Học cách lựa chọn cuộc sống

Cậu thanh niên 27 tuổi, có cha làm một chức nhỏ trong hệ thống công chức nhà nước. Một đời công chức, ông được an ủi bằng hai chữ "ổn định". Ông đầu tư tất cả cho đứa con trai đầu, đại học, thạc sĩ, tiếng Anh, bao nhiêu tiền cũng không tiếc.

Rồi ông cậy các mối thân quen, đưa con lần lượt vào hai cơ quan nhà nước, đặt tiêu chí ổn định lên hàng đầu. Tiếp đến ông mua nhà cho con ở thành phố và bắt đầu mơ đến những đứa cháu.

Trong vài dịp giỗ chạp gặp nhau ở quê, thấy cô cháu tôi nói chuyện với nhau lâu lâu là ông lại ghé ngang qua, nói bâng quơ: "Khuyên cháu sống ổn định nghe cô!". Tôi ngắm nhìn thằng cháu đẹp trai, cao lớn và thầm nghĩ: Một anh công chức trẻ bảnh bao, có lý gì nó không sống nổi trong guồng máy công chức mà ông cứ lo lắng.

Nhưng đột nhiên cháu tôi đi khỏi cơ quan cũ. Nó đăng tuyển vào một công ty tư nhân trung bình. Người phỏng vấn nó không nhìn vào mắt nó khi trò chuyện, nó rút hồ sơ, đi về. Tuần sau cháu lên đường ngao du vài nước láng giềng, vào Facebook của cháu chỉ thấy hình ảnh tắm sông, vượt núi, cười tươi, nhưng thật ra cháu đang trải qua hành trình suy nghĩ về cuộc sống.

Cháu gửi tin nhắn về, năm nay 27 tuổi nhưng lúc nào cũng bị ám ảnh bởi cặp mắt chán chường với tiếng thở dài tiếc nuối của một anh đồng nghiệp rất giỏi, lúc nào anh ấy cũng muốn đi khỏi cơ quan, nhưng vì gia đình, vì muốn ổn định mà tự thấy cuộc sống như đang bị chôn vùi trong chán ngán, vô dụng.

Và cháu tự kể lý do tại sao rời khỏi cơ quan cũ: Ngoài giờ hành chính, đang luyện tiếng Anh thì sếp gọi điện thoại bảo đi tiếp khách. Cháu là lính quèn, đẹp trai, phải uống đỡ bia cho sếp. Sáng hôm sau cháu nhắn tin cho sếp xin nghỉ làm vì đau đầu, từ đó sếp không gọi đi uống bia tiếp khách nữa, và cũng không giao việc, lúc nào cũng chê trách, mỉa mai. Cháu muốn làm điều gì cũng không được duyệt. Hàng trăm sự việc tương tự xảy ra, vì cháu không chấp nhận những "lệ làng" bệ rạc ấy. Quá ức chế, cháu phải tự rời bỏ cái nơi đạt tiêu chí "ổn định" ấy.

Hằng năm, tỷ lệ công chức trẻ rời khỏi hàng ngũ là bao nhiêu? Tôi không nghĩ quá nhiều, dư luận xã hội đều hiểu còn phải chạy để thi đậu công chức, làm gì có ai bỏ ghế, dù là ghế quèn. Vậy tại sao một chàng trai trẻ, nhiệt huyết như cháu tôi lại ra đi?

Câu trả lời rất đơn giản: Bao nhiêu kỹ năng sống, bao nhiêu kiến thức cháu đã học đều không áp dụng được, muốn tiến thân cần những kỹ năng khác, làm những điều khác, mà cháu thì không muốn biến thành một người 40 tuổi lúc nào cũng tiếc nuối, ân hận về cuộc đời mình.

Người đàn anh 40 tuổi đã kể về quãng đường anh ấy được "thuần hóa" rất nhanh thế này: "Khi bạn vừa bước vào cơ quan, luôn mang theo nhiệt huyết tươi mới. Bạn đề ra đủ thứ đổi mới, bạn muốn sửa chữa vài vấn đề trong quy trình. Cuối cùng, bạn nhận ra những ánh mắt ghẻ lạnh, nụ cười mỉa mai của đồng nghiệp. Rồi hiểu ra rằng, những mong muốn đổi mới của mình chẳng khác nào chê bai đồng nghiệp đàn anh kém cỏi. Và nếu quy trình mới quá tiến bộ thì đội ngũ ấy làm sao đủ khả năng đáp ứng. Thế là bạn sẽ bị cô lập, bị gây khó dễ. Sếp thì nhìn bạn như một nhân vật nguy hiểm cho cái ghế lãnh đạo. Hoặc bạn chịu "thuần hóa" để trở thành người của số đông và ổn định, hoặc bạn phải tự ra đi".

Ra đi cũng không dễ vì áp lực từ gia đình và xã hội, áp lực thành đạt, áp lực chọn cuộc sống đúng với khả năng và sở thích không dễ dàng. Cháu tôi đã lên đường, nó cần một việc làm, nhưng đã biết nổi giận vì người phỏng vấn không thèm nhìn vào mắt nó khi nói chuyện. Nó đến các nước láng giềng để xem tại sao họ vẫn có thể phát triển dựa vào văn hóa cội nguồn và tôn giáo.

Dù sao cái cách suy nghĩ đó làm tôi yên tâm về sự lựa chọn của người trẻ này, dứt áo thoát khỏi môi trường "ổn định" cho người yếu kém, nhưng cũng không lao vào những nơi chốn xô bồ, hỗn loạn. Khi một người trẻ tuổi không thỏa hiệp với cuộc sống đã được vạch sẵn, chắc chắn họ hạnh phúc trong sự lựa chọn của mình.