Thất nghiệp có phải là tồi tệ nhất?

Để giúp những người nghèo của thế giới, cần cung cấp cho họ việc làm đúng nghĩa.

Đọc E-paper

Nông dân Ấn Độ

Những con số mới nhất về việc làm ở Mỹ cho thấy tỷ lệ thất nghiệp của nước này vẫn ở mức 7,6%. Trong khi đó, theo Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), tỷ lệ thất nghiệp trên toàn thế giới chính thức là khoảng 6%.

Con số này dường như cho thấy người lao động Mỹ còn "tồi tệ” hơn so với người dân nhiều nước trên thế giới. Nhưng đây là một hiểu lầm.

Bởi vì, hàng tỷ người trên thế giới đang tồi tệ hơn trong những công việc ở dạng kiếm kế sinh nhai hằng ngày. Và giải quyết vấn đề việc làm mới là chìa khóa quan trọng nhất đối với những thách thức của phát triển kinh tế thế giới.

Trong các cuộc điều tra về mối quan tâm nhất của người dân trên thế giới, thu nhập và việc làm luôn được xếp ở vị trí hàng đầu. Thăm dò ý kiến giữa các quốc gia cũng cho rằng mất việc làm là một trong những ảnh hưởng nghiêm trọng tới chỉ số hài lòng cuộc sống.

Nhưng nếu nhìn vào các con số, người ta có thể nghĩ rằng những đau khổ của tình trạng thất nghiệp chỉ là vấn đề của thế giới giàu. Ví dụ, theo ILO, Pakistan có tỷ lệ thất nghiệp chỉ 5,2% và Ấn Độ là 4,2%.

Nhưng phần lớn dân số của Pakistan và Ấn Độ làm nông nghiệp quy mô nhỏ hoặc là "tự doanh". Đó cũng là thực trạng ở hầu khắp các nước đang phát triển.

Trong các nước nghèo nhất, hơn hai phần ba lực lượng lao động đang làm việc trong trang trại gia đình hoặc những công việc không chính thức như bán hàng rong, bán báo... Tuy nhiên, các dạng công việc này không hiệu quả mặc dù thâm dụng rất nhiều lao động.

Chẳng hạn, tại Ấn Độ, các cửa hàng chỉ có lợi nhuận trung bình 133 USD một năm. Năng suất thấp giúp giải thích lý do tại sao dù chỉ có khoảng 200 triệu người trên thế giới được coi là thất nghiệp nhưng lại có 1,3 tỷ lao động sống với mức nghèo khổ dưới 2 USD một ngày.

Trên toàn thế giới, cách phổ biến nhất giúp người dân trong khu vực nông thôn và thành thị thoát khỏi đói nghèo là cho họ công việc tại một doanh nghiệp.

Hai nhà kinh tế Andrew Foster và Mark Rosenzweig khảo sát khu vực nông thôn ở Ấn Độ vào năm 1982 và 1999 để xác định động lực nào làm tăng thu nhập của những người nghèo nhất.

Họ nhận thấy rằng sản xuất nông nghiệp đã đóng một vai trò lớn nhưng việc mở rộng việc làm tại nhà máy gấp hai lần quan trọng hơn. Và trong các khu đô thị nghèo, hơn hai phần ba những người sống trên 2 đến 4 USD một ngày trên khắp thế giới là những lao động ăn lương.

"Có một công việc được trả lương thường xuyên sẽ tạo nên sự khác biệt quan trọng nhất giữa người nghèo và tầng lớp trung lưu", kết luận của Banerjee và Duflo.

Vấn đề là công việc được trả lương ở các nước đang phát triển không đủ. Theo số liệu của ILO, Trung Quốc có ít lao động được trả lương hơn tại Mỹ trong năm 2008 mặc dù Trung Quốc có dân số đông hơn gấp bốn lần Mỹ.

Tất nhiên, "được trả lương" và "trả lương tốt" là khái niệm tương đối khi nói đến việc làm trên phạm vi toàn cầu. Chẳng hạn, công nhân trong ngành công nghiệp dệt may của Ấn Độ, Trung Quốc và Pakistan thường xuyên phàn nàn về tình trạng bị lạm dụng sức lao động với mức lương rẻ mạt.

Tuy nhiên, các công việc này vẫn còn tốt hơn so với những lựa chọn khác, chẳng hạn như ăn xin hoặc bán hàng rong. Kiếm tiền là cách để tồn tại hơn là để có một cuộc sống đúng nghĩa.

Bằng chứng khảo sát cho thấy trẻ em tại những gia đình có thu nhập thấp nhất tại Ấn Độ có nguy cơ chết trước sinh nhật lần thứ năm là 12%, so với mức trung bình 8% của cả nước.

Điều đó cho thấy chính phủ các nước đang phát triển nên ưu tiên tạo công ăn việc làm trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội. Các sáng kiến tài chính vi mô cho phép những người nghèo nhất có thể kiếm được tiền để trang trải cuộc sống nhưng nó không phải là giải pháp cơ bản. Mà sản xuất, dịch vụ hiện đại và sự phát triển dựa vào xuất khẩu vẫn là trung tâm của quá trình này.