Bộ Tài chính tiếp tục rà soát, cắt giảm thủ tục và giấy phép kinh doanh không cần thiết

Theo dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi), Chính phủ đề xuất bãi bỏ 25 ngành, nghề khỏi danh mục kinh doanh có điều kiện, đồng nghĩa với việc doanh nghiệp không phải xin giấy phép để hoạt động trong các lĩnh vực này.

Danh mục bao gồm một số lĩnh vực như dịch vụ kế toán, xuất khẩu gạo, kinh doanh tạm nhập - tái xuất thực phẩm đông lạnh… Việc cắt giảm này được đánh giá là bước tiến quan trọng nhằm loại bỏ rào cản hành chính, giảm chi phí tuân thủ và tạo điều kiện để doanh nghiệp mở rộng hoạt động sản xuất - kinh doanh.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho rằng, 25 ngành, nghề nói trên mới chỉ là bước khởi đầu trong quá trình cải cách. Ông đề nghị các cơ quan chức năng tiếp tục rà soát, đánh giá toàn diện để cắt giảm tối đa những giấy phép, thủ tục gây cản trở hoạt động của doanh nghiệp. Bộ Tài chính, theo ông, sẽ báo cáo Chính phủ để xem xét mở rộng phạm vi cải cách, bảo đảm việc giảm giấy phép kinh doanh được thực hiện thực chất, hiệu quả, góp phần thúc đẩy tự do hóa môi trường đầu tư và nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Ở góc nhìn chuyên gia, GS. Hoàng Văn Cường - Ủy viên kiêm nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, đề xuất cần phân nhóm rõ ràng các ngành, nghề kinh doanh có điều kiện. Theo ông, nhóm tiền kiểm, tức phải xin cấp phép trước khi hoạt động, chỉ nên giới hạn ở những lĩnh vực liên quan trực tiếp đến an ninh, quốc phòng, sức khỏe cộng đồng và môi trường.

Còn nhóm hậu kiểm - chiếm đa số các ngành, nghề khác nên được tự do kinh doanh, cơ quan quản lý chỉ thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm khi cần thiết. Mô hình này sẽ giúp doanh nghiệp giảm đáng kể chi phí hành chính, đồng thời vẫn đảm bảo trật tự, kỷ luật thị trường.

Riêng với dịch vụ kế toán và khai thuế, nằm trong danh sách dự kiến bỏ điều kiện kinh doanh, GS. Hoàng Văn Cường cho rằng không nên loại bỏ hoàn toàn yêu cầu cấp phép, bởi đây là lĩnh vực có tác động trực tiếp đến quản lý thuế và tài chính doanh nghiệp. Ông nhấn mạnh, từ năm 2026, khi các hộ kinh doanh chuyển từ nộp thuế khoán sang kê khai, việc duy trì chuẩn mực nghề nghiệp và trách nhiệm pháp lý của người hành nghề kế toán là cần thiết để tránh rủi ro gian lận và trốn thuế.

Dự thảo luật cũng đề xuất chuyển thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư dự án từ UBND cấp tỉnh sang Chủ tịch UBND tỉnh. Ông Trần Việt Anh, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại của Quốc hội, cho rằng quy định này phù hợp với chủ trương phân cấp, phân quyền, góp phần rút ngắn quy trình phê duyệt và tăng tính chủ động cho địa phương. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý cần thiết lập cơ chế kiểm soát quyền lực, bảo đảm tính minh bạch, khách quan và ngăn ngừa lạm quyền trong quá trình thực thi.

Đồng quan điểm, GS. Hoàng Văn Cường cho rằng việc phân quyền cần đi đôi với kiểm soát quyền lực. Ông đề nghị xây dựng cơ chế công khai, minh bạch toàn bộ quy trình xét duyệt đầu tư, tạo sự công bằng giữa các nhà đầu tư, đồng thời tăng tính trách nhiệm giải trình của người có thẩm quyền.

Một điểm đáng chú ý khác trong dự thảo là việc bỏ thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư ra nước ngoài - hiện thuộc thẩm quyền của Quốc hội và Thủ tướng Chính phủ. Theo đề xuất mới, các dự án có quy mô dưới 20 tỷ đồng (khoảng 760.000 USD) chỉ cần đăng ký giao dịch ngoại hối với Ngân hàng Nhà nước; trong khi dự án từ 20 tỷ đồng trở lên hoặc thuộc lĩnh vực đầu tư có điều kiện sẽ phải xin cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư.

Tuy nhiên, ông Trần Việt Anh cho rằng nên duy trì quy định hiện hành, vì đây là công cụ quản lý hữu hiệu, giúp Nhà nước theo dõi chặt chẽ dòng vốn đầu tư ra nước ngoài, đảm bảo an ninh kinh tế, an toàn tài chính và lợi ích quốc gia. Ông cảnh báo, nếu chỉ kiểm soát ở mức giao dịch ngoại hối, việc giám sát hoạt động đầu tư có thể bị hạn chế, dẫn tới rủi ro về chính sách và an ninh kinh tế vĩ mô.

Theo kế hoạch, Luật Đầu tư (sửa đổi) sẽ được Quốc hội thảo luận tại hội trường vào ngày 27/11 và biểu quyết thông qua vào ngày 11/12.

Việc cắt giảm thủ tục và giấy phép kinh doanh không cần thiết được kỳ vọng sẽ mở rộng không gian phát triển cho doanh nghiệp, nâng cao hiệu quả cải cách thể chế, đồng thời tăng sức hấp dẫn của môi trường đầu tư Việt Nam trong giai đoạn hội nhập mới.