Xu hướng sáng tác và xuất bản mới sẽ lan rộng ở Việt Nam

Những năm qua trên thế giới, văn học mạng và hình thức tự xuất bản, xuất bản điện tử đã trở nên phổ biến, đóng góp nhiều cho văn hóa đọc nhờ tạo thêm các phương tiện khuyến khích cộng đồng sáng tác nhiều hơn và đọc nhiều hơn.

Đọc E-paper

Buổi khai trương nhà sách ebook của Công ty Văn hóa Phương Nam

Tại Việt Nam, xu hướng này cũng đã bắt đầu và được dự đoán là sẽ phát triển mạnh trong tương lai gần.Theo nhiều người làm việc trong lĩnh vực văn hóa, đây là xu thế tất yếu và sẽ mang lại nhiều lợi ích nếu có sự chuẩn bị đầy đủ về quy trình và luật xuất bản.

Khi truyền thông hỗ trợ đắc lực cho việc sáng tác

Bên cạnh dòng văn học mạng do những người thích viết tạo ra trong mấy năm qua, gần đây, hình thức tổ chức thi sáng tác văn học trên internet cũng đã xuất hiện với cuộc thi “Sáng tác văn học teen” do mạng xã hội tamtay.vn phối hợp với tạp chí 2! tổ chức từ đầu tháng 6/2012. Giám đốc tamtay.vn là ông Nguyễn Thanh Sơn, giám đốc một công ty truyền thông lớn của Việt Nam, đồng thời cũng là nhà phê bình văn học có uy tín.

Trong cuộc thi này, ông Thanh Sơn cũng nằm trong ban giám khảo (BGK) cùng với một số nhà văn trẻ đang được yêu thích như Phan Hồn Nhiên, Hoàng Anh Tú… Đây là cuộc thi truyện ngắn thường niên, do người trẻ viết và viết về người trẻ. Hằng tuần BGK sẽ chọn ra hai tác phẩm xuất sắc nhất để trao giải.

Những bài dự thi còn lại, nếu đủ chất lượng sẽ được hiển thị trên tamtay.vn để bạn đọc bình chọn trong tuần tiếp theo. Vòng sơ khảo kéo dài 16 tuần vừa kết thúc vào đầu tháng 10 cho thấy mạng xã hội này đã tạo được một sân chơi cho những người trẻ thích sáng tác và thu hút được lượng người đọc đáng kể.

Có hình thức tương tự, cách đây một tháng, cuộc thi sáng tác truyện tranh dành cho họa sĩ trẻ đã bắt đầu trên trang vietcomic.vn với BGK là các họa sĩ nổi tiếng như Đức Lâm, Lê Linh…

Năm 2011, cuộc thi sáng tác truyện ngắn “Quà tặng cuộc sống” do Đài truyền hình Việt Nam cũng gây được tiếng vang lớn khi thu hút được hơn 700 ngàn bài dự thi từ 547 ngàn người viết, trong đó có nhiều cây bút chuyên nghiệp. Kết quả thực sự gây bất ngờ khi hai tác giả đoạt giải thưởng cao nhất là những người còn ngồi trên ghế trường phổ thông và đại học.

Một số tác phẩm qua vòng sơ khảo đã được phát sóng qua những tập phim hoạt hình trong chương trình Quà tặng cuộc sống trên kênh VTV3. Sau đó, việc Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội đưa các tập phim của chương trình vào bộ môn giáo dục đạo đức trong nhà trường, một việc làm chưa có tiền lệ cũng được đánh giá là góp phần cổ động cho hoạt động sáng tác.

Sẽ có nhà xuất bản điện tử

Một điểm đáng chú ý trong dự thảo Luật Xuất bản (XB) sửa đổi trình Quốc hội vào cuối tháng 5/2012 là đã nêu điều kiện thành lập nhà xuất bản (NXB) điện tử.

