Doanh nghiệp xuất khẩu phân bón bứt phá nhờ cầu tăng, giá tốt

Theo Hiệp hội Phân bón Quốc tế (IFA), nhu cầu tiêu thụ toàn cầu năm 2025 dự báo tăng 2,2%, đạt 205 triệu tấn, vượt kỷ lục 201,5 triệu tấn năm 2020, trước khi giảm nhẹ còn 1,5% vào năm 2028. Giá bán cải thiện cùng chính sách thuế giá trị gia tăng (VAT) mới trở thành động lực then chốt, giúp doanh nghiệp phân bón ghi nhận kết quả kinh doanh khởi sắc.

Đáng chú ý, Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (PVFCCo) quý II/2025 đạt hơn 5.301 tỷ đồng doanh thu và 413,2 tỷ đồng lợi nhuận sau thuế, tăng 75,8% so với cùng kỳ. Lũy kế 6 tháng, doanh thu đặt 9.421 tỷ đồng, tăng 29,8%, lợi nhuận 890 tỷ đồng. Công ty duy trì nền tảng tài chính vững với 971 tỷ đồng tiền mặt và hơn 11.000 tỷ đồng đầu tư tài chính ngắn hạn. DSC đánh giá DPM hưởng lợi nhờ VAT 5% từ 1/7/2025 và giá nguyên liệu giảm, cải thiện biên lợi nhuận.

Công ty CP Phân bón Dầu khí Cà Mau quý II/2025 lãi 806 tỷ đồng, doanh thu 6.037 tỷ đồng, tăng 56% so với cùng kỳ. 6 tháng, doanh thu 9.444 tỷ đồng, lợi nhuận 935 tỷ đồng, tăng 30%. Trong 7 tháng, doanh thu hợp nhất 10.541 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế 1.600 tỷ đồng, tăng 57% so với cùng kỳ, hoàn thành 207% kế hoạch lợi nhuận năm. Công ty mở văn phòng đại diện tại Campuchia và xuất khẩu 30.000 tấn phân bón sang Australia.

Công ty CP Supe Phốt phát và Hóa chất Lâm Thao (mã chứng khoán: LAS) quý II/2025 đạt 1.082 tỷ đồng doanh thu, tăng 79% nhưng lợi nhuận giảm 24% còn 51 tỷ đồng do giá vốn và chi phí tăng. Lũy kế 6 tháng, doanh thu 2.668 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế 123 tỷ đồng, tăng 3% so với cùng kỳ. Nhờ chính sách VAT mới, LAS tiết kiệm khoảng 20 tỷ đồng/năm chi phí sản xuất, tăng sức cạnh tranh.

Theo Cục Hải quan, quý II/2025 xuất khẩu phân bón tăng 28,5% về lượng, 45,3% về kim ngạch. 6 tháng, xuất khẩu đạt 1,12 triệu tấn, trị giá 449,6 triệu USD, tăng 24,2% so với cùng kỳ, giá bình quân 401,8 USD/tấn. DCM xuất khẩu gấp 2,2 lần; DDV tăng 70% nhờ giá DAP tăng 28%; VAF lãi quý II gấp 4 lần; Đạm Phú Mỹ lãi tăng 97%; Phân lân Ninh Bình tăng 79%.

Giá dầu FO bình quân 6 tháng ở mức 425 USD/tấn (-6%) hỗ trợ lợi nhuận. Tổng doanh thu quý II của 9 doanh nghiệp niêm yết vượt 20.000 tỷ đồng, lợi nhuận bình quân gần gấp đôi, đưa tăng trưởng chung nửa đầu năm lên 49%.

Luật thuế VAT mới cho phép khấu trừ thuế khí đầu vào, cải thiện lợi nhuận ngành. Trước đây, do phân bón không chịu thuế từ 2015, doanh nghiệp không được khấu trừ, khiến chi phí cao.

LAS đã khởi công dây chuyền SOP 20.000 tấn/năm và 24.000 tấn axit clohydric/năm (6/2025), dự kiến vận hành tháng 12, đồng thời mở rộng NPK và xúc tiến xuất khẩu. Mirae Asset ước tính LAS tiết giảm khoảng 20 tỷ đồng chi phí sản xuất mỗi năm, tăng biên lợi nhuận.

Theo các chuyên gia, năm 2025 ngành phân bón toàn cầu phục hồi mạnh nhờ ưu tiên an ninh lương thực và hỗ trợ nông nghiệp, trong khi nguồn cung hạn chế từ Trung Quốc, Nga, Ai Cập. Giá kali và DAP tăng, cùng yếu tố giá năng lượng thấp, thuế chống bán phá giá của EU và rủi ro địa chính trị, ảnh hưởng lớn tới triển vọng 2025-2026.

Tại Việt Nam, nửa đầu 2025, sản xuất phân bón tăng 11,7%, xuất khẩu tăng 24,3%; nhập khẩu cũng tăng do mùa vụ cao điểm. Giá nội địa đi theo thế giới: ure tăng 10%, kali tăng 30%, DAP tăng 25%. Tuy nhiên, ngành vẫn đối mặt với phụ thuộc nguyên liệu nhập khẩu, mất cân đối cung - cầu và cạnh tranh khu vực.

Năm 2025 là “điểm rơi” thuận lợi hiếm có: nhu cầu toàn cầu phục hồi, giá bán cao, xuất khẩu khởi sắc, chính sách thuế tháo gỡ chi phí. Song, khả năng tái cấu trúc chi phí, quản trị rủi ro, nâng tầm sản phẩm và mở rộng thị trường sẽ quyết định ai chỉ “đi theo con sóng” và ai đủ sức tạo chu kỳ tăng trưởng dài hạn.

Doanh nghiệp tận dụng tốt “ba động cơ” - cầu tăng, giá tốt, thuế thuận để tái đầu tư có trọng tâm vào sản phẩm, kênh phân phối và thị trường xuất khẩu sẽ củng cố lợi thế cạnh tranh. Ngược lại, phụ thuộc nguyên liệu nhập khẩu và biến động thương mại quốc tế sẽ là “phép thử” bản lĩnh.

Nếu chuyển hóa lợi thế thành năng suất, chất lượng và độ phủ thị trường, ngành phân bón Việt Nam có thể bước lên vị thế mới trên bản đồ cung ứng khu vực – nơi tăng trưởng là thành quả của chiến lược đúng và năng lực thực thi.