Bà Lý Kim Chi - Phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM, Chủ tịch Hội Lương thực - Thực phẩm TP.HCM, Chủ tịch Tập đoàn Tân Đông Hiệp: “Công ty gia đình trong kỷ nguyên vươn mình sẽ là lực lượng nòng cốt trong phát triển bền vững của đất nước”.

* Thưa bà, trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, vai trò của doanh nhân cần thể hiện như thế nào và phải làm gì để đóng góp cùng bước chuyển của đất nước?

- Đội ngũ doanh nhân Việt Nam đã không ngừng trưởng thành và phát triển, từ những cá nhân khởi nghiệp nhỏ lẻ vài chục năm trước, nay nhiều người đã trở thành những nhà lãnh đạo các tập đoàn lớn, nhiều doanh nhân đã dẫn dắt doanh nghiệp (DN) của mình vươn ra thị trường thế giới, cạnh tranh ngang tầm với các tập đoàn đa quốc gia.

Ngày nay, doanh nhân không chỉ là những người chèo lái DN mà còn là nhân tố quan trọng trong sự phát triển kinh tế đất nước. Đặc biệt, doanh nhân trong khối kinh tế tư nhân đang đóng góp gần 45% GDP, tạo ra hơn 85% việc làm, chiếm hơn 40% vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội, đóng góp 25% tổng kim ngạch xuất khẩu (theo Tổng cục Thống kê).

Doanh nhân Việt Nam còn tham gia tích cực vào hoạt động xã hội, bảo vệ môi trường. Trước những thách thức lớn như đại dịch Covid-19, chiến tranh ở Đông Âu và Trung Đông, kinh tế toàn cầu giảm sút, thiên tai dồn dập, doanh nhân đã không chỉ dẫn dắt DN vượt khó mà còn trực tiếp chung tay hỗ trợ cộng đồng thông qua việc cung cấp nhu yếu phẩm, hỗ trợ tài chính và động viên tinh thần người dân.

Để góp phần mạnh mẽ hơn nữa vào bước chuyển mình của dân tộc, doanh nhân phải nắm bắt xu hướng kinh tế toàn cầu, phát huy tinh thần trách nhiệm xã hội song song với việc xây dựng DN bền vững.

* Vậy theo bà, sự đóng góp của công ty gia đình trong sự phát triển kinh tế của đất nước có tầm quan trọng như thế nào?

- Công ty gia đình không chỉ góp phần tạo ra việc làm cho hàng triệu người lao động mà còn thúc đẩy sự đổi mới và phát triển bền vững của đất nước. Công ty gia đình thường có nền tảng vững chắc về văn hóa DN và giá trị gia đình, giúp họ xây dựng mối quan hệ lâu dài với khách hàng và đối tác. Họ không chỉ tập trung vào lợi nhuận mà còn chú trọng đến hoạt động thiện nguyện và bảo vệ môi trường, đóng góp tích cực vào nền kinh tế quốc gia. Những giá trị này đã giúp họ xây dựng được uy tín và sự tin tưởng từ cộng đồng.

* Theo bà thì thế hệ kế thừa của công ty gia đình đã có những bước chuyển mới trong thay đổi tư duy, cách kinh doanh chưa?

- Năm 1986, đất nước ta bắt đầu đổi mới, chuyển từ kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Luật Doanh nghiệp tư nhân 1990 và Luật Công ty 1990 ra đời là những văn bản pháp lý đầu tiên quy định về hoạt động DN tại Việt Nam.

Nhờ thế, hàng loạt công ty gia đình được thành lập, trong đó có Công ty Tân Đông Hiệp của chúng tôi.

