Bộ Nội vụ xây dựng tiêu chí mới phân loại đơn vị hành chính sau sáp nhập

Sau đợt sắp xếp, cả nước hiện còn 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh (gồm 6 thành phố trực thuộc Trung ương và 28 tỉnh) cùng 3.321 đơn vị hành chính cấp xã (2.621 xã, 687 phường, 13 đặc khu). Sự thay đổi này đã làm biến động mạnh số lượng và quy mô so với trước tháng 6/2025.

Ở cấp tỉnh, cả nước giảm 29 đơn vị. Diện tích tự nhiên trung bình mỗi tỉnh, thành phố đạt 9.743 km², tăng 85,3% so với trước đây. Lâm Đồng hiện là địa phương có diện tích lớn nhất với hơn 24.243 km², vượt xa Nghệ An - tỉnh dẫn đầu trước đó.

Về dân số, trung bình mỗi tỉnh, thành phố có hơn 3,3 triệu người, tăng tương ứng 85,3%. TP.HCM là địa phương đông dân nhất, với trên 14,6 triệu người, tăng thêm gần 4,7 triệu sau sáp nhập.

Đáng chú ý, việc hình thành các “đặc khu” đã tạo ra loại hình đơn vị hành chính hoàn toàn mới, chưa từng được quy định trong các nghị quyết trước đây.

Qua thực tiễn triển khai các quy định tại Nghị quyết số 1211/2016/UBTVQH13 và các văn bản sửa đổi, Bộ Nội vụ đánh giá hệ thống phân loại hiện hành cơ bản phát huy hiệu quả nhưng đã bộc lộ một số bất cập, cần điều chỉnh để phù hợp với bối cảnh mới.

Dự thảo Nghị định lần này vẫn kế thừa hệ thống phân loại theo ba nhóm (loại I, II, III) trên cơ sở tính điểm, ngoại trừ Hà Nội và TP.HCM được xác định là đơn vị hành chính loại đặc biệt theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương.

Đối với thành phố trực thuộc Trung ương, dự thảo quy định các địa phương như Huế, Hải Phòng, Đà Nẵng và Cần Thơ đương nhiên thuộc loại I, bởi đã đáp ứng đầy đủ tiêu chí cao nhất về diện tích, dân số, kinh tế - xã hội, hạ tầng, tài chính và quản trị.

Với các tỉnh, việc phân loại được xác định dựa trên tổng điểm của 5 nhóm tiêu chuẩn: quy mô dân số (10-20 điểm), diện tích tự nhiên (10-20 điểm), số lượng đơn vị hành chính trực thuộc (6-10 điểm), điều kiện kinh tế - xã hội (18-40 điểm, gồm 11 tiêu chí thành phần), và yếu tố đặc thù (0-10 điểm).

Đối với cấp xã, hệ thống phân loại gồm 4 nhóm tiêu chuẩn: quy mô dân số (15-25 điểm), diện tích tự nhiên (15-25 điểm), điều kiện kinh tế - xã hội (21-40 điểm, gồm 7 tiêu chí thành phần) và yếu tố đặc thù (0-10 điểm).

Việc xây dựng khung tiêu chí mới được kỳ vọng sẽ bảo đảm tính minh bạch, ổn định, đồng thời tạo cơ sở pháp lý rõ ràng cho việc áp dụng chính sách đặc thù phù hợp với đặc điểm, vai trò của từng đơn vị hành chính trong giai đoạn phát triển mới.