80 năm: Khát vọng Việt Nam không giới hạn: Từ khát vọng độc lập đến khát vọng hùng cường (Bài 1)

Khát vọng độc lập

Nạn đói năm 1945 được coi là hậu quả tất yếu của một quốc gia mất chủ quyền là “sự hủy diệt khủng khiếp” trong lịch sử vốn đã quá nhiều đau thương, mất mát của dân tộc Việt Nam. 80 năm đã trôi qua, nhưng những nỗi đau để lại ấy dường như vẫn còn đó, khôn nguôi. Nó ám ảnh nhiều thế hệ để rồi người Việt nhận ra một chân lý mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tổng kết là “Không có gì quý hơn độc lập tự do”.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng so sánh nạn đói năm 1945 ở Việt Nam với tổn thất của cuộc chiến tranh Pháp - Đức, Người viết “Nạn đói kém nguy hiểm hơn nạn chiến tranh. Thí dụ, trong 6 năm chiến tranh, nước Pháp chỉ chết 1 triệu người, nước Đức chỉ chết chừng 3 triệu người. Thế mà, nạn đói nửa năm ở Bắc Bộ ta đã chết hơn 2 triệu người…” (Hô hào chống nạn đói năm 1945).

Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Việt Minh đã giành độc lập để thành lập nên Nhà nước cộng hòa non trẻ với những di sản nặng nề của quá khứ. Ngay sau khi đọc bản Tuyên ngôn độc lập, tại phiên họp đầu tiên của Chính phủ Lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa diễn ra ngày 3/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đề ra ba nhiệm vụ cấp bách: “Chống giặc đói”; Chống giặc dốt; Chống giặc ngoại xâm”. Theo đó, “giặc đói” được Người đặt lên thành nhiệm vụ đầu tiên.

Để chống “giặc đói” quan trọng nhất là phát động phong trào tăng gia sản xuất để chống nạn đói. Người phát động mở ngay một cuộc lạc quyên gạo để giúp đỡ người nghèo. “Mười ngày một lần, tất cả đồng bào chúng ta nhịn ăn một bữa. Gạo tiết kiệm được sẽ góp lại và phát cho người nghèo”. Hạt gạo lúc này quý hơn ngọc ngà châu báu, chỉ vì một nắm gạo có thể cứu sống được một mạng người.

Với giặc dốt, Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng, muốn giữ độc lập, phải nâng cao dân trí để dân biết đọc, biết viết, biết quyền của mình. Ngày 8/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 17-SL lập Nha Bình dân học vụ và phát động phong trào toàn dân học chữ. Với khẩu hiệu, “Ai biết chữ dạy cho người chưa biết chữ”. Trên tinh thần đó, lớp học bình dân được mở khắp làng, xã; giáo viên, học sinh, cán bộ đều tham gia dạy. Nhờ cách làm quyết liệt đó, trong vòng chưa đầy một năm, hàng triệu người thoát mù chữ.

Với giặc ngoại xâm, tháng 9/1945, quân Tưởng Giới Thạch vào miền Bắc, quân Anh vào miền Nam giải giáp quân Nhật, nhưng thực chất hậu thuẫn cho thực dân Pháp quay lại. Chính quyền Việt Minh non trẻ được ví như “ngàn cân treo sợi tóc”. Với khát vọng độc lập, Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trương tổ chức lực lượng vũ trang chính quy và dân quân tự vệ. Cùng với đó là chính sách vừa ngoại giao hòa hoãn vừa chuẩn bị kháng chiến. Chúng ta vừa củng cố Việt Minh, vừa phát động phong trào “Toàn dân kháng chiến”. Xây dựng lực lượng vũ trang ba thứ quân: bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương, dân quân du kích.

Và cuộc kháng chiến thần thánh chống ngoại xâm

Đúng như dự đoán của Chủ tịch Hồ Chí Minh, tháng 12/1946, Thực dân Pháp nổ súng đánh chiếm Hà Nội, mở rộng chiến tranh ra cả nước. Nước Việt Nam vừa ra đời đã phải đương đầu với một trong những đế quốc quân sự mạnh nhất lúc bấy giờ, trong khi nhà nước VN vừa ra đời, vũ khí, kinh tế, lực lượng đều rất yếu.

