Hướng dẫn mới nhất về thuế thu nhập cá nhân: Minh bạch hơn

Bộ Tài chính vừa ban hành Thông tư 62/2009/TT-BTC sửa đổi, bổ sung nhiều điểm liên quan đến thuế thu nhập cá nhân (TNCN) trong Thông tư 84/2008/TT-BTC hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Thuế TNCN ban hành tháng 9/2008 chưa quy định, hoặc không rõ. Thông tư 62 có nhiều điểm mới về: Các khoản thu nhập không tính vào thu nhập chịu thuế; giảm trừ gia cảnh; đầu tư vốn; cổ phiếu thưởng; cho thuê nhà, tài sản…

Theo Thông tư này, các khoản thu nhập sau không tính vào thu nhập chịu thuế: Khoản trợ cấp chuyển vùng một lần đối với người nước ngoài đến cư trú tại Việt Nam; khoản tiền mua vé máy bay khứ hồi do đơn vị sử dụng lao động chi trả hộ (hoặc thành toán); khoản tiền học phí cho con người nước ngoài học tại Việt Nam theo bậc học phổ thông do đơn vị sử dụng lao động chi trả…

Mẹ kế, bố dượng được tính là người phụ thuộc

Điểm mới được quy định tại Thông tư 62 là người nộp thuế có mẹ kế, bố dượng ngoài độ tuổi lao động hoặc trong độ tuổi lao động nhưng bị tàn tật, không có khả năng lao động, không có thu nhập bình quân tháng trong năm từ tất cả các nguồn thu nhập không vượt quá 500.000 đồng cũng được tính là người phụ thuộc nếu thỏa mãn một số điều kiện. Thông tư 84 không cho phép cá nhân khai mẹ kế, bố dượng thỏa mãn các điều kiện trên là người phụ thuộc.

Nếu như trước đây, Thông tư 84 không quy định rõ có thể hiểu người phụ thuộc là chỉ có những người như ông bà, cô dì... thỏa mãn các điều kiện về ngoài độ tuổi lao động, không có thu nhập, tàn tật... đang được người nộp thuế trực tiếp nuôi dưỡng mới được coi là người phụ thuộc.

Thì nay Thông tư 62 hướng dẫn cụ thể hơn về hồ sơ chứng minh người phụ thuộc là ông bà nội, ông bà ngoại, cô dì, chú bác, cậu ruột, anh chị em ruột, cháu ruột và các cá nhân khác vào người phụ thuộc, kể cả những người mà người nộp thuế không trực tiếp nuôi dưỡng. Với hướng dẫn này, khái niệm “phải nuôi dưỡng trực tiếp” rộng hơn, có thể người phụ thuộc đó ở cùng hộ khẩu với người nộp thuế, không cùng hộ khẩu hoặc ở nơi khác.

Hồ sơ chứng minh đối với người phụ thuộc là bố dượng, mẹ kế gồm: Bản sao giấy khai sinh của đối tượng nộp thuế và bản sao giấy chứng nhận kết hôn để chứng minh là bố dượng, mẹ kế hoặc các giấy tờ khác liên quan trong đó có nội dung xác định là bố dượng, mẹ kế… Trường hợp người phụ thuộc cùng hộ khẩu thì không cần xác nhận của UBND cấp xã, chỉ cần bản sao hộ khẩu. Trường hợp không cùng hộ khẩu nhưng chung sống cùng đối tượng nộp thuế cần: bản sao đăng ký tạm trú hoặc bản tự khai có xác nhận của UBND xã nơi sinh sống. Trường hợp không chung sống: người nộp thuế tự khai, xác nhận của UBND xã nơi người phụ thuộc sống.

Cổ phiếu thưởng, bán mới phải nộp thuế

Một điểm mới nữa của Thông tư 62 đó là không còn quy định khấu trừ thuế TNCN đối với cổ phiếu chưa niêm yết theo giá trị sổ sách với một số trường hợp như hướng dẫn trước đây của Bộ Tài chính.

