Cá tính doanh nhân

Chuyên trang Ăn trưa với doanh nhân của Doanh Nhân Sài Gòn Cuối tuần - nơi tôi cộng tác trùng hợp ngẫu nhiên với lời của nhà báo Mỹ Tom Plate: "Những cuộc phỏng vấn có nền là những bữa cơm trưa tại nhà hàng có thể vô cùng hữu ích".

Nhưng tôi chưa hề... ăn trưa với doanh nhân nào để phỏng vấn họ, phần lớn là đến tận nơi họ làm việc. Có lẽ vì thế tôi biết phần nào việc kinh doanh, sự phấn đấu hay những thành tựu đóng góp cho kinh tế nước nhà của họ, nhưng trong bài này tôi muốn kể vài cá tính trong cuộc sống của doanh nhân.

"The café king", "Go global" - "Vua cà phê” và "Bước ra toàn cầu" là những từ báo chí nước ngoài gọi Đặng Lê Nguyên Vũ cách nay nhiều năm. Tôi đã mời ông tới cho sinh viên báo chí Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn TP.HCM tập phỏng vấn. Không ngờ ông nhận lời. Được dặn trước là chỉ có một tiếng đồng hồ vì "thời gian của doanh nhân là tiền bạc", phải lọc kỹ câu hỏi, vậy mà cuối cùng ông Vũ cho kéo dài tới 12 giờ trưa vì muốn "truyền lửa", mà sinh viên thì mê quá, hỏi tới tấp.

Khi chia tay, sinh viên ùa theo vây ông và tiễn ông ra tận ngoài đường. Cảnh hiếm thấy.

Nhiều người vẫn chưa hiểu con người đầy cá tính ấy, không hiểu cả câu "Tiền nhiều để làm gì” ông nói với vợ ở tòa án trong vụ ly hôn với sự buồn đau. Gia đình không giữ nổi thì tiền  nhiều chẳng còn ý nghĩa. Bây giờ thiên hạ hay cười cợt câu nói ấy của "đại gia" Vũ mà không thấu hiểu những nỗ lực và cá tính của ông.

Với Stephen Mueller - kỹ sư người Mỹ muốn làm "cái gì đó giúp môi trường" nên đến Việt Nam tìm cơ hội kinh doanh, sản xuất dầu sinh học chạy máy sà lan chở hàng. Ông tìm nguyên liệu cả ở cây gai dầu mọc trên vùng đất khô cằn ở miền Trung Việt Nam. Và từ đấy người ta rất lạ khi thấy một ông người Mỹ ra sức dạy nông dân Việt Nam  trồng cây.

Hỏi, thuyết phục nông dân Việt Nam trồng gai dầu trên đất xấu có khó không, anh bảo: Khó chứ. Nhưng trồng trên đất xấu thì chẳng mất gì. Nó như cây dại chưa bao giờ được chăm sóc như cây trồng. Ông đã góp sức vào chương trình của Chính phủ làm ra dầu nhẹ sinh học từ cây công nghiệp.

Stephen Mueller lấy vợ và sống chính ở Sài Gòn, bảo: Việt Nam là nhà của tôi. Ông khoe mình thích nghi nhanh và cống hiến cho sự nghiệp trồng cây nguyên liệu cho năng lượng xanh và rất yêu những vùng... đất xấu Việt Nam.

Tổng giám đốc Công ty TNHH May Thêu Giày An Phước Nguyễn Thị Điền thì nói trên bộ quần áo khách hàng mặc có chứa "cả sự trung thực và chăm chỉ” của người An Phước, là vì bà nhận mình thành công là nhờ "đức tính... kim chỉ”.

Khi hỏi, được mua bản quyền của Pierre Cardin phải tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn của họ thì dấu ấn của An Phước thế nào, bà bảo phải trung thực từng đường kim mũi chỉ để giữ tên tuổi cho thương hiệu.

Bà kể chuyện thân tình, gọi cuộc đi Tây thương thuyết với ông Pierre Cardin của vợ chồng mình như "Hai Lúa đi Tây" và sau đó ông ấy sang Sài Gòn đến xem May An Phước. 

An Phước đã tự cường "bước ra từ cái bóng khổng lồ Pierre Cardin" để thành "thương hiệu dẫn đầu" rồi "thương hiệu quốc gia".

Cá tính chung thủy, trung thực ấy khiến bà Điền có một hành động hiếm gặp thời nay: tôi chỉ phỏng vấn một lần cách nay cả hơn chục năm, thế mà Tết nào bà cũng nhớ gửi quà và hoa chúc mừng. Đó là nghĩa tình như một cách cư xử với xã hội.

Một chuyện cá tính đặc biệt nữa sẽ khá ngạc nhiên, đó là chuyện ông Lý Ngọc Minh - người chủ sáng tạo ra thương hiệu Gốm sứ Minh Long 1. 

Ông không đồng ý tiếp tôi ở văn phòng sang trọng tại Sài Gòn mà bắt tôi theo ông lên xưởng sản xuất ở Thủ Dầu Một. Ông chả thèm quan tâm nhà báo xem gì, ông "nhập hồn" vào xưởng sản xuất, sửa cái này vặn cái kia. Tôi theo ông mướt mồ hôi. Và hiểu lời ông (mà trước đó thấy khó hiểu), làm ăn tính lời lỗ vậy mà ông gọi đó là một "cuộc chơi thành".

Tôi nhớ mãi chuyện ông giam mình bên lò nung để thí nghiệm sản phẩm. Khi về, chở vợ qua rừng cao su, ông ngủ gật, đánh rơi cả vợ đang mang bầu.

Ông Minh nói: Rong chơi tức là làm. Tôi là một người đam mê. Bắt buộc phải có tiền nhiều để đam mê.

Cá tính giúp nhiều doanh nhân vượt khó để thành công, để giàu có.