Tìm người trao tiền tận tay?

Các ngân hàng (NH) cả trong và ngoài nước đang đứng trước cơ hội chiếm lĩnh thị phần, và phần thắng sẽ thuộc về những NH có dịch vụ, chất lượng phù hợp với nhu cầu của số đông khách hàng cá nhân. Vay tiêu dùng là dịch vụ thu hút không chỉ người tiêu dùng, mà còn là tiêu điểm của nhiều NH cho kế hoạch cuối năm và dài hạn. Sức ép của vốn điều lệ đã tăng, các NH có thể sẽ phải nới lỏng điều kiện tín dụng để đẩy vốn ra, nên có thể phải chấp nhận mức rủi ro cao hơn. Dù mức tăng dư nợ cho vay tiêu dùng vẫn thấp hơn so với tăng trưởng tín dụng chung toàn hệ thống, nhưng nếu không có biện pháp quản lý chặt thì sẽ rất nguy hiểm vì tạo ra vòng luẩn quẩn: vay tiền mua nhà rồi lại thế chấp nhà vay tiền...

Gió đang đổi chiều khi các NH không chỉ đưa ra nhiều chương trình kích cầu cho vay tiêu dùng hấp dẫn, lãi suất thấp hơn năm ngoái, mà còn đua nhau tiếp thị chương trình cho vay đến từng cá nhân. Tuy nhiên, đây là khoản vay nhiều “rủi ro” đối với cả NH lẫn người đi vay.

Bài 2: Nôn nóng chạy đua kế hoạch cuối năm

Ngân hàng “săn” khách hàng

Bà Bích Ngọc ở chợ Vườn Chuối cho biết: “Trung bình một ngày tôi nhận được hai cú điện thoại mời chào vay tiền, đại loại như: A lô, tôi là nhân viên tín dụng NH A, xin phép chị cho tôi ít phút giới thiệu chương trình cho vay tiêu dùng của NH chúng tôi...; A lô, mời ông (bà) tham gia chương trình cho vay cá nhân với nhiều ưu đãi đặc biệt từ NH B...”.

Không chỉ NH trong nước, các NH nước ngoài cũng nhiệt tình tham gia cuộc đua này. Các nhân viên NH có thể bỏ ra hàng tháng trời để theo đuổi thuyết phục một khách hàng nào đó.

“Cơn gió lạ” mà các NH mang đến cho khách hàng chính là mặt bằng lãi suất cho vay tiêu dùng đã giảm nhiều so với trước, lãi suất phổ biến là 14 - 15,5%/năm, so với hồi quý II/2010 là 15 - 17,5%/năm. Đơn cử, tại NH Eximbank, lãi suất cho vay cá nhân hiện trong khoảng 14 - 16%/năm, Vietcombank 13,8%/năm, ABBank từ 14,5 - 16%/năm...

Không chỉ vậy, các NH còn tăng thời gian và hạn mức cho vay, hoặc đưa ra nhiều chương trình khuyến mãi hấp dẫn. Tại NH MB, chỉ riêng về thời gian giải ngân cho các khoản vay mua ô tô trong vòng hai ngày và ưu đãi lãi suất tháng đầu tiên cho các khách hàng sử dụng sản phẩm cho vay nhà đất trong chương trình “Vay ngay, nhận ưu đãi lớn” diễn ra tại khu vực phía Nam đã khẳng định MB rất quan tâm đến đối tượng khách hàng cá nhân vay tiêu dùng.

Trong khi đó, SeaBank và Techcombank đang áp dụng hình thức tích lũy điểm đổi quà tặng đối với khách hàng giao dịch lâu dài; HDBank triển khai sản phẩm "Ứng trước tài khoản cá nhân"; ANZ cho vay mua nhà tặng LCD, thời gian vay 20 năm và hạn mức vay có thể lên tới 100% giá trị ngôi nhà; Standard Chartered cho vay còn trúng ngay tivi LCD hay tủ lạnh đi kèm...

