Ngành nào sẽ thay đổi khi Covid-19 đi qua?

Ngành sản xuất dầu khốn đốn

Đầu tuần này, các thị trường bàng hoàng khi chứng kiến giá dầu WTI kỳ hạn tháng 5 rớt về dưới 0 USD/thùng, chạm mức thấp nhất ở -40 USD/thùng. Điều này có nghĩa là khi mua một thùng dầu sẽ được người bán trả thêm 40 USD, một kịch bản ngỡ như chỉ có trong các phim khoa học viễn tưởng. Việc một loại hàng hóa thiết yếu cho sản xuất như dầu mỏ, còn được biết đến với cái tên mỹ miều "vàng đen", có mức giá âm, mà lại âm sâu, là điều không tưởng trong nền kinh tế thị trường ngày nay. 

Lý do được giải thích là các hợp đồng dầu kỳ hạn sắp đến ngày hết hạn giao dịch, trong khi kho lưu trữ dầu WTI, theo quy định phải bàn giao tại Cushing, Oklahoma vốn không còn nhiều nên chi phí lưu kho sẽ rất cao. Vì những nhà đầu tư tài chính chỉ đơn thuần kiếm lợi nhuận chênh lệch giữa giá mua và bán, không thể nhận dầu được, mà nếu nhận thì không thể thuê kho hoặc nếu thuê được thì giá quá cao, có thể lỗ so với mức giá bán âm. Trong trường hợp không nhận dầu thì các nhà đầu tư sẽ bị phạt và mức phạt cũng có thể lớn hơn mức giá bán âm.

Dù là gì đi nữa, một thực tế cần phải nhìn nhận là dịch Covid-19 đã khiến nền kinh tế chuyển hướng theo cách không ai ngờ tới. Các chính sách phong tỏa, giãn cách xã hội khiến nhu cầu đi lại sụt giảm mạnh, nhiều hãng hàng không đứng trước nguy cơ phá sản, theo đó nhu cầu tiêu thụ nhiên liệu lao dốc, trong khi nguồn cung dầu không thể cắt giảm đột ngột, vì các nhà máy khai thác, sản xuất, lọc dầu buộc vẫn phải vận hành.

Diễn biến của giá dầu đang đẩy nhiều quốc gia, doanh nghiệp sản xuất dầu mỏ vào thế thiệt hại nặng nề và lâm vào tình trạng phá sản. Thống kê hiện nay cho thấy, những quốc gia có sẵn mỏ dầu trên đất liền có chi phí khai thác thấp hơn nhiều so với các quốc gia phải khai thác ngoài biển hoặc dầu đá phiến, nhưng chi phí không thể nào dưới 0. Cụ thể, Kuwait là nước có chi phí khai thác quanh 8,5 USD/thùng, kế tiếp là Ả rập Saudi và Iraq quanh 10 USD/thùng, trong khi điểm hòa vốn của ngành công nghiệp khai thác dầu đá phiến của Mỹ lên đến 36 USD/thùng.

Do đó, nếu giá dầu vẫn tiếp tục ở mức quá thấp như hiện nay, có lẽ doanh nghiệp khai thác dầu đá phiến của Mỹ hoặc phải tìm cách cải tiến công nghệ để tối ưu hóa chi phí sản xuất, hoặc phá sản và biến mất, nhất là khi các loại năng lượng thay thế đang ngày càng phát triển, những sản phẩm hướng đến nền kinh tế xanh như xe điện thay thế xe chạy bằng xăng dầu đang phổ biến hơn.

Link bài viết

Thay đổi bắt buộc

Dịch Covid-19 khiến không ít ngành sản xuất phải hứng chịu thiệt hại nặng nề khi buộc phải tạm ngưng sản xuất để bảo vệ sức khỏe cho người lao động. Dù chính sách phong tỏa, giãn cách xã hội đang dần được gỡ bỏ, nhưng không phải doanh nghiệp nào cũng có thể trở lại hoạt động ngay, nếu không thể đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn và điều kiện lao động khắt khe.

Chẳng những vậy, nhiều doanh nghiệp đã phải tuyên bố phá sản, hoặc chí ít cũng sa thải bớt nhân công khi nguồn thu không còn đảm bảo. Tuy nhiên, theo giới kinh tế, một khi dịch bệnh qua đi, lượng người thất nghiệp có thể không giảm xuống như kỳ vọng, với số việc làm tạo ra sẽ ngày càng chậm, khi mà các ông chủ doanh nghiệp sẽ tìm cách dần thay thế lực lượng sản xuất  bằng robot, đặc biệt là trong những ngành thâm dụng lao động và chuyên môn hóa cao.

Ở các ngành dịch vụ như du lịch và khách sạn cũng có thể phải mất một thời gian dài mới phục hồi hoàn toàn, hoặc thay đổi theo những cách khó ai nghĩ tới. Dù dịch bệnh qua đi, nhưng tâm lý sợ hãi, e dè, đề phòng vẫn còn, và người ta vẫn sẽ hạn chế di chuyển đến những khu vực xa lạ, trong khi các quốc gia không loại trừ khả năng sẽ vẫn tìm cách thắt chặt biên giới và hạn chế xuất nhập cảnh.

Ở ngành thương mại và bán lẻ, cửa hàng vật lý truyền thống sẽ tiếp tục bị thay thế bởi thương mại điện tử - xu hướng đã diễn ra trong nhiều năm qua nhưng giờ sẽ được đẩy nhanh hơn, khi phương tiện thanh toán trực tuyến đã phát triển mạnh mẽ trong thời gian gần đây. Với những người trước đây chưa từng mua hàng trực tuyến, thì dịch bệnh lần này đã tạo điều kiện cho họ trải nghiệm và quen dần với xu thế không thể đảo ngược này. 

Nếu giá dầu vẫn tiếp tục ở mức quá thấp như hiện nay, có lẽ hàng loạt doanh nghiệp khai thác dầu đá phiến của Mỹ hoặc phải tìm cách cải tiến công nghệ để tối ưu hóa chi phí sản xuất, hoặc phá sản và biến mất, nhất là khi các loại năng lượng thay thế đang ngày càng phát triển, những sản phẩm hướng đến nền kinh tế xanh như xe điện thay thế xe chạy bằng xăng dầu, đang trở nên phổ biến hơn.