Cải cách quản lý giá trong bối cảnh chuyển đổi mô hình chính quyền hai cấp

Theo đó, việc sửa đổi này không chỉ nhằm thích ứng với mô hình chính quyền địa phương hai cấp được triển khai từ ngày 1/7/2025, mà còn hướng tới nâng cao hiệu quả điều hành giá theo cơ chế thị trường, phù hợp với xu thế phát triển và hội nhập quốc tế.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng, việc sửa đổi Luật Giá lần này xuất phát từ yêu cầu thực tiễn về đổi mới bộ máy hành chính nhà nước và cải cách cơ chế quản lý giá trong bối cảnh Việt Nam đang từng bước hoàn thiện mô hình chính quyền hai cấp - cấp tỉnh và cấp xã. Khi các đơn vị hành chính cấp huyện chính thức chấm dứt hoạt động, việc phân định lại thẩm quyền quản lý giá trở thành yêu cầu tất yếu để bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ và hiệu lực thực thi của pháp luật.

Luật Giá (sửa đổi) được thiết kế nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng và Nhà nước về tinh gọn bộ máy, cải cách hành chính và hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Đồng thời, Luật cũng góp phần đơn giản hóa thủ tục hành chính, tăng cường phân cấp, phân quyền, và xóa bỏ chồng chéo trong tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về giá.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, Luật Giá (sửa đổi) tiếp tục khẳng định nguyên tắc điều hành giá theo cơ chế thị trường, Nhà nước tôn trọng quyền tự định giá, tự cạnh tranh của doanh nghiệp, chỉ can thiệp gián tiếp bằng các công cụ kinh tế vĩ mô như điều hành chính sách tiền tệ, tài khóa, hoặc thông qua bình ổn giá, quản lý giá kê khai, giá tham chiếu và thanh tra - kiểm tra.

Mục tiêu của việc điều chỉnh là xây dựng thị trường giá cả minh bạch, cạnh tranh, hạn chế can thiệp hành chính, đồng thời tạo cơ chế linh hoạt để Nhà nước điều tiết khi cần thiết, bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô và kiểm soát lạm phát.

Dự thảo Luật Giá (sửa đổi) gồm 02 điều, trong đó có những nội dung sửa đổi, bổ sung quan trọng về phân cấp, phân quyền. Một trong những điểm mới đáng chú ý là việc chuyển trách nhiệm triển khai bình ổn giá từ UBND cấp huyện xuống UBND cấp xã, nhằm phù hợp với cơ cấu tổ chức của chính quyền hai cấp. Điều này giúp tăng tính chủ động cho chính quyền cơ sở, đồng thời bảo đảm việc quản lý giá diễn ra thống nhất, xuyên suốt từ trung ương tới địa phương.

Ngoài ra, dự thảo Luật cũng sửa đổi và bổ sung thẩm quyền định giá đối với nhiều lĩnh vực đặc thù, bao gồm khí thiên nhiên, hàng không, đường sắt, chứng khoán, kiểm định phương tiện vận tải, kiểm định an toàn lao động, dự trữ quốc gia, cùng các sản phẩm và dịch vụ công trong y tế và giáo dục - đào tạo.

Đáng chú ý, dịch vụ hạ tầng khu công nghiệp và khu kinh tế đầu tư bằng vốn ngân sách nhà nước được bổ sung vào Danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá, với thẩm quyền định giá cụ thể thuộc UBND cấp tỉnh. Đây là điều chỉnh phù hợp với xu hướng phân cấp mạnh mẽ cho địa phương, đồng thời bảo đảm hiệu quả sử dụng nguồn lực công.

Một điểm cải cách quan trọng trong dự thảo là việc đơn giản hóa điều kiện kinh doanh dịch vụ thẩm định giá, nhằm giảm rào cản gia nhập thị trường và khuyến khích sự phát triển của các doanh nghiệp tư nhân trong lĩnh vực này.

Cụ thể, dự thảo đề xuất bãi bỏ quy định yêu cầu người đại diện theo ủy quyền của tổ chức góp vốn phải có thẻ thẩm định viên về giá, đồng thời loại bỏ một số thủ tục cấp giấy chứng nhận không còn phù hợp.

Song song đó, quy định về thanh tra chuyên ngành về giá tại Bộ Tài chính cũng được bãi bỏ, để đồng bộ với Luật Thanh tra năm 2025, giúp hệ thống quản lý nhà nước hoạt động tinh gọn, tránh chồng chéo thẩm quyền.

Theo đánh giá của giới chuyên môn, Luật Giá (sửa đổi) lần này mang tính toàn diện và có chiều sâu, không chỉ xử lý những “điểm nghẽn” tồn tại trong công tác điều hành giá hiện nay, mà còn hướng đến tạo lập một khuôn khổ pháp lý minh bạch, ổn định, và phù hợp với thông lệ quốc tế.

Việc thông qua Luật tại Kỳ họp thứ 10 của Quốc hội được kỳ vọng sẽ góp phần nâng cao hiệu lực điều tiết của Nhà nước, ổn định thị trường, thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh, và tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp trong sản xuất, kinh doanh và đầu tư.