Đổi mới toàn diện giáo dục: Quốc hội xem xét 3 dự án luật quan trọng

Trình bày Tờ trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh ba dự án luật được xây dựng đồng bộ, có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, nhằm hoàn thiện hệ thống pháp lý, tháo gỡ các điểm nghẽn và tăng tính chủ động cho các cơ sở giáo dục.

Đối với dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục, nội dung tập trung vào 4 nhóm chính: thể chế hóa các chủ trương mới của Đảng, đặc biệt là việc xác định giáo dục trung học cơ sở là bậc học bắt buộc và phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ từ 3 đến 5 tuổi; hoàn thiện cơ chế, chính sách của Nhà nước về khoa học, công nghệ và chuyển đổi số trong giáo dục; tháo gỡ vướng mắc pháp lý để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống luật; đồng thời tăng cường phân cấp, phân quyền quản lý giáo dục, trao quyền tự chủ cao hơn cho địa phương và cơ sở đào tạo.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, dự thảo luật cũng cắt giảm và số hóa hơn một nửa số thủ tục hành chính hiện hành, chuyển nhiều quy định xuống cấp nghị định của Chính phủ để linh hoạt hơn trong triển khai, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và tạo thuận lợi cho người học, nhà trường.

Đối với dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi), Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết dự thảo tập trung hoàn thiện cơ chế tự chủ toàn diện cho các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, không phụ thuộc vào mức độ tự chủ tài chính. Luật xác định giáo dục nghề nghiệp là trụ cột trong chiến lược phát triển lực lượng lao động kỹ năng cao, được ưu tiên trong quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội và phân bổ ngân sách nhà nước.

Dự thảo đã sửa đổi, bổ sung 30/42 điều, loại bỏ các quy định trùng lặp, bảo đảm sự thống nhất trong hệ thống pháp luật. Đồng thời, luật thể hiện tinh thần phân quyền mạnh mẽ giữa trung ương và địa phương, giúp các cơ sở giáo dục nghề nghiệp có điều kiện nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp và thị trường lao động.

Trong khi đó, dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) hướng đến việc nâng cao quyền tự chủ, trách nhiệm giải trình và năng lực quản trị của các trường đại học. Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn khẳng định, Nhà nước tiếp tục giữ vai trò kiến tạo, bảo đảm công bằng trong giáo dục đại học, song sẽ tăng quyền tự chủ học thuật, tổ chức và nhân sự cho các cơ sở đào tạo, không phụ thuộc vào mức độ tự chủ tài chính.

Những điểm mới nổi bật của dự thảo gồm: kiện toàn hệ thống giáo dục đại học, tăng cường kiểm định chất lượng thực chất, phát triển cơ chế liên thông linh hoạt, thu hút đội ngũ nhà khoa học xuất sắc và mở rộng chính sách hỗ trợ trực tiếp người học.

Trình bày Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh khẳng định Ủy ban tán thành sự cần thiết và mục tiêu sửa đổi ba dự án luật nêu trên, coi đây là yêu cầu cấp thiết nhằm thể chế hóa các chủ trương lớn của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết 71-NQ/TW.

Ủy ban đánh giá cao định hướng phân cấp, phân quyền và tăng quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục, coi đây là giải pháp trọng tâm để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước và chất lượng giáo dục. Cơ quan thẩm tra cũng tán thành việc bãi bỏ các điều kiện hành chính phức tạp như điều kiện thành lập, sáp nhập hay giải thể cơ sở giáo dục, chuyển hướng sang cơ chế quản lý dựa trên kiểm định chất lượng.

Đối với Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), Ủy ban ủng hộ quy định Nhà nước ban hành một bộ sách giáo khoa thống nhất trên toàn quốc, bảo đảm tính đồng bộ và công bằng trong giáo dục phổ thông. Đồng thời, đề nghị Chính phủ ban hành hướng dẫn riêng về cơ chế tự chủ đại học, với tiêu chí rõ ràng dựa trên năng lực quản trị, chất lượng kiểm định và năng lực tài chính của từng cơ sở đào tạo.

Với Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi), Ủy ban nhất trí việc sửa đổi toàn diện để đáp ứng yêu cầu đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, gắn kết chặt chẽ giữa đào tạo nghề và nhu cầu phát triển của nền kinh tế.

Phát biểu kết luận phiên làm việc, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nhấn mạnh, ba dự án luật về giáo dục có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, không chỉ trong lĩnh vực đào tạo nguồn nhân lực mà còn trong thúc đẩy đổi mới thể chế, cải cách hành chính và phát triển kinh tế tri thức.

Theo chương trình, trong phiên họp buổi chiều, Quốc hội sẽ thảo luận tại tổ về 3 dự án luật này trước khi tổng hợp ý kiến để hoàn thiện hồ sơ trình Quốc hội xem xét tại các kỳ họp sau.

Việc sửa đổi đồng bộ ba đạo luật được kỳ vọng sẽ tạo hành lang pháp lý hoàn thiện cho quá trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, hướng tới một hệ thống giáo dục mở, linh hoạt, hiện đại và hội nhập quốc tế, đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong giai đoạn mới.