Cần có dự báo dựa trên tri thức và số liệu khoa học

Chốt kiểm soát giấy đi đường dày đặc khiến giao thông bị gián đoạn

Càng cảm tính càng chết. Càng chủ quan càng chết nhanh. Càng hí hửng, kiêu ngạo vì bất cứ lý do gì thì lại càng chủ quan. Chưa bao giờ mà sự minh triết, sự thấu cảm và lòng nhân ái cần thiết như lúc này.

Những nhà lãnh đạo, dù là nhà nước hay doanh nghiệp (DN) hay tự lãnh đạo bản thân, những nhà quản lý, những nhà hoạch định chính sách, dù là quy mô lớn hay nhỏ, rất cần có khả năng tiên liệu.

Độ chín mùi của kinh nghiệm, kỹ năng, kiến thức, trình độ lãnh đạo chính là khả năng tiên liệu tương đối chính xác. Thế nhưng, trọng đại dịch, rất nhiều nước đã bỏ quên một công cụ rất quan trọng là dự báo.

Dự báo thường dựa trên nhiều nguồn, thí dụ thống kê, dữ liệu lớn (big data), phân tích dữ liệu (data analysis), nền tảng chuyển đổi số, kết quả thăm đó dư luận hoặc một hay nhiều nhóm đối tượng, học hỏi từ các nước khác, các trường hợp tương tự. Từ đó, việc xây dựng chính sách và phương án đối phó sẽ sát với thực tế hơn, mang tính tiên liệu giải pháp ngay từ khi vấn để chưa nảy sinh.  

Ví dụ ở Sydney, cảnh sát và nhân viên chăm sóc cộng đồng lập tức chạy đến những khu nhà nghèo mà họ đã nắm được trong quá trình quản lý xã hội, để cứu trợ ngay khi dịch vừa mới bùng phát, vì đây là những thành phần dân chúng dễ bị tổn thương nhất, thiếu may mắn nhất và là những ổ dich tiềm năng. Nếu áp dụng phong tỏa bất ngờ để ngăn dịch lây lan, họ sẽ chết đói trước khi chết vì dịch.

Các tình nguyện viên nhóm Phụ nữ Hồi giáo Hội đồng Victoria chuẩn bị thực phẩm cứu trợ tại Coburg, ngoại ô Melbourne, Úc. Ảnh: Sydney Morning Herald.

Ví dụ ngày 1/10 tới đây, nếu các biện pháp chống dịch theo Chỉ thị 16+ được nới lỏng, bước vào giai đoạn 1 của bình thường mới, chuyện gì sẽ xảy ra ? 

Hàng vạn người có thẻ xanh sẽ chạy về quê? Liệu hơn một nửa số hàng quán có dám mở ra khi họ không biết kinh doanh được bao lâu, hay sẽ bất ngờ bị đóng cửa và cái chết bất ngờ ập tới? Liệu các nhà máy có đủ nhân lực và hàng cung ứng để sản xuất? Giá vé máy bay sẽ tăng cao đến mức nào? Bao giờ thì tàu đường sắt và hàng vạn xe đò chạy lại? Chuyện học hành sẽ mãi phập phù và bấp bênh như thế này sao? ….  

Dự báo tốt sẽ là những công cụ phòng ngừa ảnh hưởng xấu của đại dịch Covid-19, ở cả quy mô toàn cầu hay quốc gia, ở từng DN, từng địa phương phường xã, tổ dân phố và cả từng gia đình, từng con người.

Chỉ có một dự báo rất khó xác định, đó là các đợt bùng dịch và các biến thể mới của Covid-19, vì không phải lên đỉnh điểm của dịch là sẽ đi xuống dài dài và kể cả vaccine cũng cần độ thích ứng và điều chỉnh cao (adjust). 

Trao túi quà an sinh cho dân ở TP.HCM

Tuy nhiên, bước qua giai đoạn mới, giai đoạn người dân đã tiêm vaccine khá nhiều, nên xem lại về sự cân bằng tương đối, cân bằng chấp nhận được của mục tiêu kép và sớm có dự bảo về tình trạng an sinh xã hội và kế hoạch nhà ở xã hội. Cũng cần xem lại phương án 3T có phù hợp nữa không? Và chúng ta có thể học hỏi được gì từ kinh nghiệm của các nước khác?

Dự báo không phải là tất cả, nhưng không có dự báo thì sẽ không có chính sách và kế hoạch, bao gồm tất cả những gì cần có, cần tiên liệu. Nếu phải buộc quay lại phong tỏa một thời gian, dù không ai mong điều đó cả, thì sẽ án binh năng động và bình tâm hơn trong bình thường mới, sẽ vững vàng hơn, hành xử văn minh hơn, hợp lý hơn và cuộc sống cũng như nhân phẩm được tôn trọng hơn.

Có nhiều thứ phải đánh đổi, nhưng cần đánh đổi không hối tiếc! Có nhiều rủi ro thì phải chọn rủi ro ít nhất. Dự báo, dựa trên số liệu và tình huống biến thiên, sẽ giúp chúng ta vững tâm và đàng hoàng bước tới.

Dĩ nhiên, đây chỉ là một khía cạnh và một góc nhìn cần được lưu ý mà thôi. Còn quá nhiều điều quan trọng khác cũng cần nói đến sau. Chỉ mong Sài Gòn sớm mạnh khỏe, bình an và tiếp tục phát triển trong bình thường mới.

*Cố vấn cấp cao về hợp tác đầu tư Quốc tế tại Châu Âu và ASEAN