Virus nợ công châu Âu lan tới nước Anh

Do không sử dụng đồng tiền chung châu Âu (euro) nước Anh - thành viên Liên hiệp châu Âu (EU) - có hy vọng đứng ngoài cuộc khủng hoảng nợ công đang nhấn chìm nền kinh tế châu lục này. Nhưng gần đây, niềm hy vọng ấy bắt đầu lụi tàn.

Tăng trưởng thấp, nợ công cao

Một viễn cảnh bi quan dường như đang bao trùm toàn bộ nền kinh tế xứ sở sương mù. Ảnh blogspot.com

Trong báo cáo "Triển vọng kinh tế thế giới" công bố tuần trước, Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) đã hạ mức dự báo tăng trưởng kinh tế Anh từ 0,2% xuống âm 0,4%. IMF cho biết, đây là năm đầu tiên kể từ khi cuộc khủng kinh tế-tài chính toàn cầu thâm hụt ngân sách của Anh lên đến 8,2% GDP, cao hơn Hy Lạp 0,7%.

Theo nhận định của Bộ trưởng bộ kinh tế Anh thì nền kinh tế xứ sở sương mù đang rơi vào suy thoái sâu và khó có thể dự đoán khả năng phục hồi.

Anh là quốc gia thuộc khối EU nhưng không tham gia khu vực đồng tiền chung euro. Trong khi hầu hết các quốc gia thành viên EU đều tham gia Hiệp ước tài chính thực thi kỷ luật ngân sách do EU đề xuất vào đầu năm 2012 thì Anh đã sử dụng quyền phủ quyết để đứng ngoài hiệp ước.

Với lý do cần giữ quyền kiểm soát các dịch vụ của thị trường tài chính London, nước này đã cố gắng hạn chế đến mức thấp nhất những tác động tiêu cực từ cuộc khủng hoảng khu vực đồng tiền chung eurozone.

Tuy nhiên, mọi biện pháp của Anh dường như cũng không có hiệu quả khi virus nợ công bắt đầu lây lan sang những nền kinh tế khỏe mạnh như Đức, Pháp, Italy và Anh.

Ngày 9/10/2012, Cơ quan thống kê quốc gia Anh (ONS) công bố thâm hụt thương mại của Anh trong tháng 8 tăng hơn gấp đôi so với tháng 7, trong khi sản lượng ngành công nghiệp chế tạo lại sụt giảm.

Tin này đã khiến đồng bảng Anh rớt giá kỷ lục, xuống còn 1 bảng Anh ăn 1,36 đô la Mỹ, mức thấp nhất kể từ năm 1985.

Trong lúc đó, giới đầu tư loan tin Ngân hàng trung ương Anh có thể buộc phải cắt giảm lãi suất xuống 0%. Do sự phát triển kinh tế phụ thuộc vào lĩnh vực dịch vụ tài chính, những biến động này có thể khiến Anh bị thiệt hại nặng nề hơn hẳn các nền kinh tế khác.

Thắt lưng buộc bụng sẽ kéo dài

Thêm vào đó, vấn đề nợ công gây đau đầu dai dẳng cho các nước châu Âu lại trở thành nỗi ám ảnh của người Anh khi từ cuối tháng 8-2012 nợ công của Anh đã lên tới 1.040 tỉ bảng, tương đương 66,1% GDP.

Theo chuyên gia kinh tế Chris Williamson tại công ty tài chính Markit (Anh), Chính phủ Anh vẫn phải chi ngân sách để bù đắp sự giảm sút trong xuất khẩu cũng như trong chi tiêu của các hộ gia đình và các tập đoàn.

Để chống lại cơn bão khủng hoảng nợ công và thâm hụt ngân sách, Chính phủ Anh không cách nào khác là phải sử dụng các biện pháp thắt lưng buộc bụng. Năm 2010, chính phủ Anh đã đặt mục tiêu cắt giảm chi tiêu ngân sách 18 tỉ bảng/năm cho đến năm 2015.

Tuy nhiên, hoạt động yếu kém của nền kinh tế Anh trở nên trầm trọng và kéo dài hơn so với dự kiến buộc chính phủ nước này phải tiếp tục thắt chặt chi tiêu cho đến năm 2018.

Bộ trưởng Tài chính Anh George Osborne ngày 8/10 cho biết chính phủ sẽ cắt giảm thêm 10 tỉ bảng (16 tỉ đô la Mỹ) chi tiêu cho phúc lợi xã hội trong các năm 2015-2017 nhằm kiềm chế thâm hụt ngân sách.