Với đường lối “Toàn dân, toàn diện, lâu dài, tự lực cánh sinh”, cả nước đã đoàn kết xung quanh đảng đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh tham gia chiến đấu, sản xuất, tiếp tế, bảo vệ hậu phương. Lực lượng vũ trang gồm ba thứ quân: bộ đội chủ lực - bộ đội địa phương - dân quân du kích, hoạt động khắp mọi vùng khiến cho đội quân viễn Chinh Pháp mất ăn mất ngủ để rồi phải kết thúc cuộc chiến bằng trận đọ súng lịch sử ở Điện Biên Phủ. Đây là trận quyết chiến chiến lược, tiêu diệt toàn bộ tập đoàn cứ điểm mạnh nhất của Pháp, buộc Pháp ký Hiệp định Genève (1954) công nhận độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ Việt Nam.

“

Nhìn vào một chặng đường lịch sử, căn cứ vào thế và lực, Việt Nam đang sẵn sàng bước vào giai đoạn phát triển mới, hiện thực hóa quyết tâm của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta về việc xây dựng Việt Nam trở thành một nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045.

Hiệp định Genève đã lập lại hòa bình tạm thời nhưng nước Việt Nam bị chia thành hai miền lấy vĩ tuyến 17 làm ranh giới. Miền Bắc bắt đầu công cuộc xây dựng và tái thiết đất nước sau chiến tranh vừa là hậu phương lớn, vừa chi viện cho miền Nam. Ở miền Nam, đế quốc Mỹ nhảy vào can thiệp, dựng chính quyền Ngô Đình Diệm, lập “Việt Nam Cộng hòa” để chống phá cách mạng. Từ 1955, Mỹ đưa hàng trăm nghìn quân cùng vũ khí hiện đại vào miền Nam, tiến hành chiến tranh với âm ưu chia cắt đất nước lâu dài.

Với khát vọng giành độc lập, thống nhất non sông về một mối, chúng ta đã phải tiến hành cuộc kháng chiến chống thế lực hùng mạnh nhất thế giới ấy là đế quốc Mỹ để rồi làm nên chiến thắng lịch sử 30/4/1975.

Nhìn lại lịch sử đất nước, chưa bao giờ dân tộc Việt Nam lại phải tiến hành một cuộc chiến tranh lâu dài và khốc liệt đến như vậy. Hàng triệu người Việt Nam đã bước vào cuộc trường chinh để bảo vệ nền độc lập, tự do, bảo vệ lý tưởng, mục tiêu cách mạng mà Đảng, Bác Hồ và toàn thể nhân dân Việt Nam đã lựa chọn để đất nước sạch bóng quân thù, non sông thu về một mối.

Chúng ta vốn yêu chuộng hòa bình nhưng sứ mệnh lịch sử buộc phải cầm súng chiến đấu khi không còn con đường nào khác. Tuy nhiên, cả người Pháp và Người Mỹ sau này đã phải thừa nhận rằng, họ đã phải đương đầu với một dân tộc kiên cường, bất khuất, có bề dày truyền thống hàng nghìn năm văn hiến, có bản lĩnh và trí tuệ. Một dân tộc mang trong lòng khát vọng hòa bình nhưng là nền hòa bình thực sự trong độc lập, tự do được tổ chức và vũ trang toàn dân dưới sự lãnh đạo sáng suốt, tài tỉnh của lãnh tụ Hồ Chí Minh.

Có thể nói, để giành chiến thắng trong cuộc chiến tranh cách mạng 30 năm (1945-1975) thì đỉnh cao của tinh thần yêu nước và chiến đấu quật cường chính là chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Đó là tinh thần đã trở thành mạch nguồn ngấm sâu vào ý chí quyết tâm chiến đấu vì độc lập, tự do vào cuộc chiến tranh nhân dân thần thánh đã đánh bại hoàn toàn chủ nghĩa thực dân cũ của Pháp và đế quốc Mỹ sừng sỏ với đội quân tinh nhuệ được trang bị vũ khí tối tân bậc nhất bấy giờ.

Đến khát vọng hùng cường

Năm mươi năm trước, Việt Nam kết thúc cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc sau 30 năm trường kỳ kháng chiến. Ra khỏi cuộc chiến tranh kéo dài, thương tích chưa kịp liền sẹo chúng ta lại bị bao vây, cấm vận khiến cả dân tộc phải đối mặt với nghèo đói, không chỉ thiếu ăn mà còn phải gánh những khoản nợ nước ngoài khổng lồ. Lại thêm cuộc xung đột căng thẳng ở biên giới phía Bắc và Tây Nam khiến Việt Nam có thêm 10 năm khốn khó. Năm 1986, sau khi nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật của nền kinh tế, đảng đã khởi xướng công cuộc Đổi mới, chuyển từ kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang kinh tế thị trường nhiều thành phần.

