Tăng trưởng nhờ hội đủ các yếu tố thuận lợi
Những năm gần đây, cùng với sự phát triển của công nghệ, các thiết bị thông minh ra đời và được nâng cấp liên tục, đem lại nhiều lợi ích cho cuộc sống của con người. Ebook được “hưởng lợi” từ sự đổi mới này. Giờ đây, với một chiếc máy đọc sách, hay những sản phẩm quen thuộc như điện thoại, máy tính bảng... người dùng muốn đọc sách ở bất cứ đâu, bất cứ khi nào đều được, miễn là có Internet.
Các thiết bị này cũng mang đến trải nghiệm ngày càng dễ chịu hơn, tương tự việc đọc sách in, từ màu sắc, ánh sáng không gây mỏi mắt cho đến các loại ghi chú. Thậm chí, ebook sở hữu nhiều ưu điểm mà các loại sách giấy không thể có được. Chẳng hạn, với kích thước của một thiết bị thông minh bất kỳ, người dùng có thể lưu trữ một lượng sách khổng lồ.
Sự bùng nổ về số lượng và chất lượng của các thiết bị thông minh như đã nói ở trên, góp phần dẫn đến việc mở rộng thị trường ebook.
 |
Bản đồ dự báo tốc độ tăng trưởng của thị trường sách điện tử theo lãnh thổ |
Vào tháng 6 vừa qua, Rediger Wischenbart Content and Consulting (RWCC - một nhóm hoạt động được điều hành bởi TS.Rdiger Wischenbart, người từng đảm nhiệm vị trí Giám đốc Truyền thông của Hội chợ Sách Frankfurt, Đức, chuyên cung cấp các phân tích, báo cáo độc lập về thị trường sách), đã đưa ra báo cáo dựa trên số liệu khảo sát tại một số thị trường như Ý, Đức, Áo, Thụy Sĩ, Brazil, Mexico. Theo đó, năm 2020 ghi nhận sự tăng trưởng ấn tượng của số lượng ebook bán ra so với cả giai đoạn 2016-2020.
Siêu thị, cửa hàng phải đóng cửa trong suốt thời gian dịch Covid-19 xảy ra trên toàn thế giới dẫn đến doanh nghiệp phải chuyển sang phương thức kinh doanh trực tuyến. Các thư viện cũng phải đóng cửa. Đây chính là thời điểm để sách điện tử phát triển mạnh, khi mà khách hàng mua sắm nhiều hơn trên không gian “ảo” - nơi ebook xuất hiện bên cạnh phiên bản sách in của chính nó, với giá rẻ hơn nhiều lần và không phải chịu chi phí vận chuyển.
Trong khi nguồn cung giấy trở nên thiếu ổn định do việc đóng cửa nhà máy ở các khu vực dịch bệnh, dẫn đến giá giấy tăng cao, kéo theo việc tăng giá sách in, thì ebook lại có xu hướng ổn định về giá. Thậm chí ở một số nước, giá trung bình của ebook có xu hướng giảm, như ở Mexico và Brazil.
Báo cáo của RWCC cũng thể hiện sự ổn định về giá của sách điện tử tại một số thị trường trong giai đoạn 2016-2020.
Với những thuận lợi đó, thị trường ebook nói chung đã đạt giá trị 18,13 tỷ USD trong năm 2020 và dự báo chạm mức 23,12 tỷ USD ở năm 2026, đạt tỷ lệ tăng trưởng gộp hàng năm (CAGR) là 4,9% (theo dự báo của Mordor Intelligence - tổ chức chuyên cung cấp số liệu và báo cáo nghiên cứu thị trường cho doanh nghiệp trên nhiều lĩnh vực).
Nhiều cơ hội và cũng nhiều thách thức
Lượng mua ebook tăng kéo theo sự gia nhập của nhiều hãng công nghệ và nhà xuất bản. Về phía các hãng công nghệ, để cạnh tranh và thu hút khách hàng, thiết bị đọc ebook dan được hoàn thiện với giá cả phải chăng hơn, giúp người dùng có nhiều cơ hội lựa chọn, góp phần tăng nhu cầu đọc ebook.
Tuy nhiên thị trường này cũng còn tồn đọng nhiều vấn đề.
 |
Sự tăng trưởng của thị trường sách điện tử trong năm 2020 |
Vốn dĩ việc sử dụng ebook được xem là góp phần bảo vệ môi trường, vì xuất bản sách giấy luôn đi kèm với việc khai thác gỗ, ít nhiều ảnh hưởng đến môi trường. Các thiết bị điện tử với dung lượng bộ nhớ lớn, có thể lưu trữ kho sách khổng lồ mà không gây lãng phí tài nguyên. Thế nhưng bản thân thiết bị điện tử lại là nguồn rác thải không thân thiện với môi trường, thậm chí là độc hại một khi chúng đã “đến tuổi”, phải ngưng sử dụng.
Một vấn đề khác là thị trường này còn quá mới mẻ, dù vài năm trở lại đây, nhiều nhà xuất bản, nhiều công ty công nghệ đầu tư vào xuất bản ebook và thiết bị đọc sách, nhưng chiếm thị phần chủ yếu vẫn là các “ông lớn” công nghệ, dẫn đến những lo ngại về canh tranh không lành mạnh.
Năm 2011, hãng luật Hagens Berman đại diện cho một nhóm người mua sách điện tử đã đệ đơn kiện hãng Apple và nhóm 5 nhà xuất bản lớn (Hachette, HarperCollins, Macmillan, Simon & Schuster, và Penguin Random House) về việc các công ty này thỏa thuận ngầm để cùng nâng giá ebook kiếm lời lớn, gây thiệt hại cho người tiêu dùng. Apple phải hoàn lại người tiêu dùng 400 triệu USD, tốn thêm 50 triệu USD chi phí luật sư và án phí.
Đầu tháng 1/2021, 5 nhà xuất bản lớn kể trên lại tiếp tục bị kiện, do nghi ngờ đã có thỏa thuận giữa 5 nhà xuất bản này và hãng bán lẻ Amazon. Theo đó các nhà xuất bản nâng giá bán ebook lên tới 30% tại các đơn vị bán lẻ khác, nhằm bảo vệ Amazon trong cuộc chiến cạnh tranh về giá. Vụ kiện hiện vẫn đang tiếp tục.
Với tiềm năng và những thách thức trước mắt, làm sao để thị trường ebook tiếp tục phát triển và phát triển lành mạnh, đảm bảo lợi ích cho cả người mua và người bán là một bài toán khó nhưng hấp dẫn đang chờ lời giải.