Hai mươi mấy năm qua, những ông bà chủ của DN gia đình đang đối diện với một vấn đề, đó là tìm người kế thừa. Các anh, các chị là người có sáng kiến lập công ty, bỏ vốn ra, vừa làm chủ vừa điều hành. Thời gian qua đi, các anh, các chị đã trở thành các chú, các cô. Các chú, các cô có kinh nghiệm nhưng chưa chắc còn là người phù hợp nhất để tiếp tục chèo lái công ty. Bây giờ, phần lớn người kế nghiệp đều thuộc thế hệ cuối 7x đến cuối 8x, có thời gian tu nghiệp ở nước ngoài, được tiếp cận văn hóa và tư duy phương Tây. Điều này giúp họ nắm bắt xu hướng trên thế giới nhanh hơn, tư duy cởi mở hơn. Chúng ta cũng cần không ngừng nuôi dưỡng tinh thần khởi nghiệp và tạo điều kiện cho DN thế hệ trẻ phát triển. Doanh nhân trẻ Việt Nam hiện nay rất tiềm năng, đầy nhiệt huyết và sáng tạo. Họ là những người tiên phong trong việc áp dụng công nghệ, thúc đẩy chuyển đổi số và xây dựng mô hình kinh doanh bền vững.

“

Để góp phần mạnh mẽ hơn nữa vào bước chuyển mình của dân tộc, doanh nhân phải nắm bắt xu hướng kinh tế toàn cầu, phát huy tinh thần trách nhiệm xã hội song song với việc xây dựng DN bền vững.

Bà Lý Kim Chi - Phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM, Chủ tịch Hội Lương thực - Thực phẩm TP.HCM, Chủ tịch Tập đoàn Tân Đông Hiệp

Tôi đặc biệt ấn tượng khi thấy các doanh nhân trẻ ngày càng quan tâm đến phát triển xanh và trách nhiệm xã hội. Đây là tín hiệu đáng mừng trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang gây ra nhiều thách thức toàn cầu. Với kiến thức hiện đại, tinh thần sáng tạo và khát vọng vươn lên, doanh nhân thế hệ trẻ ngày nay chắc chắn sẽ là lực lượng nòng cốt cho sự phát triển bền vững của đất nước, đặc biệt trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

* Gánh vác vai trò “nữ thuyền trưởng” rất nhiều năm, có phải đã đến lúc các con bà có thể đảm nhiệm công việc thay mẹ?

- Tôi vẫn nói vui là ước gì có thể trẻ lại 10 tuổi để làm được nhiều hơn, cống hiến nhiều hơn, góp phần đào tạo lớp doanh nhân trẻ dám nghĩ, dám làm, tâm tài đầy đủ. Dù lớn tuổi nhưng thời gian làm việc của tôi không thua kém thanh niên trai tráng và hiếm khi tôi đi ngủ trước 10 giờ tối. Không phải tôi ôm đồm nhưng do quy mô DN ngày càng lớn, khối lượng công việc của DN, bên Hội Lương Thực - Thực phẩm TP.HCM và các hoạt động xã hội ngày càng nhiều, hơn nữa là phụ nữ, tôi cũng cần dành thời gian cho gia đình.

Lớn tuổi cũng có cái hay của lớn tuổi. Thế hệ của tôi có khát vọng, hoài bão rất lớn, và tư duy sinh tồn, tính tự lập rất cao và ý chí vượt khó. Những yếu tố này đã hình thành nên bản lĩnh kinh doanh đặc biệt, và dựa vào đó chúng tôi có thể đưa ra những quyết định đúng đắn nhất. Hơn nữa, là người đứng đầu Tập đoàn thì với độ tuổi của tôi, việc hỗ trợ các con gặp gỡ, tiếp xúc với lãnh đạo các tập đoàn đối tác, các tổ chức trong và ngoài nước luôn đem lại hiệu quả cao.

Đào tạo nhân sự kế thừa là một quá trình quan trọng đảm bảo việc chuyển giao điều hành DN thành công bền vững. Tại Tập đoàn Tân Đông Hiệp, chuyện kế nhiệm chuyển giao quyền lực đã được chuẩn bị và thực hiện từ nhiều năm trước, đặc biệt là khi con trai thứ của tôi - Bùi Hữu Tài trở về Việt Nam sau thời gian học tập và làm việc cho một số tập đoàn đa quốc gia ở nước ngoài.

Tôi từng bước mạnh dạn giao nhiệm vụ cho các con dựa trên thế mạnh của mỗi đứa và hỗ trợ con. Kinh nghiệm thương trường của tôi kết hợp với kiến thức hội nhập, quan hệ quốc tế và công nghệ mới đã được dung hoà phù hợp với thực tế hiện tại. Với kiến thức được đào tạo bài bản, khả năng nhạy bén và học được những “bài học đắt giá” từ tôi, đến nay các con tôi đã có thể thay tôi quán xuyến nhiều mảng công việc tại Tập đoàn Tân Đông Hiệp.

