Diễn đàn Công nghiệp Chế biến gỗ Việt Nam: Giữ vị thế - Đón cơ hội

Diễn đàn Công nghiệp Chế biến gỗ Việt Nam do Hiệp hội Chế biến gỗ Việt Nam (HAWA) phối hợp cùng Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương tổ chức.

Phát biểu tại diễn đàn, ông Lê Hoàng Tài - Phó cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương cho biết, gỗ và các sản phẩm từ gỗ luôn được đánh giá là nhóm những mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, đóng góp quan trọng trong kim ngạch xuất khẩu.

Tuy nhiên, giai đoạn vừa qua, tình hình thế giới và khu vực tiếp tục có những diễn biến rất phức tạp, khó lường, khiến nhu cầu tiêu thụ tại các thị trường chủ lực của ngành như Mỹ, Trung Quốc, EU, Hàn Quốc, Nhật Bản…. sụt giảm mạnh. Các đơn hàng chỉ đạt khoảng 35-40% so với cùng kỳ năm ngoái. Thậm chí có thị trường gần như đóng băng dẫn đến cắt giảm lao động, đóng cửa nhà máy.

Bên cạnh đó, các rào cản về phòng vệ thương mại, chính sách bảo hộ ở nhiều thị trường chủ lực có chiều hướng gia tăng. Xu hướng thương mại toàn cầu hiện nay không chỉ cạnh tranh về giá mà đặt ra những yêu cầu về chất lượng và thương hiệu mà theo đó, không ít doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu gỗ đã gặp khó khăn từ các rào cản kỹ thuật, các yêu cầu, quy định xuất khẩu tại các thị trường thế mạnh.

Trong bối cảnh đó, Bộ Công Thương đã và đang huy động các nguồn lực, phối hợp với các hiệp hội, doanh nghiệp ngành gỗ triển khai nhiều hoạt động xúc tiến thương mại nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh, đẩy mạnh xuất khẩu thông qua các chương trình lớn như chương trình xúc tiến thương mại quốc gia, chương trình thương hiệu quốc gia cũng như trong khuôn khổ các dự án hợp tác với các tổ chức xúc tiến thương mại nước ngoài. Qua đó nhằm giúp các doanh nghiệp trực tiếp kết nối với nhà nhập khẩu của các thị trường xuất khẩu.

Khó khăn tiếp tục bao phủ lên bức tranh kinh tế từ nay đến cuối năm, thậm chí sang năm 2024. Để góp phần hỗ trợ doanh nghiệp khắc phục khó khăn về thị trường, bên cạnh những nỗ lực của Bộ Công Thương, các doanh nghiệp, hiệp hội ngành gỗ cần tăng cường xúc tiến thương mại, nâng cao vị thế của ngành. “Trong bối cảnh đối mặt với khá nhiều thách thức như hiện nay, việc ngành chế biến gỗ nhìn lại các giá trị nội hàm và tìm hướng phát triển mới cho ngành là việc làm mang tính cấp thiết”, ông Lê Hoàng Tài nhận định.

Xét về nội lực, ông Phạm Phú Ngọc Trai - Chủ tịch Công ty Tư vấn kinh doanh và hội nhập toàn cầu GIBC cho rằng, thực tế giảm đơn hàng hiện nay của ngành gỗ chỉ là tạm thời. Ngành nội thất Việt Nam có đủ dư địa để phát triển trong 5-10 năm tới. “So với mức phát triển GDP trung bình của toàn cầu, ở mức 3%, tốc độ tăng trưởng kép của ngành nội thất thế giới là 4,5%, ngành chế biến gỗ Việt Nam phát triển trung bình 15,4%/năm là một con số chứng tỏ vị thế và tiềm năng rất lớn”, ông Phạm Phú Ngọc Trai nói.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Quốc Khanh - Chủ tịch HAWA cũng cho rằng, bên cạnh tỷ lệ tăng trưởng ấn tượng, doanh nghiệp ngành gỗ cũng đang khẳng định tính chủ động trong kinh doanh hội nhập. Khi thị trường suy giảm, doanh nghiệp đã nhanh chóng thích ứng. “Một mặt, doanh nghiệp ngành gỗ tổ chức lại bộ máy sản xuất, tinh gọn mô hình để tiết giảm chi phí. Mặt khác, nỗ lực tận dụng các hỗ trợ từ các cơ quan xúc tiến thương mại tìm kiếm thị trường mới”, ông Khanh chia sẻ.

