Doanh nghiệp châu Âu "giảm niềm tin" với thị trường Việt Nam

EuroCham đã công bố báo cáo chỉ số BCI quý II/2023 thông qua kết quả cuộc khảo sát do Decision Lab thực hiện. Báo cao chỉ số BCI được thực hiện hằng quý để thể hiện góc nhìn của cộng đồng doanh nghiệp và các nhà đầu tư châu Âu về thị trường Việt Nam.

Trước bối cảnh kinh tế đầy thách thức, số lượt phản hồi bi quan liên quan đến tình hình kinh doanh hiện tại tăng tới 10%. Sự thận trọng ngày càng tăng được phản ánh rõ hơn qua tâm lý bi quan tăng 6% trong quý sắp tới. Mặc dù vậy, số lượng các nhà lãnh đạo doanh nghiệp đánh giá tích cực về triển vọng kinh doanh trong quý III/2023 đã tăng 9% so với đánh giá của họ cho quý II/2023.

4% doanh nghiệp châu Âu dự đoán doanh thu và đơn hàng sẽ sụt giảm và đang phải thận trọng đánh giá toàn cảnh. Số lượng các công ty có kế hoạch quản lý chặt chẽ các khoản đầu tư trong quý tới đã tăng thêm 7%. Dù vậy, việc lập kế hoạch cho lực lượng lao động vẫn ổn định, phản ánh doanh nghiệp vẫn cố duy trì sự ổn định trong bối cảnh hiện tại.

Vấn đề đảm bảo thị thực và giấy phép lao động cho lao động nước ngoài vẫn luôn là một thách thức đối với doanh nghiệp châu  Âu, với hơn 80% doanh nghiệp được khảo sát gặp khó khăn ở các mức độ khác nhau. Thời gian xử lý kéo dài là vấn đề cấp bách nhất. Ngoài ra, gần một nửa số công ty được khảo sát gặp khó khăn với quy trình giải trình cho việc thuê lao động nước ngoài. Những trở ngại này ảnh hưởng tới việc chuyển giao kiến thức cho nhân sự Việt Nam và ảnh hưởng đến 3/4 số công ty được khảo sát.

Tình trạng thiếu điện ảnh hưởng đáng kể đến doanh nghiệp châu Âu trong thời gian khảo sát. Mặc dù tình hình đã ổn định hơn nhờ mưa lớn, khoảng 60% số người tham gia khảo sát đã chịu ảnh hưởng bởi sự thiếu hụt điện đối với hoạt động kinh doanh. Thiếu hụt điện làm năng suất hoạt động và năng suất lao động giảm, sản xuất và dịch vụ bị gián đoạn. Họ cần các giải pháp dài hạn để ổn định nguồn cung cấp điện, duy trì hiệu quả kinh doanh và khả năng phục hồi kinh tế tổng thể.

Báo cáo nhấn mạnh về góc nhìn của các nhà lãnh đạo doanh nghiệp châu Âu về sự phát triển cơ sở hạ tầng của Việt Nam, với 53% cho rằng cơ sở hạ tầng hiện tại "không tương xứng" hoặc "tụt hậu". Tuy nhiên, Chính phủ Việt Nam đã và đang tích cực thực hiện các biện pháp để giải quyết vấn đề này, đặc biệt là tập trung đẩy nhanh các dự án hạ tầng trọng điểm như lĩnh vực đường cao tốc.

Từ kết quả cuộc khảo sát, Giám đốc Điều hành Decision Lab Thue Quist Thomasen cũng bình luận: "Trong giai đoạn kinh tế gặp nhiều thử thách, lĩnh vực sản xuất vẫn tồn tại nhiều thách thức, chỉ có lĩnh vực dịch vụ có tín hiệu phục hồi. Điều quan trọng là phải giải quyết những hạn chế về quy định và cơ sở hạ tầng để thúc đẩy tăng trưởng bền vững và thu hút đầu tư nước ngoài".

Sức hấp dẫn của Việt Nam đối với các nhà đầu tư nước ngoài

Bất chấp những thách thức trên, Việt Nam vẫn tiếp tục thu hút các nhà đầu tư nước ngoài, với 48% số người tham gia khảo sát kỳ vọng đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) của công ty họ vào Việt Nam sẽ tăng trong quý tới. Tuy nhiên, có tới 40% doanh nghiệp bày tỏ không có kế hoạch tăng FDI, đánh dấu mức tăng 4% so với BCI trước đó. 