Biện pháp khắc khổ phục vụ lợi ích thắt chặt vĩ mô nhưng có hệ quả là nền kinh tế thiếu máu để vận hành sản xuất. Sản xuất đình đốn buộc xí nghiệp phải đóng cửa và phải cắt giảm việc làm, đẩy tỉ lệ thất nghiệp gia tăng. Số người thất nghiệp ở Anh hiện nay đã gần đến con số 2 triệu người.

Suy thoái kinh tế ảnh hưởng nặng nề đến người dân, thu nhập sau thuế của các hộ gia đình ở Anh đã giảm gần 2% khiến sức tiêu dùng giảm theo. Ngay cả Thủ tướng Anh David Cameron cũng phải thừa nhận rằng, việc điều hòa nền kinh tế Anh hiện nay rất khó, và sẽ triển khai chậm.

Nhận thức được tình hình kinh tế trì trệ sẽ càng làm suy thoái thêm trầm trọng, Chính phủ Anh đã cho ban hành các gói cứu trợ nhằm cải thiện hệ thống ngân hàng và môi trường đầu tư trong nước.

Theo cơ quan kiểm toán quốc gia của Anh (NAO), kể từ khi xảy ra cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu giữa năm 2007 đến nay, Chính phủ Anh đã triển khai các gói cứu trợ trị giá tổng cộng 850 tỉ bảng (tương đương 1.400 tỉ đô la) để cứu các ngân hàng hoạt động yếu kém.

Trong khi tác động tích cực từ những gói cứu trợ này với nền kinh tế chưa rõ ràng thì sức ép về thuế và nợ công lại tiếp tục đè nặng lên vai không ai khác ngoài chính những người dân nước Anh.

Anh sẽ chia tay EU?

Một viễn cảnh bi quan dường như đang bao trùm toàn bộ nền kinh tế xứ sở sương mù. Cựu Thủ tướng Tony Blair nói với tờ Die Zeit (Đức) rằng khủng hoảng kinh tế tại châu Âu rõ ràng sẽ gây ra “những xáo trộn về quyền lực chính trị trong EU”.

Anh thậm chí còn tính đến một cuộc trưng cầu ý dân quyết định việc có rời khỏi EU do các quy định của liên minh này đang cản trở kinh tế Anh hay không, và việc rời bỏ EU liệu có giúp nước này khôi phục lại chủ quyền, cũng như giúp tiết kiệm hàng tỉ đô la Mỹ mà chính phủ phải chi khi làm thành viên EU hay không.

Song, tương tự như trường hợp Hi Lạp, quyết định “đi hay ở” không đơn thuần là vấn đề của riêng nước Anh.

Hành động này không chỉ gây xáo trộn lớn đối với kinh tế trong nước mà còn có thể gây hiệu ứng domino, kéo theo sự suy sụp của hàng loạt các nền kinh tế khác đang khủng hoàng trong khu vực như Tây Ban Nha, Ý, Bồ Đào Nha và Ireland…và có khả năng ảnh hưởng đến kinh tế toàn thế giới.

Tuy nhiên, dưới góc nhìn lạc quan, Thủ tướng Anh David Cameron trong cuộc đối thoại với đảng Bảo thủ của mình những ngày gần đây đã khẳng định: nước Anh có thể phục hồi trở lại.

“Nhiệm vụ của tôi cũng như của mọi người chúng ta, là đảm bảo rằng thế kỉ 21 này, nước Anh sẽ luôn luôn trên đà phát triển, như chúng ta đã và đang suốt bao thế kỉ qua”.

Thực tế, nếu lấy con số tỉ lệ thất nghiệp khoảng 8% của Anh so với con số kỉ lục 25,1% của Hy Lạp, cũng như mức bình quân 11,7% của 17 nước eurozone, thì tình hình Anh vẫn chưa đến nỗi “trầm trọng”.

Anh vẫn còn đủ sức để tự cứu lấy mình trước khi cần đến nguồn vốn cứu trợ đang dần cạn kiệt của EU.

Nhưng thực tế cho thấy, nếu chính phủ Anh không mau chóng tìm ra được loại “thuốc đặc trị” riêng để cứu vãn tình thế, thì virus nợ công đã từng đánh gục nền kinh tế Hi Lạp sẽ là lực cản khó vượt qua cho sự phát triển của Anh.