Phát triển văn hóa đọc trong doanh nghiệp: Chiến lược phát triển nhân sự

Vì sao sách vẫn là “chân ái”?

Thời đại bây giờ, khi chỉ cần vài phút là ChatGPT đã có thể tóm tắt một cuốn sách, khi podcast và video dạy kỹ năng tràn ngập trên mạng, sách còn quan trọng không? Ta không phủ nhận sự tiện lợi của những kênh học hỏi mới. Chính tôi cũng thường nghe podcast khi lái xe, hay xem những video ngắn để cập nhật kiến thức. Nhưng, đọc sách mang lại một giá trị khác: sự chiêm nghiệm.

Khi cầm một cuốn sách trên tay, đọc từng dòng chữ trong không gian yên tĩnh, ta sẽ có thời gian để suy ngẫm. Ta tưởng tượng về nhân vật, hình dung bối cảnh, và đối thoại với chính mình. Kiến thức đến chậm, nhưng cũng vì thế mà ở lại lâu hơn. Nếu một bản tóm tắt cho ta ý chính, thì cuốn sách lại cho ta chiều sâu. Nó không chỉ dừng ở “biết” mà còn khơi gợi sự hiểu và thấm.

Tôi vẫn giữ thói quen mỗi sáng sớm hay khi ngồi quán cà phê, mở vài trang sách để đọc. Đó là lúc tôi vừa học vừa sống chậm, để từng ý tưởng ngấm vào trong mình. Nhiều năm qua, tôi nghiệm ra rằng, chính những khoảnh khắc đọc sách ấy đã giúp tôi có tư duy hệ thống, khả năng phân tích và cả sự bình tĩnh khi ra quyết định. Và tôi tin, điều này cũng đúng với nhân viên trong doanh nghiệp.

Một nhân viên không đọc sách vẫn có thể tiếp cận tri thức bằng nhiều kênh khác. Họ có thể học qua khoá online, nghe podcast, dùng AI để tóm lược tài liệu. Tất cả những cách đó đều hữu ích, giúp họ nhanh chóng bắt kịp nhịp độ công việc. Nhưng khi một nhân viên duy trì thói quen đọc sách, tôi thấy họ thường có những phẩm chất mà các kênh khác khó đem lại.

Thứ nhất là khả năng tập trung. Trong một thế giới đầy nhiễu loạn thông tin, người có thói quen đọc sách biết cách dành thời gian cho một nội dung dài, đi hết từ đầu đến cuối. Đây chính là kỹ năng mà doanh nghiệp rất cần: tập trung để giải quyết vấn đề đến tận gốc, thay vì chỉ lướt qua bề mặt.

Thứ hai là tư duy phản biện và trí tưởng tượng. Khi đọc, người ta không chỉ tiếp nhận kiến thức mà còn hình dung, so sánh, đặt câu hỏi. Chính quá trình ấy rèn cho nhân viên năng lực phân tích và phản biện - những phẩm chất cốt lõi của người lao động sáng tạo.

Thứ ba là khả năng tự học bền bỉ. Đọc sách là hành trình chậm, không có kết quả ngay. Nhưng nhân viên nào duy trì được thói quen ấy thường là người có tính kiên trì, kỷ luật - những đức tính giúp họ đi xa trong sự nghiệp. Và với doanh nghiệp, đó chính là những nhân sự có tiềm năng phát triển dài hạn.

Lãnh đạo: Dẫn dắt và làm “gương”

Văn hóa đọc trong doanh nghiệp không thể tự nhiên mà có. Nó bắt đầu từ chính người lãnh đạo. Hẳn bạn từng nghe tới câu nói: “Văn hóa doanh nghiệp là văn hóa của ông chủ”. Nếu người chủ đọc sách, quan tâm phát triển bản thân, thì tự nhiên nhân viên sẽ bị ảnh hưởng. Ngược lại, nếu người lãnh đạo chỉ chăm chăm vào doanh số, lợi nhuận, thì khó có thể đòi hỏi nhân viên coi trọng tri thức.

Qua nhiều năm chia sẻ, tôi nhận thấy rằng khi người lãnh đạo chủ động tặng sách cho nhân viên, xây dựng tủ sách trong công ty, hay đơn giản chỉ là chia sẻ một trang sách vừa đọc, thì tinh thần học hỏi trong đội ngũ cũng được lan tỏa mạnh mẽ. Chính vì vậy, khi xuất bản cuốn 7 chìa khóa mở cuộc đời, điều tôi mong muốn không chỉ là trao tặng một cuốn sách, mà còn gửi gắm một phương cách để mỗi nhân viên tự soi chiếu, rèn luyện và hoàn thiện bản thân trong cả công việc lẫn cuộc sống. Điều khiến tôi thực sự vui là thời điểm đó, các cộng sự của tôi đã đón nhận cuốn sách với sự hào hứng và tự hào; họ cảm nhận rõ ràng rằng doanh nghiệp mình coi trọng tri thức, và rồi chính họ lại trở thành những “người truyền sách”, lan tỏa giá trị này đến đối tác và bạn bè.

Để hình thành văn hóa đọc trong doanh nghiệp, không thể chỉ phát động phong trào rầm rộ rồi để nó tự trôi vào quên lãng. Nó cần một lộ trình rõ ràng, có kỷ luật, có động lực và kéo dài đủ lâu để tạo thành thói quen.

Bước một, thay đổi tư duy của lãnh đạo. Lãnh đạo phải thực sự tin rằng đọc sách là một kênh đầu tư cho nhân sự, chứ không phải hoạt động phụ. Nếu người đứng đầu không tin, thì mọi nỗ lực sau đó chỉ là hình thức. Chỉ khỉ khi ông chủ cầm sách, đọc sách, chia sẻ về sách, thì nhân viên mới coi đó là điều quan trọng.

Bước hai, lãnh đạo phải làm mẫu. Điều này có thể đơn giản như việc đặt một tủ sách trong công ty, thường xuyên giới thiệu sách mới, hay tặng sách cho nhân viên trong dịp đặc biệt. Sự hiện diện của sách trong môi trường làm việc khiến nhân viên cảm nhận được sự khuyến khích rõ ràng.

Bước ba, tạo kỷ luật và động lực. Tôi thường khuyến khích doanh nghiệp tổ chức các buổi chia sẻ sách hàng tuần. Mỗi nhân viên chọn một cuốn, đọc và trình bày lại ý chính, thậm chí chỉ cần vài trang. Quan trọng là sự lặp lại, để việc đọc trở thành một phần trong công việc chứ không phải gánh nặng. Doanh nghiệp cũng cần gắn hoạt động này với đánh giá thi đua, khen thưởng - có kỷ luật thì văn hóa mới bền.

Bước bốn, duy trì liên tục ít nhất 6 tháng đến 1 năm. Thói quen có thể hình thành trong vài tháng, nhưng để trở thành văn hóa thì cần dài hơi. Nhiều nơi tôi biết phát động rất rầm rộ, nhưng vài tuần sau là nguội lạnh. Vì vậy, duy trì chính là yếu tố quyết định.

Văn hóa đọc không chỉ giúp nhân viên giỏi hơn, mà còn nâng tầm thương hiệu của chính doanh nghiệp. Hãy bắt đầu ngay hôm nay: xây dựng một doanh nghiệp vững mạnh, bắt đầu từ việc nuôi dưỡng những con người biết đọc, biết học, và biết chiêm nghiệm.

(*) CEO Công ty CP Đào tạo Kỹ năng Lãnh đạo Topskill

Hưng Khánh ghi