Những ngày cuối hè ở Brussels trời se lạnh, thật hạnh phúc khi dạo bước ngắm phố phường với miếng bánh quế nóng hổi thơm phức, ngọt dịu, giòn bên ngoài, mềm bên trong.
Gần nơi đặt tượng Manneken-Pis có tới mấy cửa hàng bán bánh quế với vài chục lựa chọn các loại nhân phủ bên trên như kem tươi, mật ong, bơ đậu phộng, chuối, dâu, kiwi…
5. Socola
Mặc dù cây cacao không được trồng tại Bỉ, quốc gia này vẫn là nước sản xuất sô-cô-la số 1 thế giới. Sô-cô-la Bỉ nổi tiếng nhờ cách chọn nguyên liệu và quy trình sản xuất. Có rất nhiều loại sô-cô-la nhưng Praline với hương vị hoàn toàn khác biệt – bên ngoài là lớp vỏ sô-cô-la cứng, bên trong nhân kem lỏng làm từ sữa kem tươi và bơ cacao nguyên chất – mới là thứ đưa danh hiệu sô-cô-la Bỉ lên tầm cao nhất.
Người ta vẫn chuộng sô-cô-la sản xuất theo phương pháp thủ công tại các xưởng sản xuất nhỏ trên khắp đất nước. Hiện Bỉ có khoảng 2.000 cửa hàng chuyên bán sô-cô-la, tập trung nhiều tại các điểm tham quan mua sắm nổi tiếng. Ở quảng trường Lớn và nơi đặt tượng Manneken-Pis, có rất nhiều thương hiệu sô-cô-la hàng đầu như Nirvana, Godiva, Neuhaus, Floranne… Đến Brussels mà không ăn sô-cô-la mới là thiếu sót lớn nhất!