* Bà đánh giá thế nào về sự đóng góp của công ty gia đình trong sự phát triển kinh tế của TP.HCM trong 50 năm qua, đặc biệt là trong giai đoạn hiện nay?

- Công ty gia đình đóng một vai trò quan trọng trong nền kinh tế toàn cầu, với rất nhiều tên tuổi lớn mà ai cũng biết. Họ có vốn hóa hàng trăm tỷ USD, tạo ra hàng triệu công ăn việc làm. Dù nhiều trong số đó đã trở thành công ty đại chúng, nhưng dấu ấn điều hành của các gia đình sáng lập vẫn là yếu tố cốt lõi trong sự phát triển bền vững của họ.

Tại Việt Nam, phần lớn DN tư nhân đều có cấu trúc gia đình. Sự gắn kết tình cảm và niềm tin giữa các thành viên trong gia đình là nền tảng quan trọng giúp họ phát triển và duy trì sự ổn định trong kinh doanh.

Theo Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, 100 gia đình kinh doanh lớn nhất Việt Nam đóng góp 25% GDP. Khu vực kinh tế ngoài nhà nước chiếm 96,5% số lượng DN cả nước. Công ty gia đình chiếm 70% DN tư nhân. Trong 50 năm phát triển của TP.HCM, công ty gia đình đã đóng góp đáng kể vào GRDP, tạo công ăn việc làm, vốn đầu tư… như tôi đã đề cập. Cần phải nói thêm, công ty gia đình không chỉ tạo ra công ăn việc làm mà còn thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh trong thị trường lao động. Họ áp dụng các chính sách về lương, thưởng, phúc lợi xã hội để thu hút và giữ chân nhân tài. Đối với người lao động, yếu tố quan trọng nhất là chính sách và môi trường làm việc.

Với nền tảng vững chắc được xây dựng hàng chục năm qua, tôi tin rằng các công ty gia đình sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế của Thành phố.

* Có quan điểm cho rằng, công ty gia đình dường như đang mai một vì thế hệ trẻ không thích kế nghiệp cha mẹ…

- Nhận định ấy có phần đúng bởi phần nào phản ánh một thực tế chung khi thế hệ trẻ ngày nay có nhiều lựa chọn nghề nghiệp và mô hình kinh doanh trong sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ và nền kinh tế số, nên có thể không còn hứng thú với việc tiếp nối công ty gia đình. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là công ty gia đình không có cơ hội phát triển. Nếu được định hướng và chuẩn bị đúng cách, công ty gia đình vẫn tiếp tục phát triển mạnh mẽ qua các thế hệ. Việc tiếp nhận và đào tạo thế hệ trẻ trở thành người kế thừa không chỉ dựa vào yếu tố huyết thống mà còn phụ thuộc vào cách mà công ty gia đình đó xây dựng được môi trường làm việc sáng tạo, năng động và có cơ hội thăng tiến rõ ràng. Những giá trị cốt lõi mà các công ty gia đình mang lại, như sự ổn định, tinh thần đoàn kết và sự gắn kết giữa các thế hệ vẫn là nền tảng vững chắc nếu biết cách đổi mới và thích ứng.

Tại Tập đoàn Tân Đông Hiệp, các con tôi rất hứng thú kế nghiệp tôi, muốn tiếp tục phát huy những gì tôi đã gầy dựng. Điều này là nhờ sự chuẩn bị kỹ lưỡng của tôi. Ngay từ nhỏ, các con tôi đã được truyền cảm hứng kinh doanh từ tôi. Khi các con tôi bắt tay vào công việc, tôi không chỉ trao cơ hội mà còn khuyến khích sáng tạo, đưa ra những cải tiến trong mô hình và phương thức kinh doanh để Tập đoàn không ngừng phát triển và thích ứng với thời đại mới.

