Công tác quản lý và sử dụng thuốc trên địa bàn TP.HCM còn nhiều bất cập

Phát biểu kết luận phiên giải trình, Phó bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND TP.HCM Nguyễn Thị Lệ cho biết, Thường trực Thành phố đánh giá cao trách nhiệm, những nỗ lực của UBND TP.HCM, các sở, ban, ngành trong công tác chuẩn bị nội dung báo cáo và giải trình chi tiết, đầy đủ về các nội dung theo yêu cầu của Thường trực HĐND Thành phố những vấn đề đại biểu đặt ra tại phiên họp giải trình và những vấn đề cử tri Thành phố quan tâm thông qua đợt khảo sát của Ban Văn hóa - Xã hội.

Thời gian qua, UBND Thành phố, các sở, ngành, địa phương đã tập trung, quan tâm đến công tác quản lý và sử dụng thuốc tại các cơ sở khám chữa bệnh, cơ sở kinh doanh dược trên địa bàn Thành phố, nhất là sau đại dịch Covid-19. Đối mặt nguy cơ thiếu hụt thuốc do gián đoạn nguồn cung ứng thuốc thành phẩm và nguyên liệu sản xuất thuốc, được sự tập trung quan tâm của các cấp, các ngành, Thành phố cơ bản đáp ứng đầy đủ nhu cầu sử dụng thuốc của người dân với chất lượng và giá cả phù hợp (hiện nay, tỷ lệ thuốc sản xuất trong nước trong các cơ sở khám chữa bệnh của Thành phố đạt trên 50%).

Bên cạnh đó, công tác ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động dược lâm sàng ngày càng được chú trọng, nhằm đảm bảo việc sử dụng thuốc tại các cơ sở khám chữa bệnh ngày càng hiệu quả; hệ thống phân phối thuốc ngày càng đa dạng và rộng khắp. Thành phố thành lập Sở An toàn thực phẩm, phân công trách nhiệm quản lý thực phẩm chức năng; công tác kiểm tra, kiểm soát chất lượng thuốc, dược liệu, thuốc đông y đã được triển khai thực hiện; bước đầu hình thành khoa Đông y tại các cơ sở khám chữa bệnh công lập, góp phần đưa thuốc đông y vào chăm sóc sức khoẻ người dân.

Nhiều bất cập, hạn chế công tác quản lý và sử dụng thuốc

Tuy nhiên, Chủ tịch HĐND TP.HCM nhận định công tác quản lý và sử dụng thuốc tại các cơ sở khám chữa bệnh, cơ sở kinh doanh dược trên địa bàn Thành phố thời gian qua vẫn còn nhiều bất cập, hạn chế. Cụ thể:

Nhân viên các cơ sở kinh doanh, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh tư nhân chưa được tập huấn, triển khai các quy định pháp luật thường xuyên; còn trường hợp cơ sở bán buôn thuốc chưa đảm bảo điều kiện bảo quản, kinh doanh thuốc không đúng phạm vi được cấp phép; tình trạng dược sĩ phụ trách chuyên môn vắng mặt, bán thuốc kê đơn mà không có đơn thuốc tại cơ sở bán lẻ thuốc còn phổ biến.

Còn tình trạng gián đoạn nguồn cung ứng thuốc xảy ra vào một số thời điểm, đặc biệt là các thuốc hiếm, thuốc dùng trong phòng chống dịch bệnh, vắc-xin thuộc chương trình tiêm chủng mở rộng. Việc xây dựng phần mềm quản lý dữ liệu đối với các cơ sở kinh doanh thuốc trên địa bàn Thành phố chưa thống nhất và có sự kết nối giữa sở, ngành và địa phương; việc cung cấp danh sách các cơ sở đủ điều kiện kinh doanh dược đã được cấp phép giữa Thành phố và quận, huyện chưa kịp thời, gây khó khăn cho địa phương trong công tác quản lý.

Công tác hỗ trợ các doanh nghiệp sản xuất thuốc đông y chưa được quam tâm đầy đủ; việc xây dựng và phát triển các tuyến phố đông y gắn với phát triển du lịch gặp nhiều khó khăn. Việc kê đơn và bán đơn thuốc bằng hình thức điện tử đã được triển khai, cơ sở vật chất và nhân lực đáp ứng, tuy nhiên số lượng đơn thuốc được tiếp nhận qua liên thông dữ liệu còn thấp. Các sở, ngành địa phương chưa thực hiện nghiêm công tác xử lý cơ sở vi phạm.

