Mức giảm trừ gia cảnh thống nhất toàn quốc, không phân biệt vùng miền hay mức sống

Theo Bộ Tài chính, mức giảm trừ gia cảnh hiện nay được thiết kế dựa trên mặt bằng chung của xã hội, áp dụng thống nhất trên cả nước, không phân biệt người có thu nhập cao hay thấp, không căn cứ vào nhu cầu tiêu dùng hoặc nơi cư trú.

“Các quốc gia, kể cả nước phát triển và đang phát triển, thường chỉ quy định một mức giảm trừ gia cảnh chung, áp dụng thống nhất cho toàn bộ người nộp thuế, không phân biệt theo địa bàn hoặc các bộ phận dân cư khác nhau”, Bộ Tài chính dẫn chứng.

Cơ quan này cũng lưu ý, với những người làm việc ở khu vực khó khăn, dự luật đã quy định không tính vào thu nhập chịu thuế các khoản trợ cấp khu vực, chuyển vùng. Đồng thời, trong trường hợp cá nhân gặp khó khăn do thiên tai, hỏa hoạn, bệnh hiểm nghèo hay tai nạn, pháp luật vẫn có quy định về giảm thuế.

Hiện, mức giảm trừ gia cảnh là 11 triệu đồng/tháng cho người nộp thuế và 4,4 triệu đồng/tháng cho mỗi người phụ thuộc, được áp dụng từ tháng 7/2020. Cá nhân được khấu trừ thêm các khoản bảo hiểm, phụ cấp, trợ cấp theo quy định trước khi xác định thu nhập tính thuế. Mức này sẽ được điều chỉnh khi chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tăng trên 20%.

Điểm mới đáng chú ý trong dự thảo lần này là không đưa mức giảm trừ cố định vào luật, mà giao Chính phủ quy định để đảm bảo linh hoạt, có thể điều chỉnh kịp thời theo tình hình kinh tế - xã hội từng giai đoạn.

Ngoài ra, Bộ Tài chính đề xuất bổ sung các khoản giảm trừ đặc thù cho người nộp thuế, như chi phí y tế, giáo dục - đào tạo của bản thân và người phụ thuộc. Các khoản này sẽ được xem xét về phạm vi và mức độ để vừa hỗ trợ người dân, vừa duy trì vai trò điều tiết thu nhập của thuế thu nhập cá nhân.

Sau khi trừ các khoản hợp lý, người nộp thuế sẽ chịu thuế theo biểu lũy tiến. Dự thảo đề xuất rút gọn biểu thuế từ 7 bậc xuống còn 5 bậc. Cụ thể, mức thuế thấp nhất 5% áp dụng với thu nhập tính thuế từ 10 triệu đồng/tháng, cao nhất 35% với thu nhập trên 100 triệu đồng/tháng. Trước đó, nhiều chuyên gia đề xuất mức trần nên giảm còn 20-25% để giảm áp lực cho người có thu nhập cao, song Bộ Tài chính vẫn giữ nguyên mức 35%.

Theo Bộ Tài chính, kinh nghiệm các nước cho thấy chính sách giảm trừ gia cảnh được thiết kế khá đa dạng nhưng thường xoay quanh ba nhóm chính: Giảm trừ cho bản thân người nộp thuế, cho người phụ thuộc và các chi phí y tế, giáo dục.

Một số quốc gia như Thái Lan, Indonesia, Malaysia có quy định khống chế số lượng người phụ thuộc được giảm trừ, trong khi Mỹ và Anh không áp dụng hạn chế này. Trung Quốc thì gộp chung, không tách riêng mức giảm trừ cho người nộp thuế và người phụ thuộc.

Về quy mô, phần lớn các nước xác định mức giảm trừ cá nhân ở mức 0,5-1,5 lần thu nhập bình quân đầu người. Nếu tính thêm người phụ thuộc, tổng mức giảm trừ thường tương đương khoảng 1-2 lần thu nhập bình quân. Đây là cơ sở tham khảo quan trọng để Việt Nam thiết kế mức giảm trừ phù hợp.

Thuế thu nhập cá nhân hiện đứng thứ ba trong hệ thống thuế, sau thuế giá trị gia tăng (VAT) và thuế thu nhập doanh nghiệp. Năm 2024, tổng thu ngân sách Nhà nước lần đầu vượt 2 triệu tỷ đồng, trong đó thuế thu nhập cá nhân đạt khoảng 189.000 tỷ đồng, tăng 20% so với năm 2023 và chiếm 9,3% tổng thu ngân sách. Con số này cao hơn nhiều so với tỷ lệ 5,3% vào năm 2011, cho thấy tầm quan trọng ngày càng lớn của sắc thuế này.

Theo Bộ Tài chính, thuế thu nhập cá nhân là công cụ quan trọng để phân phối lại thu nhập, đảm bảo công bằng xã hội, đồng thời tạo nguồn lực cho đầu tư phát triển, an ninh - quốc phòng, an sinh xã hội và xóa đói giảm nghèo.

“Do đó, việc thiết kế chính sách thuế thu nhập cá nhân, bao gồm cả quy định về giảm trừ gia cảnh, cần được xem xét trong tổng thể, bảo đảm phù hợp với bối cảnh kinh tế - xã hội, mức sống và thu nhập bình quân của người lao động”, Bộ Tài chính nêu rõ.

Dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) dự kiến được trình Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp tháng 10 tới. Đây được coi là bước đi quan trọng nhằm hoàn thiện hệ thống chính sách thuế, tạo cơ sở pháp lý đồng bộ cho tiến trình cải cách thuế đến năm 2030.