Bộ trưởng Công thương muốn sớm chấm dứt xuất khẩu tiểu ngạch sang Trung Quốc

Đây là giải pháp thúc đẩy hợp tác kinh tế thương mại giữa các tỉnh biên giới phía Bắc với Trung Quốc, được Bộ trưởng Công thương Nguyễn Hồng Diên đưa ra cuộc họp ngày 9/12.

Trung Quốc là đối tác thương mại, thị trường nhập khẩu lớn nhất và xuất khẩu thứ hai của Việt Nam, sau Mỹ.

Theo báo cáo của Vụ thị trường châu Á – châu Phi, 10 tháng năm 2023, xuất nhập khẩu sang Trung Quốc đạt gần 139 tỷ USD, giảm 6% cùng kỳ. Trong đó, xuất khẩu tăng hơn 5%, đạt 49,5 tỷ USD. Mức này tương đương 17% tổng giá trị xuất khẩu của Việt Nam. Hàng nhập từ Trung Quốc giảm 11%, đạt hơn 89 tỷ USD. Như vậy, Việt Nam vẫn nhập siêu gần 40 tỷ USD.

Tuy vậy, điểm nghẽn trong xuất khẩu với nước láng giềng được Bộ trưởng Công thương chỉ ra, là xuất khẩu nông thủy sản chủ yếu theo đường tiểu ngạch, với số lượng, chất lượng và giá đều thiếu ổn định. Hạ tầng biên giới hạn chế, nhất là hạ tầng thương mại.

"Cần hạn chế và đi tới đoạn tuyệt với hình thức sản xuất, xuất khẩu qua đường tiểu ngạch", Bộ trưởng Diên nói, và đề nghị các địa phương quy hoạch lại vùng trồng, vùng nuôi và tổ chức lại sản xuất, chế biến theo đề án xuất khẩu chính ngạch.

Khó khăn nữa được ông Diên chỉ ra, là việc nâng cấp, mở mới các cặp cửa khẩu chưa theo kịp nhu cầu thương mại, do thể chế hai bên còn những điểm khác nhau. Các cửa khẩu chính, phụ vẫn hoạt động theo lối truyền thống.

Lào Cai - địa phương tiếp giáp và có nhiều cặp cửa khẩu với Trung Quốc. Theo đại diện tỉnh này, hàng Việt sang Trung Quốc gặp trở ngại về kiểm nghiệm, truy xuất nguồn gốc bao bì, và giấy chứng nhận, nhất là với nông sản, thực phẩm.

Trái cây sang Trung Quốc hiện chủ yếu vận chuyển qua cửa khẩu đường bộ, chưa tận dụng hết tuyến đường sắt quốc tế Lào Cai - Hà Khẩu. Hàng hóa chuyên chở bằng đường sắt qua Trung Quốc thấp, chỉ hơn 1.000 tấn mỗi ngày.

Ở góc độ cơ quan quản lý, ông Diên cho rằng, các địa phương, bộ ngành cần chủ động tháo gỡ khó khăn, kiến nghị cấp có thẩm quyền các giải pháp, bởi Trung Quốc là thị trường tiêu thụ, cung ứng phần lớn nguyên liệu cho các ngành sản xuất.

Chẳng hạn, các địa phương hoàn thiện quy hoạch, nhất là hạ tầng kinh tế thương mại biên giới, cả truyền thống và kỹ thuật số. Địa phương cũng cần dành nguồn lực, chính sách để thu hút đầu tư phát triển hạ tầng thương mại biên giới, như chợ, trung tâm logistics và kho bãi.

Ông Diên đề nghị Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn sớm ký kết Nghị định thư về kiểm dịch động thực vật cho nông sản, và đàm phán cấp mới mã số nhập khẩu hàng nông sản của Việt Nam có thế mạnh.

Với Bộ Tài chính, Bộ trưởng Diên đề nghị chỉ đạo ngành hải quan cùng các tỉnh biên giới xây dựng và áp dụng cửa khẩu thông minh, nâng cấp công nghệ trong quản lý các hoạt động thông qua xuất nhập khẩu.