Theo đó, đối với cổ phiếu chưa niêm yết, chưa đăng ký giao dịch hoặc ủy quyền cho công ty chứng khoán quản lý thì giá chuyển nhượng cổ phiếu làm căn cứ để khấu trừ thuế được căn cứ theo giá ghi trên hợp đồng chuyển nhượng.

Nếu trên hợp đồng không ghi giá thì căn cứ để khấu trừ thuế là giá chuyển nhượng do người chuyển nhượng tự khai. Cá nhân chuyển nhượng cổ phiếu không ghi giá trên hợp đồng tự khai giá chuyển nhượng phải chịu trách nhiệm về tính chính xác của nội dung kê khai.

Trong trường hợp cơ quan thuế có căn cứ xác định giá ghi trên hợp đồng hoặc giá tự khai là không đúng thực tế thì nơi này được quyền ấn định giá chuyển nhượng để tính lại số thuế phải nộp, đồng thời phạt về hành vi gian lận thuế theo quy định của Luật quản lý thuế.

Thông tư 62 cũng quy định về trường hợp cá nhân nhận cổ tức bằng cổ phần hoặc nhận cổ phần thưởng thì chưa phải nộp thuế TNCN. Khi chuyển nhượng số cổ phiếu này mới phải nộp thuế TNCN đối với hoạt động chuyển nhượng chứng khoán và thu nhập từ đầu tư vốn.

Khi đó, cách xác định số thuế TNCN phải nộp là giá trị cổ tức ghi trên sổ sách kế toán hoặc số lượng cổ phiếu thực nhận nhân (x) với mệnh giá của cổ phiếu đó và thuế suất thuế TNCN đối với thu nhập từ đầu tư vốn. Trường hợp chuyển nhượng cổ phiếu nhận thay cổ tức, cổ phiếu thưởng với giá thấp hơn mệnh giá thì tính thuế TNCN đối với hoạt động đầu tư vốn theo giá thị trường tại thời điểm chuyển nhượng.

Căn cứ để xác định số thuế TNCN phải nộp đối với thu nhập từ chuyển nhượng cổ phiếu có được từ nhận cổ tức, cổ phiếu thưởng là giá thực tế tại thời điểm chuyển nhượng và thuế suất thuế TNCN đối với thu nhập từ chuyển nhượng chứng khoán.

Trường hợp giá thực tế chuyển nhượng cổ phiếu thấp hơn mệnh giá thì không phải nộp thuế TNCN đối với hoạt động chuyển nhượng chứng khoán. Trường hợp giá thực tế chuyển nhượng cổ phiếu cao hơn mệnh giá thì cá nhân nộp thuế chuyển nhượng chứng khoán theo mức thuế suất 0,1% trên giá thực chuyển nhượng hoặc theo mức thuế suất 20% trên chênh lệch giữa giá thực tế chuyển nhượng với mệnh giá hoặc giá trị cổ tức ghi trên sổ sách kế toán.

Sau khi nhận cổ tức bằng cổ phiếu hoặc nhận cổ phiếu thưởng, nếu cá nhân có chuyển nhượng cổ phiếu cùng loại thì phải khai và nộp thuế TNCN đối với cổ tức nhận bằng cổ phiếu hoặc nhận cổ phiếu thưởng ngay.

Trường hợp số lượng cổ phiếu chuyển nhượng lần đầu ít hơn số cổ phiếu nhận thay cổ tức hoặc số cổ phiếu thưởng thì sẽ tính và nộp thuế TNCN kế tiếp vào các lần chuyển nhượng sau cho tới khi hết số cổ phiếu đó.

Đối với trường hợp cá nhân được chia cổ tức bằng tiền nhưng không nhận mà ghi tăng vốn đầu tư cũng áp dụng phương pháp thu thuế TNCN như đối với trường hợp nhận cổ tức bằng cổ phiếu hoặc nhận cổ phiếu thưởng.