Trong lĩnh vực xuất bản tại các nước phát triển, cùng với khu vực XB truyền thống, khu vực XB điện tử đã hình thành và phổ biến rộng rãi mà kết quả cuối cùng là sản xuất, phân phối tới người đọc những ấn phẩm điện tử và tạo lập nên một bộ phận XB điện tử gồm việc XB dưới dạng số hóa đối với sách, tạp chí, góp phần phát triển các thư viện số…

Thực tế tại các nước có nền công nghệ phát triển đã cho thấy sách điện tử là tương lai của ngành XB. Để thị trường sách điện tử Việt Nam có thể bắt kịp xu thế mới, nhiều người làm việc trong lĩnh vực văn hóa cho rằng ngành XB cần bám sát thực tế để điều chỉnh, hoàn thiện dự thảo dựa trên những nghiên cứu nghiêm túc về thị trường sách.

Bên cạnh đó cũng cần những chế tài đủ mạnh để xử lý hiệu quả tình trạng vi phạm bản quyền. Thời gian vừa qua, mô hình kinh doanh sách điện tử đã phát triển khá tốt ở Việt Nam.

Các trang web bán sách số như alezaa. com, sachweb.vn, anybook.vn và nhà sách ebook của Công ty Phương Nam với đầy đủ tác quyền và bán giá rẻ (bằng khoảng 10% sách in) lần lượt ra mắt và tạo được sự thu hút đối với đối tượng độc giả trẻ tuổi.

Hiện nay, Công ty sách số Ybook của NXB Trẻ cũng đang hoàn tất kho sách số của mình và sẽ cung cấp cho người đọc cách quản lý kho sách cá nhân trên từng thiết bị đọc như máy tính bảng, laptop, máy tính để bàn, điện thoại thông minh...

Xu hướng tự xuất bản liệu sẽ xuất hiện ở Việt Nam?

Gần đây, công nghệ kỹ thuật số và in ấn theo nhu cầu đã làm hoạt động xuất bản XB được dễ dàng hơn nhiều. Cách đây ba tháng, NXB Penguin Group của Mỹ đã trả 116 triệu USD để sở hữu Author Solutions Inc - nhà cung cấp dịch vụ tự XB sách hàng đầu nước này.

Từ khi thành lập vào năm 2007, Author Solutions đã hỗ trợ 150.000 người viết trong việc biên tập, thiết kế, XB, tiếp thị và phân phối gần 200.000 cuốn sách dưới dạng ấn bản in và ấn bản điện tử. Doanh thu của Author Solutions tăng nhanh hằng năm và đạt con số 100 triệu USD năm 2011.

Về phía người viết, dù đa số phải trả tiền để các tác phẩm của họ được trở thành sách in hay sách điện tử, song họ không còn bị coi như là bộ phận ngoài rìa của thị trường XB nữa. Nhìn chung, hoạt động tự XB đã tạo thêm cơ hội cho những người viết chưa chuyên nghiệp nhờ tránh được những dự đoán chuyên môn và tiềm năng tài chính của cuốn sách.

Tờ New York Times gần đây đã có nhận định về những lợi ích này: “Ngành XB điện tử và in ấn theo nhu cầu phát triển đã khiến chi phí XB một cuốn sách giảm đáng kể. Những nhà văn tự XB sách có thể kiểm soát được bản quyền sách của họ, quy định mức giá bán cho sách của họ và được giữ lại phần chính lợi nhuận bán sách”.

Hầu hết các đầu sách tự XB chỉ bán được từ 100-150 ấn bản nhưng cũng có một số ít bán chạy thật sự. Trong năm năm qua tại Mỹ, ngoài đối tượng người thích viết ở tuổi trưởng thành, mỗi năm có hàng trăm thanh thiếu niên được gia đình bỏ tiền in sách.

Theo các bậc phụ huynh, việc viết sách cũng là một cách khuyến khích các em đọc sách, học hỏi, trau dồi cách diễn đạt... Xu hướng này cũng đã bắt đầu ở các nước phát triển và tại Việt Nam, rất có thể việc tự XB sẽ trở thành một hoạt động của văn hóa đọc khi nhu cầu đủ lớn.