Hoạt động của các cơ sở khám chữa bệnh còn nhiều vướng mắc trong công tác đấu thầu, mua sắm thuốc. Một số thuốc hiếm sử dụng trong cấp cứu, giải độc không được cung cấp kịp thời. Danh mục thuốc tại các trạm Y tế chưa đáp ứng nhu cầu của người dân; một số hoạt chất mới không được cập nhật kịp thời vào danh mục bảo hiểm y tế (BHYT); việc cấp và thanh toán BHYT cho người dân vùng An toàn khu theo Chỉ thị 14 /CT-TTg ngày 24/3/2020 của Thủ tướng Chính phủ chưa được thực hiện.

Việc quảng cáo thực phẩm chức năng trên các trang mạng xã hội hiện nay còn tràn lan, sai sự thật; Việc kiểm tra chất lượng thực phẩm chức năng; kiểm nghiệm thực phẩm chức năng có chứa dược liệu còn nhiều khó khăn; thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc, xuất xứ còn lưu hành trên thị trường; tỷ lệ thực phẩm chức năng vi phạm về chất lượng hàng năm còn cao… Còn trường hợp cơ sở kinh doanh dược bán thuốc, dược liệu không có hoá đơn, chứng từ, không có hạn sử dụng (đối với dược liệu). Việc giám sát và truy xuất nguồn gốc dược liệu hiện nay còn chưa đảm bảo. Còn tình trạng cơ sở kinh doanh dược liệu, vị thuốc cổ truyền không đảm bảo chất lượng và truy xuất nguồn gốc xuất xứ.

Còn tình trạng thuốc, thực phẩm chức năng vi phạm về nhãn mác, tem phụ, sổ sách ghi chép. Một số cơ sở kinh doanh dược trên địa bàn Thành phố chưa niêm yết giá và bán đúng giá niêm yết theo quy định; có sự chênh lệch giá công khai trên Website và giá bán thực tế…

Đề xuất nhiều giải pháp khắc phục và tiếp tục nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước

Từ thực trạng trên, Thường trực HĐND Thành phố đề nghị UBND Thành phố tập trung thực hiện những giải pháp sau:

Đánh giá, tổng hợp đầy đủ các vướng mắc liên quan đến thể chế, chính sách, pháp luật; rà soát, kiến nghị Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, chồng chéo; cũng như đề xuất sửa đổi, bổ sung những nội dung chưa phù hợp hoặc chưa được quy định trong pháp luật.

Tập trung giải pháp, nguồn lực thực hiện có hiệu quả Đề án “Phát triển công nghiệp dược TP.HCM đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” theo từng giai đoạn lộ trình cụ thể, trong đó tập trung các nội dung:

- Hoàn chỉnh quy hoạch công nghiệp dược, công nghiệp hoá dược, quy hoạch vùng nguyên liệu dược, nuôi trồng dược liệu; nguyên liệu sản xuất thuốc. Ưu tiên quỹ đất cho phát triển các cơ sở nghiên cứu, sản xuất thuốc .

- Quy hoạch các loại dược liệu phù hợp với đặc thù điều kiện tự nhiên; tạo các chuỗi liên kết từ nuôi trồng đến chế biến, sản xuất thuốc, nguyên liệu làm thuốc, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng phục vụ cho nhu cầu trong nước và xuất khẩu.

- Tăng cường quản lý có hiệu quả hệ thống sản xuất, phân phối thuốc, cung ứng thuốc.

- Quy hoạch hệ thống kiểm nghiệm thuốc, nguyên liệu làm thuốc; đầu tư thành lập trung tâm thử nghiệm lâm sàng, trung tâm thử tương đương sinh học.

- Nghiên cứu ứng dụng công nghệ trong sản xuất vắc-xin, tăng tỷ lệ sử dụng thuốc, vắc-xin sản xuất trong nước.

- Tăng cường quản lý hoạt động dược lâm sàng, cảnh giác dược và hệ sinh thái dữ liệu số về dược; nghiên cứu xây dựng các hệ thống theo dõi, giám sát về sử dụng thuốc trên người bệnh.

- Thực hiện có hiệu quả chuyển đổi số ngành dược; quản lý hiệu quả đơn thuốc bán lẻ tại hệ thống các nhà thuốc, cơ sở kinh doanh thuốc nhằm theo dõi việc sử dụng thuốc của người dân.

- Xây dựng các chuỗi giá trị dược liệu, cơ chế hợp tác, gắn bó giữa nông dân, nhà khoa học, chính quyền và doanh nghiệp trong chuyển giao giống, kỹ thuật trồng trọt, thu hái và thu mua, sản xuất, chế biến dược liệu trong nước.

- Xây dựng chính sách thu hút các nhà đầu tư phát triển các doanh nghiệp sản xuất, nghiên cứu thuốc, vắc-xin, các trung tâm kiểm nghiệm, trung tâm nghiên cứu và phát triển để nghiên cứu phát triển thuốc. Có giải pháp thực hiện hiệu quả chủ trương kêu gọi đầu tư các dự án y tế theo phương thức đối tác công tư theo Nghị quyết 98 của Quốc hội.

