Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam đề xuất sửa quy định hoàn thuế GTGT để giảm gánh nặng cho doanh nghiệp

VIFOREST kiến nghị bỏ thu thuế GTGT đối với sản phẩm gỗ, lâm sản rừng trồng sơ chế thông thường, đồng thời xem xét áp dụng cơ chế thuế tương tự nông sản sơ chế từ cây trồng, theo quy định của Nghị định 209/2013/NĐ-CP của Chính phủ.

Theo hiệp hội, việc này sẽ giúp doanh nghiệp chế biến - xuất khẩu gỗ không phải khấu trừ và không phải hoàn thuế, qua đó giảm gánh nặng tài chính và chi phí vốn, đồng thời ngăn chặn gian lận hóa đơn, thất thoát ngân sách và rủi ro pháp lý.

Bên cạnh đó, chính sách mới còn góp phần ổn định sinh kế cho hàng triệu hộ trồng rừng, bảo đảm chuỗi cung ứng bền vững, và nâng cao uy tín quốc gia trong việc tuân thủ các quy định của Liên minh châu Âu (EUDR), tránh nguy cơ bị áp dụng “thẻ vàng” hoặc “thẻ đỏ” thương mại.

Theo VIFOREST, sau hơn hai thập kỷ phát triển, ngành gỗ Việt Nam đã đạt nhiều thành tựu quan trọng với diện tích rừng trồng trên 4,6 triệu ha, sản lượng khai thác 35 - 40 triệu m³/năm, đáp ứng khoảng 80% nhu cầu nguyên liệu trong nước. Kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ năm 2025 được dự báo đạt 16,9 tỷ USD, giữ vị trí thứ sáu trong các ngành hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam và tạo việc làm cho hơn 500.000 lao động trực tiếp, hàng triệu hộ dân trồng rừng.

Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp trong ngành đang gặp vướng mắc kéo dài về hoàn thuế GTGT đầu vào. Mặc dù đã có chỉ đạo từ Thủ tướng Chính phủ và Bộ Tài chính yêu cầu đẩy nhanh tiến độ, song nhiều hồ sơ hoàn thuế vẫn chưa được giải quyết kịp thời, gây thiếu hụt vốn lưu động và đình trệ sản xuất.

Ông Cao Xuân Thanh - Chánh văn phòng VIFOREST, cho biết nhiều hồ sơ hoàn thuế bị yêu cầu bổ sung, giải trình nhiều lần, dẫn đến thời gian xử lý vượt quá quy định. Việc xác minh nguồn gốc gỗ theo quy định phải truy đến từng hộ trồng rừng, trong khi một lô hàng xuất khẩu có thể liên quan đến hàng chục hộ dân ở nhiều tỉnh, khiến doanh nghiệp lúng túng và tốn kém chi phí xác minh.

Theo thống kê sơ bộ của VIFOREST năm 2023, tổng số thuế GTGT chưa được hoàn cho doanh nghiệp ngành gỗ ước khoảng 6.100 tỷ đồng. Trong khi đó, doanh nghiệp vẫn phải ứng trước 10% thuế đầu vào, khiến khả năng quay vòng vốn bị hạn chế, đặc biệt với doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Với biên lợi nhuận chỉ 5 - 7%, việc chậm hoàn thuế khiến ngành gỗ thiệt hại 500 - 600 tỷ đồng/năm, tương đương 2 - 3% lợi nhuận toàn ngành. Ngoài tác động đến dòng vốn, nhiều doanh nghiệp còn chịu ảnh hưởng uy tín với khách hàng quốc tế khi tiến độ thanh toán và giao hàng bị chậm.

Ông Nguyễn Liêm - Phó Chủ tịch VIFOREST, nhận định nguyên nhân chủ yếu là do ngành gỗ bị xếp vào nhóm hàng hóa rủi ro cao, dẫn đến việc áp dụng quy trình “kiểm tra trước - hoàn thuế sau”. Trong khi đó, yêu cầu truy xuất nguồn gốc đến từng hộ trồng rừng là không khả thi vì đặc thù sản xuất và mua bán qua nhiều khâu trung gian.

Theo các chuyên gia của VIFOREST, việc chậm hoàn thuế không chỉ ảnh hưởng đến dòng tiền doanh nghiệp mà còn có thể làm đứt gãy chuỗi giá trị gỗ rừng trồng trong nước. Khi thủ tục phức tạp và tiềm ẩn rủi ro, nhiều doanh nghiệp buộc phải nhập khẩu gỗ để tránh rắc rối hoàn thuế, dẫn tới hàng triệu hộ trồng rừng trong nước mất thị trường tiêu thụ.

Tình trạng này nếu kéo dài sẽ đi ngược mục tiêu phát triển lâm nghiệp bền vững, gây thất thu ngân sách do gian lận hóa đơn và phát sinh tiêu cực trong khâu xét duyệt. VIFOREST cảnh báo, nếu không sớm tháo gỡ, Việt Nam có thể phải đối mặt với tình huống “giải cứu rừng trồng thương mại”, làm suy giảm hiệu quả chính sách phát triển ngành gỗ xanh và tuần hoàn.

Trước những bất cập trên, Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam kiến nghị Bộ Tài chính và Tổng cục Thuế xem xét sửa đổi quy định thuế theo hướng: Công nhận sản phẩm gỗ, lâm sản rừng trồng sơ chế thuộc nhóm không chịu thuế GTGT; Đơn giản hóa thủ tục hoàn thuế, rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ; Áp dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc số hóa, giảm thủ công và sai lệch trong kiểm tra hồ sơ và tăng cường đối thoại giữa cơ quan thuế và doanh nghiệp, đảm bảo minh bạch và thống nhất thực thi.

Theo VIFOREST, việc hoàn thiện chính sách thuế GTGT không chỉ giúp doanh nghiệp ổn định tài chính, duy trì sản xuất và xuất khẩu, mà còn khuyến khích tiêu thụ gỗ rừng trồng trong nước, góp phần thực hiện chiến lược phát triển lâm nghiệp bền vững, hướng tới mục tiêu kinh tế xanh và tuần hoàn mà Chính phủ đã đề ra.