Đại học khởi nghiệp phải song hành cùng mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội địa phương

Khi một trường đại học đào tạo và vận hành theo hướng gắn kết với sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương thì sẽ có nhiều cơ hội phát triển. Trước hết, việc đào tạo nguồn nhân lực phù hợp với nhu cầu của doanh nghiệp giúp sinh viên có thể nhanh chóng tham gia vào thị trường lao động sau khi tốt nghiệp, đóng góp ngay vào sự phát triển địa phương. Đồng thời, các trường còn thúc đẩy nghiên cứu ứng dụng, chuyển giao công nghệ và thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học một cách thuận lợi hơn, từ đó tạo ra nguồn thu, giảm dần sự phụ thuộc vào học phí và ngân sách nhà nước.

Nhiều thách thức

Để gắn với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, các trường đại học có thể phải đối mặt với nhiều thách thức. Một trong những thách thức lớn nhất là làm sao để duy trì sự kết nối chặt chẽ với địa phương, doanh nghiệp và các tổ chức trong hệ sinh thái khởi nghiệp. Trong bối cảnh doanh nghiệp luôn phải đổi mới để đáp ứng nhu cầu thị trường, nhà trường cần liên tục cập nhật thông tin, nắm bắt xu hướng, từ đó điều chỉnh chương trình đào tạo và định hướng nghiên cứu cho phù hợp. Điều này đòi hỏi trường đại học không chỉ chủ động mà còn phải linh hoạt, thậm chí mời doanh nghiệp tham gia vào quá trình xây dựng chương trình đào tạo, đồng hành cùng giảng viên trong quá trình giảng dạy, tư vấn, và đưa sinh viên vào thực tập thực tế.

Việc triển khai một chương trình đào tạo mới không hề đơn giản. Quá trình này đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng về đội ngũ giảng viên, cơ sở vật chất và các nguồn lực khác. Một vấn đề khác là khi trường đại học tập trung đào tạo nguồn nhân lực theo nhu cầu đặc thù của địa phương, có thể dẫn đến hạn chế trong việc đáp ứng nhu cầu lao động ở những khu vực khác. Vì vậy, trường cần có chiến lược phát triển hợp lý để đảm bảo sinh viên có đủ năng lực cạnh tranh trên thị trường lao động rộng lớn.

Đại học khởi nghiệp là mô hình đột phá giúp giải quyết các thách thức

Để giải quyết những thách thức hiện hữu như kể trên, mô hình đại học khởi nghiệp sẽ là giải pháp đột phá. Đây là mô hình khác biệt rõ rệt với đại học truyền thống ở phương pháp tiếp cận, mục tiêu và cách thức triển khai, giúp các trường đại học không chỉ đóng vai trò đào tạo nguồn nhân lực mà còn trở thành một trung tâm nghiên cứu ứng dụng, chuyển giao công nghệ, góp phần trực tiếp vào sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương

Về phương pháp tiếp cận, đại học khởi nghiệp lấy việc giải quyết thực tiễn làm trọng tâm. Trong mô hình này, sinh viên không chỉ là đối tượng thụ hưởng kiến thức mà còn là nhân tố chủ động tìm kiếm cơ hội, đề xuất giải pháp và khởi nghiệp ngay trong môi trường học tập. Doanh nghiệp không chỉ là đơn vị tuyển dụng mà trở thành đối tác đồng hành cùng nhà trường trong đào tạo, nghiên cứu và ứng dụng.

Về mục tiêu, đại học truyền thống chủ yếu tập trung vào đào tạo và nghiên cứu hàn lâm, trong khi đại học khởi nghiệp hướng đến thương mại hóa các kết quả nghiên cứu, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và tạo ra hệ sinh thái khởi nghiệp ngay trong trường. Điều này giúp sinh viên có tinh thần khởi nghiệp, dám chấp nhận rủi ro và kiên trì theo đuổi mục đích của mình thay vì chỉ tìm kiếm việc làm sau khi tốt nghiệp.

Về cách thức triển khai, đại học khởi nghiệp xây dựng chương trình đào tạo với sự tham gia của nhiều bên, đặc biệt là doanh nghiệp để đảm bảo nội dung giảng dạy mang tính thực tiễn cao; hệ sinh thái khởi nghiệp trong trường cũng được phát triển mạnh mẽ với các vườn ươm, trung tâm đổi mới sáng tạo và các quỹ hỗ trợ khởi nghiệp.

Vai trò tiên phong của TP.HCM trong phát triển đại học khởi nghiệp

Là trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước đồng thời dẫn đầu về đổi mới sáng tạo, khoa học - công nghệ, TP.HCM có tiềm năng phát triển mô hình đại học khởi nghiệp mạnh mẽ nhất. Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, Thành phố đang đứng trước thách thức nâng cao năng suất lao động, thu hút nhân tài và duy trì lợi thế cạnh tranh trong khu vực. Để đạt được mục tiêu này, việc xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo toàn diện với sự tham gia tích cực của các trường đại học là điều tất yếu.

Mô hình đào tạo đại học truyền thống vốn chủ yếu tập trung vào lý thuyết không còn đủ sức đáp ứng nhu cầu thực tiễn, do đó, TP.HCM cần thúc đẩy sự chuyển đổi sang mô hình đại học khởi nghiệp, nơi sinh viên không chỉ tiếp thu kiến thức mà còn được rèn luyện tinh thần khởi nghiệp, tư duy đổi mới sáng tạo và năng lực thương mại hóa ý tưởng. Các trường đại học khởi nghiệp khi đó không chỉ đảm nhận vai trò đào tạo nhân lực mà còn trở thành trung tâm nghiên cứu, chuyển giao công nghệ và cung cấp các giải pháp thực tiễn cho doanh nghiệp và xã hội trên địa bàn Thành phố, rộng hơn là cả nước.

Trong tương lai gần, mô hình đại học khởi nghiệp tại TP.HCM sẽ gắn chặt với các xu hướng công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ chuỗi khối (blockchain), kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn... Không chỉ góp phần tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao, đại học khởi nghiệp còn thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế. Với vai trò tiên phong trong đổi mới sáng tạo, TP.HCM cần tiếp tục dẫn đầu trong quá trình chuyển đổi này, giữ vững vị thế là đầu tàu kinh tế, khoa học - công nghệ của cả nước.

(*) Phó giám đốc phụ trách Trung tâm Khởi nghiệp Sáng tạo TP.HCM

Khánh Hưng ghi