Chỉ số niềm tin kinh doanh (BCI) quý II/2023

Hơn một nửa số doanh nghiệp được khảo sát xác định được hưởng lợi từ Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA). Trong số đó, 35% lãnh đạo doanh nghiệp cho biết thu được lợi ích từ việc cắt giảm thuế quan. Mặc dù vậy, họ vẫn tiếp tục đối mặt với những thách thức trong việc tận dụng tối đa các thỏa thuận của Hiệp định EVFTA, với các thủ tục hành chính và việc hiểu biết không đầy đủ về hiệp định này vẫn là những rào cản chính đối với việc phát huy tối đa các lợi ích từ Hiệp định EVFTA.

Tuy vẫn còn sức hấp dẫn, Việt Nam vẫn cần cải thiện môi trường pháp lý, phát triển cơ sở hạ tầng và đảm bảo khả năng tiếp cận nguồn tài chính là các yếu tố để thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài. Báo cáo cũng nhấn mạnh rằng các quy định không rõ ràng (53%) và thủ tục hành chính rườm rà (50%) đang là những rào cản pháp lý chính hạn chế hoạt động của các doanh nghiệp tại Việt Nam.

Các dự định và thực tế về việc chuyển hoạt động sản xuất từ Trung Quốc sang Việt Nam đã giảm đi, với phần lớn (81%) các công ty chưa dịch chuyển bất kỳ hoạt động sản xuất nào. Trong số đó, chỉ có 3% doanh nghiệp đang xem xét việc dịch chuyển và 2% đã chủ động lên kế hoạch cho việc dịch chuyển.

Nhiều doanh nghiệp châu Âu cần được hướng dẫn thêm về những quy định sắp tới. 40% số người tham gia  khảo sát về việc triển khai quan ngại về định hướng thuế tối thiểu toàn cầu sắp tới ở Việt Nam. Tương tự, khoảng 42% doanh nghiệp cho biết họ chưa hiểu đầy đủ về Nghị định Bảo vệ dữ liệu cá nhân của Việt Nam.

27% người tham gia khảo sát có kiến thức về cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM), với chỉ 43% nhận thấy CBAM có liên quan đến hoạt động kinh doanh của họ. Những mối quan tâm hàng đầu liên quan tới CBAM là các yêu cầu tuân thủ, thủ tục hành chính và sự thích ứng cần thiết của các quy trình kinh doanh.

Chủ tịch EuroCham Gabor Fluit nhận định, nền kinh tế Việt Nam chủ yếu dựa vào sản xuất và xuất khẩu, đang phải chịu tác động lớn bởi tình hình khó khăn toàn cầu. Sự sụt giảm về xuất khẩu và các đơn hàng đã tác động lớn đến các doanh nghiệp châu Âu và cộng đồng doanh nghiệp nói chung. Chỉ số BCI cho thấy rõ viễn cảnh ảm đạm hiện nay.

"Tuy nhiên, các doanh nghiệp thành viên của chúng tôi đã bày tỏ sự quan ngại sâu sắc về các vấn đề được nêu ra trong báo cáo BCI và chúng tôi đã hợp tác chặt chẽ với chính phủ để tìm ra các giải pháp hiệu quả. Ví dụ về vấn đề thiếu điện, Chính phủ nên tập trung vào việc phát triển các kế hoạch dài hạn vì việc này có khả năng xảy ra theo chu kỳ. Bằng cách hành động nhanh chóng và toàn diện, chúng ta không chỉ thu hút đầu tư nước ngoài mà còn đảm bảo một nền kinh tế vững mạnh và có khả năng vượt qua trở ngại trong tương lai. Vấn đề thời gian rất quan trọng, vì vậy chúng ta phải hành động nhanh chóng và quyết liệt để đảm bảo một tương lai thịnh vượng cho Việt Nam. Và EuroCham luôn sẵn sàng hỗ trợ thông qua đối thoại và tham vấn chính sách", theo Chủ tịch EuroCham.