* Chắc là bà đã truyền lại cho các con bao kinh nghiệm thương trường…

- Đầu tiên và quan trọng nhất, muốn chuyển giao thì người kế nghiệp phải có tố chất doanh nhân, đó là bản lĩnh, tư duy nhạy bén và đạo đức tốt. Nếu thiếu các tố chất này thì việc chuyển giao sẽ thất bại. Tôi luôn tin rằng, trong thời đại hiện nay, không chỉ có kiến thức chuyên môn mà tư duy sáng tạo và khả năng đổi mới là yếu tố quyết định sự thành công. Vì vậy, tôi khuyến khích con cái không ngừng học hỏi, dám nghĩ dám làm. Tôi cũng dạy con cái cách xây dựng và duy trì các mối quan hệ trong kinh doanh, từ nhân viên đến đối tác, khách hàng.

Trước hết, tôi dạy con bằng cách làm gương. Có lẽ những người quen tôi đều biết tôi không phải là con người chỉ lo kiếm tiền mà còn luôn tích cực trong việc tạo ra giá trị cho cộng đồng, cho xã hội. Trong mọi quyết định, tôi luôn đặt đạo đức, sự trung thực lên hàng đầu.

Một điều rất quan trọng nữa là tôi luôn nhấn mạnh với con cái rằng trong gia đình, chúng ta không chỉ là đồng nghiệp mà còn là đồng hành. Sự tin tưởng và sẻ chia sẽ giúp công ty gia đình không chỉ duy trì giá trị mà còn tiếp tục phát triển sự nghiệp.

Tôi cũng luôn tạo cơ hội để con cái có thể tham gia vào các quyết định quan trọng của gia đình và DN, giúp chúng hiểu rõ hơn về những nguyên tắc, giá trị và trách nhiệm mà gia đình đã xây dựng. Điều này không chỉ giúp con cái cảm nhận được sự kế thừa mà còn là cách để duy trì mối liên kết vững chắc giữa gia đình và sự nghiệp.

* Trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, bà có phải thay đổi để theo kịp xu hướng và công cuộc chuyển đổi này?

- Trong kỷ vươn mình của dân tộc, buộc phải đổi mới từ tư duy đến hành động. Với tôi, tuổi tác có thể là một thử thách, nhưng như tôi đã nói, tôi vẫn cảm thấy mình tràn đầy năng lượng. Nhiều hôm nửa đêm tôi chợt nhớ ra việc quan trọng nên nhắn tin cho mấy đứa, thấy không trả lời là tôi biết mấy đứa đã ngủ trước tôi. Hay có những buổi sáng sớm tôi nhắn tin, không thấy trả lời là biết mấy đứa chưa ngủ dậy hoặc chưa vào Công ty. Mấy đứa nói với nhau nhưng tôi nghe được: “Công nhận cô đi dữ thiệt!”, “Cô làm việc dữ thiệt!”.

Thế hệ doanh nhân như tôi đã có kinh nghiệm sâu sắc từ cuộc đổi mới trước đây, và trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, chúng tôi luôn ý thức rằng thế giới đang thay đổi từng ngày nên việc cập nhật để phù hợp với xu hướng mới là tất yếu. Sự thay đổi không chỉ nằm ở việc tiếp cận công nghệ mới hay xu hướng kinh tế hiện đại mà còn ở việc duy trì tinh thần cầu tiến, sự sáng tạo và trách nhiệm xã hội.

Để đi kịp với thời đại, tôi luôn mở lòng đón nhận những ý tưởng mới, học hỏi từ thế hệ trẻ, đồng thời tận dụng kinh nghiệm tích lũy được để đưa ra các quyết định đúng đắn. Và tôi rất chú trọng đến việc xây dựng đội ngũ kế thừa năng động, sáng tạo, để họ không chỉ là người đồng hành mà còn là người dẫn dắt tương lai.

Trong cuộc chuyển đổi này, tôi càng nhận ra rằng, giá trị truyền thống và xu hướng hiện đại chính là cách để tiến xa. Thay vì lo lắng trước sự thay đổi, tôi coi đó là cơ hội để phát triển và khẳng định mình, tiếp tục đóng góp vào công cuộc vươn mình của dân tộc.

* Rất cảm ơn những chia sẻ thú vị của bà. Nhân dịp năm mới, kính chúc bà dồi dào sức khỏe để đưa Tập đoàn Tân Đông Hiệp phát triển hơn nữa!