Giữ hòa bình với tiểu đường

“Căn bệnh thời đại” đái tháo đường (ĐTĐ) trở thành nỗi ám ảnh của nhiều người khi số lượng người mắc bệnh tăng lên chóng mặt.

Tăng đường huyết, biến chứng cũng tăng

Theo số liệu từ Bệnh viện Nội tiết Trung ương, tính đến năm 2010, thế giới có 220,72 triệu người mắc ĐTĐ, đặc biệt ở nhóm các nước đang phát triển, số lượng người mắc ĐTĐ đang tăng lên nhanh chóng.

Trong vòng 25 năm tới, số người mắc ĐTĐ dự báo tăng lên 170%. Việt Nam có khoảng 4,5 triệu người mắc ĐTĐ và điều đáng lo ngại là 65% trong số đó không biết mình bị bệnh, hậu quả là 64,6% trường hợp phát hiện và điều trị muộn dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm.

Do bị mất cơ chế kiểm soát đường huyết, nên mức đường huyết trong cơ thể người bệnh ĐTĐ dao động, tăng cao và là tác nhân chính gây ra các biến chứng nặng như: suy thận, cao huyết áp, thiếu máu cơ tim, nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não, mù lòa, bất lực ở nam giới, nhiễm trùng...

Tuy nhiên, theo các bác sĩ chuyên khoa, ĐTĐ không phải là căn bệnh nguy hiểm chết người, mà thuộc loại bệnh có thể kiểm soát được. Khi người bệnh được kiểm tra thường xuyên và chữa trị bằng cách giảm thiểu nồng độ đường trong máu, kiểm soát các biến chứng tim mạch, mỡ máu, võng mạc... thì bệnh không còn nguy hiểm.

Nếu kiểm soát tốt đường huyết hằng ngày, thay đổi lối sống, có chế độ ăn và điều trị tốt, người bệnh ĐTĐ sẽ có cuộc sống như người bình thường.

Không khó để chung sống hòa bình với bệnh

Hội Dinh dưỡng Việt Nam cùng nhãn hàng Glucerna SR (Abbott, Hoa Kỳ) tổ chức hội thảo “Dinh dưỡng hợp lý cho người ĐTĐ nhằm kiểm soát đường huyết 24 giờ” tại TP.HCM với mục đích cung cấp kiến thức về ăn uống cho bệnh nhân ĐTĐ.

Tại hội thảo, TS-BS. Từ Ngữ, Tổng thư ký Hội Dinh dưỡng Việt Nam, nhấn mạnh, bên cạnh dùng thuốc, tập luyện, dinh dưỡng đóng vai trò nền tảng giúp giữ đường huyết ổn định trong ngày. Muốn kiểm soát được bệnh ĐTĐ, trước hết phải kiểm soát được đường huyết trong ngày.

Kiểm soát đường huyết 24 giờ nghĩa là chế độ dinh dưỡng giúp không làm tăng glucose máu nhiều sau ăn, cũng không làm hạ glucose máu lúc đói. Phần lớn thức ăn khi đưa vào cơ thể sẽ được chuyển hóa thành đường glucose, vì vậy, sau khi ăn đường huyết luôn tăng lên.

Do đó, nếu kiểm soát được số lượng và chất lượng thức ăn đưa vào cơ thể, bệnh nhân ĐTĐ có thể kiểm soát được lượng đường trong máu. Mức độ tăng đường huyết tùy thuộc số lượng thực phẩm ăn vào, hàm lượng và loại chất bột đường (carbohydrate), thành phần chất đạm, chất béo, chất xơ chứa trong thực phẩm, cách chế biến...

Bệnh nhân ĐTĐ nên lựa chọn các loại thực phẩm có hàm lượng chất xơ và chất bột đường cân đối nhằm giúp đường huyết luôn ổn định sau ăn.

Những thực phẩm có chỉ số GI (chỉ số tăng đường huyết - Glycemic Index) trung bình và thấp (dưới 55%) sẽ cung cấp glucose chậm và đều đặn vào máu, giúp duy trì lượng đường huyết ổn định để cung cấp cho não và cơ là hai cơ quan cần nhiều năng lượng.

Những thực phẩm có chỉ số GI trên hoặc bằng 70% được coi là có khả năng gây tăng đường huyết cao sau ăn, nên hạn chế sử dụng (như đường, các loại nước uống có gas, hoa quả sấy khô...).

Những thực phẩm có chỉ số GI từ 56 - 69% sẽ gây tăng đường huyết ở mức trung bình, chỉ nên hạn chế sử dụng ở mức vừa phải (một số loại hoa quả...). Những thực phẩm có chỉ số GI dưới hoặc bằng 55% thì người bệnh ĐTĐ sử dụng không cần hạn chế (rau xanh, hoa quả không ngọt, nhiều chất xơ)...

Một chế độ dinh dưỡng hợp lý còn giúp ngăn ngừa và điều trị các biến chứng mạn tính của đái tháo đường như: béo phì, rối loạn mỡ máu, các bệnh mạch vành tim, tăng huyết áp và bệnh lý thận.

Lựa chọn thực phẩm phù hợp kết hợp các hoạt động thể lực giúp bệnh nhân ĐTĐ cải thiện sức khỏe, dễ dàng vượt qua bệnh tật. Do đó, trong điều trị bệnh ĐTĐ, dinh dưỡng hợp lý là liệu pháp được sử dụng song song với các kỹ thuật điều trị khác.

Như vậy, trong chế độ dinh dưỡng, người bệnh ĐTĐ nên sử dụng những thực phẩm có thành phần bột đường đặc biệt có cơ chế phóng thích đường chậm và có chỉ số đường huyết thấp nhằm giúp ổn định đường huyết sau ăn.

Ngoài những bữa ăn chính, người bệnh ĐTĐ cũng có thể ăn dặm những thực phẩm dành riêng cho người bệnh ĐTĐ để kiểm soát đường huyết, giảm thiểu nguy cơ biến chứng.

BS. chuyên khoa II Trần Thị Bích Thủy cho biết, bệnh nhân ĐTĐ nên chọn các loại thực phẩm như: ngũ cốc, gạo lứt, bún tươi, phở, khoai củ, đậu, sữa giảm béo, sữa dành cho người ĐTĐ.

Riêng trái cây, nên ăn nguyên trái hơn là ép lấy nước vì có chất xơ, lượng đường sẽ ít hơn. Hạn chế ăn thực phẩm có chất transfat (mì gói, magarin), ăn 2 hoặc 3 quả trứng mỗi tuần, không ăn nội tạng động vật, mỗi tuần ăn cá 2 - 3 lần để nạp acid béo không no. Đặc biệt hạn chế dùng muối, rượu bia, thuốc lá.