Cũng theo ông Khanh, trong những giải pháp ứng phó với tình hình hiện tại, ngành gỗ chứng kiến một đợt dịch chuyển mới, có thể gọi là mở rộng biên độ kinh doanh. Cụ thể là việc các thương hiệu nội thất lớn của Việt Nam đang mở rộng hiện diện ở các thị trường xuất khẩu tiềm năng, đặc biệt là thị trường của các nước siêu giàu ở Trung Đông như Ả Rập Saudi, Dubai (Các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất) để tiếp cận cơ hội cung ứng cho các siêu dự án bất động sản mới.

Với nội lực của ngành, ông Nguyễn Quốc Khanh cho rằng, mục tiêu xuất khẩu của năm 2023 hoàn toàn có thể đạt được bởi đơn hàng đã bắt đầu quay trở lại thời gian gần đây. “Điều cần nhất lúc này là doanh nghiệp phải kiện toàn nội lực để có thể sẵn sàng đón đơn hàng khi thị trường phục hồi”, ông Khanh nhấn mạnh.

Theo ông Phạm Phú Ngọc Trai, hiện nay thế giới vận hành theo một cách thức hoàn toàn mới, luật chơi mới, nên người chơi cũng phải mới để thích ứng kịp thời. Một trong những “luật chơi” mới mà thị trường đang đòi hỏi cấp thiết là tính bền vững trong sản phẩm nội thất. Đây không còn là đòi hỏi mang tính tự nguyện như trước đây mà đã trở thành điều kiện bắt buộc, nếu muốn tham gia thị trường. “Chuyển đổi xanh ngay từ bây giờ chính là con đường để có cơ hội nâng cao năng lực cạnh tranh”, ông Phạm Phú Ngọc Trai nói.

Ông Phạm Phú Ngọc Trai cũng cho biết, ngoài những quy định bắt buộc hiện hành, doanh nghiệp Việt Nam sẽ đối diện với những đòi hỏi mới như Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) do Ủy ban châu Âu (EC) đề xuất, có hiệu lực từ tháng 10/2023. Theo đó, hàng hóa nhập khẩu vào thị trường châu Âu sẽ phải chịu thêm chi phí, nếu không chuyển đổi mô hình sản xuất ít phác thải hơn để có tín chỉ carbon.

Với hiện trạng ngành gỗ Việt Nam có trữ lượng rừng trồng đáng kể, ông Phạm Phú Ngọc Trai cho rằng, nếu thiết lập lại và tổ chức kết nối tốt, thị trường tín chỉ carbon chính là cơ hội để doanh nghiệp nội thất Việt Nam gia tăng lợi thế. “Ngành chế biến gỗ Việt Nam cần định vị lại mục tiêu, tầm nhìn trở thành trung tâm đồ nội thất thế giới xanh và bền vững”, chuyên gia này tư vấn.

Định vị lại tầm nhìn phát triển cho ngành nội thất Việt Nam trong bối cảnh mới, bà Phạm Thị Ngọc Thủy - Giám đốc Ban IV - cho hay, những thách thức mới về thị trường liên quan đến tiêu chuẩn về gỗ của Liên minh châu Âu (EUTR) hay mục tiêu Net Zero cũng sẽ giúp ngành chế biến gỗ và lâm sản Việt Nam phát triển theo chiều hướng tích cực hơn. Từ đó, tạo điều kiện cho ngành vươn xa hơn, thu hút thêm dòng vốn đầu tư từ khối ngoại.

Phục vụ cho mục tiêu này, Chủ tịch HAWA đã đề xuất hình thành trung tâm logistics - xúc tiến thương mại nội thất Việt Nam ở thị trường trọng điểm, đầu tiên là ở Mỹ, nhằm tạo điều kiện cho doanh nghiệp xuất khẩu có thể kết hợp để tiếp cận với khách hàng ở các nước sở tại với chi phí thấp. “Một doanh nghiệp đầu tư sẽ khó hiệu quả vì chi phí và rủi ro quá cao. Nếu thiết lập ngôi nhà chung cho các doanh nghiệp xuất khẩu tại nước ngoài sẽ tháo gỡ phần nào các khó khăn vướng mắc như pháp lý, kho hàng, quản lý hàng hóa, nhân sự... và chi phí vận hành cũng giảm đi rất nhiều”, ông Nguyễn Quốc Khanh khẳng định.