Đề xuất 3 phương án giải quyết chế độ lương hưu cho chủ hộ kinh doanh

Theo số liệu của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, tính đến ngày 30/5/2023, tổng số chủ hộ kinh doanh cá thể đã tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc tính là 3.567 người.

Nhưng xét theo thời gian đóng bảo hiểm xã hội, chỉ có 1.334 người đã đóng trên 15 năm. Trong đó, có 380 người đã đủ tuổi nghỉ hưu, 200 người đủ điều kiện hưởng lương hưu (đủ tuổi nghỉ hưu và có từ đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội trở lên) vẫn chưa được giải quyết.

Theo quy định của pháp luật, chủ hộ kinh doanh cá thể không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Việc này dẫn đến các chủ hộ kinh doanh cá thể chưa được tính thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc để hưởng chế độ, trong đó có nhiều trường hợp đã đủ điều kiện hưởng lương hưu.

Xuất phát từ thực trạng trên, Bảo hiểm xã hội Việt Nam đề xuất 3 phương án:

Phương án 1: Tính thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp để hưởng các chế độ tương ứng và đưa nội dung này vào dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi.

Phương án này được Bảo hiểm xã hội đánh giá là giải pháp kịp thời để giải quyết các chế độ, đặc biệt là hưu trí đối với các trường hợp đủ điều kiện hưởng lương hưu.

Các trường hợp đủ tuổi hưởng lương hưu và có 10 năm đóng bảo hiểm xã hội trở lên thực hiện đóng bù bảo hiểm xã hội tự nguyện để hưởng ngay lương hưu. Bên cạnh đó, khi giải quyết chế độ hưu trí, giúp chủ hộ kinh doanh cá thể ổn định cuộc sống khi hết tuổi lao động, không phát sinh đơn thư, đảm bảo mục tiêu an sinh xã hội bền vững theo tinh thần Nghị quyết số 28.

Phương án 2: Hoàn trả tiền đã đóng và thu hồi số tiền đã chi trả các chế độ bảo hiểm xã hội bắt buộc hoặc bảo hiểm thất nghiệp đối với toàn bộ các chủ hộ.

Việc giải quyết theo phương án này giúp nhiều chủ hộ tuổi cao sẽ không còn thời gian tham gia bảo hiểm xã hội để có lương hưu. Từ đó, dẫn đến đời sống của họ sẽ gặp nhiều khó khăn khi về già, ảnh hưởng đến an sinh xã hội, tạo áp lực cho ngân sách Nhà nước khi phải trợ cấp xã hội khi cao tuổi và có thể phát sinh khiếu kiện, khiếu nại kéo dài.

Phương án 3: Tính thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp để hưởng các chế độ theo quy định đối với chủ hộ và đưa nội dung này vào dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi như phương án 1.

Đối với trường hợp chủ hộ muốn thay đổi nguyện vọng, có nhu cầu hoàn trả thì cơ quan bảo hiểm xã hội thực hiện hoàn trả số tiền đã đóng bảo hiểm xã hội vào quỹ hưu trí và tử tuất và số tiền đã đóng vào quỹ bảo hiểm thất nghiệp nhưng chưa hưởng trợ cấp thất nghiệp.

Qua các phương án nêu trên, cơ quan Bảo hiểm xã hội đề xuất lựa chọn Phương án 1 để giải quyết những vướng mắc cho chủ hộ kinh doanh cá thể.