- Tổ chức các hoạt động xúc tiến thương mại nhằm thu hút đầu tư, chuyển giao công nghệ sản xuất từ các cơ sở sản xuất thuốc công nghệ cao, công ty có vốn đầu tư nước ngoài, các tập đoàn dược phẩm đa quốc gia…

- Xây dựng cơ chế chính sách khuyến khích các doanh nghiệp lớn Việt Nam có vai trò dẫn dắt trong ngành công nghiệp dược thông qua ưu đãi về phát triển vùng trồng, vùng khai thác, chế biến dược liệu, chuyển giao công nghệ hiện đại, công nghệ cao; chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia liên kết chuỗi giá trị trong ngành Dược.

- Kịp thời hỗ trợ đăng ký sáng chế, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, đăng ký thương hiệu cho các doanh nghiệp, nhất là ngành dược đông y.

- Rà soát, tổ chức đào tạo cơ bản, liên tục và nâng cao cho đội ngũ nhân lực ngành dược; nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực và thực hiện hợp tác quốc tế đào tạo nhân lực ngành dược, nhất là lĩnh vực dược lâm sàng, đảm bảo tỷ lệ người làm công tác dược lâm sàng đáp ứng nhu cầu bệnh nhân nội trú và ngoại trú.

- Quản lý tốt trình dược viên, nâng cao vai trò và năng lực của người dược sĩ trong thực hành tư vấn sử dụng thuốc hợp lý, an toàn, hiệu quả từ tuyến Thành phố đến y tế cơ sở.

- Nghiên cứu xây dựng Trung tâm dự trữ thuốc hiếm, thuốc đáp ứng nguy cơ dịch bệnh của Thành phố.

- Tổ chức đấu thầu tập trung, hỗ trợ các đơn vị có nhu cầu mua sắm ít thuốc và vật tư y tế.

Song song đó, Thường trực HĐND Thành phố đề nghị UBND Thành phố chỉ đạo các sở, ngành phối hợp tốt với các địa phương khắc phục những hạn chế, khó khăn, vướng mắc trong công tác quản lý và sử dụng thuốc tại các cơ sở khám chữa bệnh, cơ sở kinh doanh dược trên địa bàn Thành phố trong thời gian qua. Cụ thể, ứng dụng công nghệ thông tin, quản lý chặt các cơ sở kinh doanh dược, cập nhật đầy đủ, kịp thời giấy phép kinh doanh, giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dược, chứng chỉ hành nghề…; liên thông số liệu, hồ sơ quản lý từ Thành phố đến địa phương.

Kiểm soát chặt chẽ chất lượng thuốc, dược liệu, thực phẩm chức năng lưu hành trên thị trường, nhất là dược liệu nhập khẩu. Phát huy vai trò giám sát của người dân trong phát hiện và kịp thời trình báo các cơ quan chức năng khi phát hiện việc đầu cơ, sản xuất, buôn bán hàng gian, hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ. Bên cạnh đó, tuyên truyền, giáo dục nhận thức và kiến thức về sử dụng thuốc an toàn hợp lý cho người bệnh và cộng đồng. Truyền thông về chất lượng, an toàn, hiệu quả và giá hợp lý của thuốc, dược liệu, thực phẩm chức năng sản xuất trong nước, các thông tin về nguồn gốc, tác dụng của dược liệu, nhất là các dược liệu đặc hữu của Việt Nam. Tăng cường thông tin, quảng bá sản phẩm thuốc, dược liệu mang thương hiệu quốc gia.

Phối hợp chặt chẽ giữa các ngành và địa phương trong công tác kiểm tra, xử phạt, nhất là việc quảng cáo, kinh doanh trên các trang thương mại điện tử và mạng xã hội; kịp thời thu hồi các sản phẩm vi phạm không đạt chất lượng nhằm đảm bảo an toàn sức khoẻ người dân.

Đối với các vấn đề đại biểu yêu cầu giải trình chi tiết và cung cấp số liệu cụ thể, Thường trực HĐND Thành phố cũng đề nghị UBND Thành phố trả lời bằng văn bản cho các đại biểu; đồng thời gửi về Thường trực HĐND Thành phố trước ngày 30/06/2024 để các đại biểu và cử tri Thành phố giám sát.

Đối với việc khắc phục những hạn chế, khó khăn, vướng mắc trong thực hiện công tác quản lý và sử dụng thuốc tại các cơ sở khám chữa bệnh, cơ sở kinh doanh dược trên địa bàn Thành phố, đề nghị UBND Thành phố chỉ đạo các sở, ngành, đơn vị có liên quan báo cáo định kỳ, thường xuyên hoặc theo yêu cầu cho Thường trực HĐND Thành phố, để tiếp tục giám sát việc triển khai, thực hiện.