Hình thành Sàn Giao dịch vàng - bước đi mới trong quản lý thị trường vàng

Chiều 15/10, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Phạm Tiến Dũng cho biết, NHNN đang khẩn trương hoàn thiện đề án thành lập Sàn Giao dịch vàng để báo cáo Chính phủ xem xét trong tháng 10/2025. Việc hình thành sàn được kỳ vọng sẽ đưa hoạt động kinh doanh vàng vào khuôn khổ quản lý tập trung, từng bước huy động nguồn lực vàng trong dân và hạn chế tình trạng đầu cơ, tích trữ, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô.

Trong phát biểu tại tọa đàm về mô hình và cơ chế vận hành Sàn Giao dịch vàng, Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng nhấn mạnh, thị trường vàng Việt Nam đã trải qua nhiều giai đoạn biến động, song với Nghị định 24/2012/NĐ-CP của Chính phủ, hoạt động kinh doanh vàng đã được đưa vào khuôn khổ pháp lý, góp phần quan trọng trong việc ổn định tỷ giá và kiềm chế lạm phát suốt hơn một thập kỷ qua.

Tuy nhiên, sau hơn 10 năm thực thi, một số quy định của Nghị định 24 không còn phù hợp với thực tiễn, đặc biệt là quy định về độc quyền của Nhà nước trong sản xuất và xuất nhập khẩu vàng miếng, dẫn đến sự thiếu linh hoạt trong quản lý thị trường.

Để tháo gỡ vướng mắc này, Chính phủ đã ban hành Nghị định 232/2025/NĐ-CP ngày 26/8/2025, sửa đổi, bổ sung Nghị định 24, từng bước bãi bỏ cơ chế độc quyền Nhà nước trong hoạt động vàng miếng, nhưng vẫn đảm bảo vai trò quản lý chặt chẽ của Nhà nước. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để NHNN triển khai kế hoạch thành lập Sàn Giao dịch vàng quốc gia, hướng tới một thị trường vàng minh bạch, hiện đại và bền vững hơn.

Theo ông Đào Xuân Tuấn - Cục trưởng Cục Quản lý Ngoại hối (NHNN), việc thành lập Sàn Giao dịch vàng tại thời điểm này là bước đi phù hợp và cần thiết, xuất phát từ yêu cầu hoàn thiện khung khổ thị trường tài chính và tăng cường tính minh bạch trong giao dịch vàng.

“Việc hình thành sàn giao dịch vàng tại Việt Nam, trên nguyên tắc Nhà nước vẫn quản lý và giám sát, hoàn toàn phù hợp với thực tiễn và định hướng điều hành kinh tế hiện nay”, ông Tuấn khẳng định.

Theo Cục Quản lý Ngoại hối, giai đoạn đầu của lộ trình sẽ tập trung vào việc xây dựng Sàn giao dịch vàng vật chất, đóng vai trò là kênh phân phối vàng nguyên liệu nhập khẩu hợp pháp, đủ tiêu chuẩn chất lượng, đảm bảo công khai, minh bạch. Hệ thống giao dịch sẽ có cơ chế lưu ký, kiểm định, thanh toán tập trung, nhằm giảm thiểu rủi ro và bảo vệ quyền lợi của người tham gia.

Sau đó, NHNN dự kiến mở rộng sang các sản phẩm vàng tài khoản và phái sinh, hướng tới xây dựng thị trường vàng hiện đại, tiệm cận chuẩn quốc tế, cho phép nhà đầu tư tiếp cận công cụ giao dịch chuyên nghiệp và đa dạng hơn. Mục tiêu dài hạn là biến sàn giao dịch vàng thành kênh huy động nguồn lực vàng trong dân, giảm tình trạng “vàng hóa” và chuyển hóa dòng vốn nhàn rỗi này vào hoạt động sản xuất - kinh doanh của nền kinh tế.

Về mô hình tổ chức, NHNN đang xem xét ba phương án khả thi. Phương án thứ nhất là thành lập Sàn Giao dịch vàng quốc gia do NHNN cấp phép và quản lý trực tiếp.

Phương án thứ hai là cho phép đưa vàng vật chất vào giao dịch trên Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam (MXV) - tận dụng cơ sở hạ tầng sẵn có về thanh toán, giám sát và công nghệ. Phương án thứ ba là xây dựng Sàn Giao dịch vàng trong khuôn khổ Trung tâm Tài chính quốc tế tại Việt Nam, nhằm từng bước hội nhập khu vực và thu hút các nhà đầu tư quốc tế.

Dù lựa chọn mô hình nào, mục tiêu xuyên suốt vẫn là thiết lập một trung tâm giao dịch vàng chuyên nghiệp, có hệ thống kiểm định, thanh toán, kho lưu trữ và công nghệ hiện đại, đảm bảo hoạt động minh bạch, an toàn, đồng thời đủ sức cạnh tranh với các thị trường khu vực.

Tại tọa đàm, nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng việc hình thành Sàn Giao dịch vàng là bước tiến chiến lược trong cải cách cơ chế quản lý thị trường vàng, phù hợp với xu thế phát triển của các nền kinh tế lớn. Sàn giao dịch sẽ giúp chuẩn hóa hoạt động mua bán vàng, giảm rủi ro đầu cơ, đồng thời tăng khả năng kiểm soát cung - cầu của cơ quan quản lý.

Một sàn giao dịch vàng hoạt động hiệu quả còn giúp NHNN điều tiết dòng chảy vàng trong nền kinh tế, đảm bảo cân đối với chính sách tiền tệ và ổn định tỷ giá. Ngoài ra, sàn sẽ tạo thêm kênh đầu tư hợp pháp, an toàn và minh bạch cho người dân, thay thế dần hình thức tích trữ vàng truyền thống, góp phần giảm thiểu tác động tiêu cực của “vàng hóa” đối với nền kinh tế.

Theo NHNN, đề án thí điểm Sàn Giao dịch vàng sẽ được triển khai theo ba giai đoạn. Trong giai đoạn đầu, sàn chỉ thực hiện giao dịch nội địa, chưa liên thông với các sàn vàng quốc tế, nhằm đảm bảo kiểm soát rủi ro và hoàn thiện cơ chế vận hành. Các nội dung chi tiết về hạ tầng, công nghệ và khung pháp lý sẽ tiếp tục được điều chỉnh trong quá trình triển khai thực tế.

Cơ quan quản lý khẳng định, việc xây dựng Sàn Giao dịch vàng là một bước đi chiến lược trong quản lý thị trường vàng, góp phần hoàn thiện chính sách tài chính - tiền tệ, nâng cao tính minh bạch, đồng thời huy động hiệu quả nguồn lực vàng trong dân phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.