“

Nhìn lại toàn bộ hành trình 80 năm qua, thành tựu kinh tế Việt Nam đã đạt được là rất to lớn, ghi nhiều dấu ấn mang tính lịch sử. Tuy nhiên, Việt Nam không “ngủ quên trên chiến thắng” mà chủ động nhận diện rõ mọi khó khăn, thách thức, biến khó khăn, thách thức thành cơ hội để phát triển.

Từ chỗ thiếu đói khiến hàng ngàn người Việt phải liều mạng vượt biển ra đi để rồi Việt Nam tự cân đối được lương thực, thoát khỏi khủng hoảng, giải quyết được an sinh xã hội. Đến nay Việt Nam trở thành một trong những nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới, đồng thời là nhà sản xuất và xuất khẩu lớn về cà phê, thủy sản, dệt may, điện tử… GDP bình quân đầu người tăng từ khoảng 150 USD (1986) lên hơn 5.000 USD (2025). Tỷ lệ nghèo đa chiều giảm mạnh, từ hơn 70% (đầu 1990s) xuống còn dưới 3%.

Thời điểm mới thành lập nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa vào năm 1945, nền kinh tế Việt Nam vô cùng khó khăn, kiệt quệ như đã nói ở trên. Trải qua 80 năm bền bỉ vượt mọi khó khăn, thách thức, trong đó có hàng chục năm chiến tranh, ngày nay, Việt Nam đã vươn lên thành nền kinh tế có quy mô GDP xếp thứ tư Đông Nam Á, đứng thứ 33 thế giới và đang là nước có tốc độ tăng trưởng cao ổn định nhất trong khối các nước ASEAN.

Nhìn vào một chặng đường lịch sử, căn cứ vào thế và lực, Việt Nam đang sẵn sàng bước vào giai đoạn phát triển mới, hiện thực hóa quyết tâm của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta về việc xây dựng Việt Nam trở thành một nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045. Với GDP năm 2024 đạt 476,3 tỷ USD, Việt Nam trở thành một trong 20 nền kinh tế hàng đầu thế giới về thương mại và thu hút đầu tư, xếp thứ 23 thế giới về kim ngạch xuất khẩu; là một trong số những nền kinh tế có độ mở lớn nhất thế giới với việc ký kết, tham gia 17 hiệp định thương mại tự do, trong đó có nhiều hiệp định thương mại tự do thế hệ mới...

Trước thời cơ, thách thức mới, cũ đan xen, Đảng, Nhà nước ta luôn xác định tìm mọi cách để tận dụng những thuận lợi, biến thách thức thành cơ hội phát triển. Đảng đã ban hành “bộ tứ nghị quyết trụ cột” để đưa đất nước phát triển bứt phá, vững vàng bước vào giai đoạn phát triển mới và “bộ tứ nghị quyết trụ cột” này đã nhanh chóng được Quốc hội thể chế hóa để Chính phủ khẩn trương triển khai thực hiện.

Những chính sách mới bước đầu đang phát huy hiệu quả tích cực với việc tăng trưởng GDP quý II/2025 đạt mức cao nhất so với cùng kỳ suốt gần 20 năm qua (đạt 7,67%), tạo tiền đề quan trọng để hướng tới mục tiêu tăng trưởng 8% trong năm nay và tăng trưởng hai con số trong những năm tiếp theo.

Nhìn lại toàn bộ hành trình 80 năm qua, thành tựu kinh tế Việt Nam đã đạt được là rất to lớn, ghi nhiều dấu ấn mang tính lịch sử. Tuy nhiên, Việt Nam không “ngủ quên trên chiến thắng” mà chủ động nhận diện rõ mọi khó khăn, thách thức, biến khó khăn, thách thức thành cơ hội để phát triển. Điều đó tạo niềm tin rất lớn về một tương lai phát triển đầy xán lạn cho nền kinh tế nước nhà. Trong chiến tranh, từ khát vọng độc lập để đoàn kết dân tộc, chúng ta đã làm nên những kỳ tích. Trong hòa bình, với khát vọng hùng cường chúng ta tiếp tục truyền thống ấy để đưa cả nước bước vào kỷ nguyên vươn mình sánh vai với các cường quốc năm châu.

“

Với GDP năm 2024 đạt 476,3 tỷ USD, Việt Nam trở thành một trong 20 nền kinh tế hàng đầu thế giới về thương mại và thu hút đầu tư, xếp thứ 23 thế giới về kim ngạch xuất khẩu