Không chỉ cung cấp những khoản vay tiêu dùng cá nhân, nhiều NH còn kèm cả những lợi ích tối ưu khác, như: thời hạn vay tối đa 5 năm, hạn mức vay tối đa 300 triệu đồng, lãi suất cạnh tranh.

Lý giải điều này, bà Lê Phương Phương, Giám đốc Marketing NH ANZ, cho biết: “Sở dĩ các NH chuyển hướng mở rộng cho vay tiêu dùng vì đây là một nhu cầu có thực. Điều này thôi thúc các NH luôn tìm cách thiết kế những sản phẩm phù hợp với khách hàng”.

Thực vậy, cứ thử một lần đến NH Techcombank, HDbank, ABBank..., khách hàng sẽ choáng ngợp trước sự tận tình của các nhân viên kèm theo những chương trình khuyến mãi, quà tặng hấp dẫn. Xu hướng này hứa hẹn sẽ còn rầm rộ hơn nữa khi phần lớn các NH đều đặt mục tiêu từ nay đến cuối năm là đẩy mạnh cho vay tiêu dùng, vì lợi nhuận đạt được trong các quý trước chưa khả quan.

Cụ thể, năm 2010, LienVietBank đặt kế hoạch đạt 900 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế, nhưng tính đến ngày 10/7/2010 NH này mới đạt được 350 tỷ đồng (khoảng hơn 30% chỉ tiêu lợi nhuận trước thuế đề ra).

Tương tự, kế hoạch đặt ra cho cả năm 2010 của NH OCB là 400 tỷ đồng, nhưng nửa đầu năm 2010 lợi nhuận trước thuế của NH thu về mới đạt 174 tỷ đồng.

Trong sáu tháng đầu năm 2010, TrustBank cũng mới chỉ đạt 70 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế nhưng theo kế hoạch đầu năm, TrustBank dự kiến thu về 290 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế...

Nợ xấu nên... lợi nhuận phải cao?

Mời chào” là thế, nhưng khi thực sự tìm hiểu để vay tiền thì lại không dễ dàng, chưa kể khách hàng sẽ luôn bị thiệt thòi nếu không để ý các điều khoản.

Thực tế, cho vay tín chấp có rủi ro cao, khó quản lý vì khách hàng hầu hết vay món nhỏ, nên NH buộc phải có nhiều thủ tục chặt chẽ. Lãi suất cho vay và lãi suất tiết kiệm đang quá sát nhau nên gần như các NH không có lãi. Do đó, NH phải kiểm soát nguồn vốn cho vay tiêu dùng vì mức rủi ro cao.

Ở mỗi NH, mức lãi suất cũng khác nhau, thường cao hơn so với công bố chính thức, điều kiện vay cũng khác nhau. Mỗi NH tư vấn một kiểu và đòi hỏi quá máy móc. Chẳng hạn, có NH yêu cầu người viết phải chứng minh mục đích sử dụng vốn khi vay tiêu dùng (ví dụ hóa đơn chứng minh mua hàng)...

Có những NH, lúc tư vấn thì đúng là lãi suất 0,875, nhưng khi ký hợp đồng thì lãi suất đã tăng theo thị trường là 12,43. Mà thời gian từ lúc được tư vấn đến khi ký hợp đồng chưa tới hai tuần.

Trên thực tế, không ít trường hợp “vay rồi bị mắc quai”, ông Nguyễn Ngọc Dũng ngụ tại 257 Hùng Vương, Q.5, TP.HCM cho biết: “Khi ký hợp đồng vay vốn, có NH công bố lãi suất thấp nhưng cuối cùng lại tính thêm phí quản lý hồ sơ, phí thẩm định tài sản.

Chẳng hạn, khi tôi vay tiền mua xe của NH T., lãi suất trên hợp đồng vay tín dụng là 15% nhưng NH đề nghị tôi phải ký thêm một hợp đồng thỏa thuận quản lý tài sản là 2,5% trên tổng số tiền vay. Số tiền này phải trả một lần trước khi vay”.

Một thực tế khác là nhiều NH công bố cho ân hạn trả nợ gốc, nhưng trong thời gian ân hạn khách vẫn phải trả một phần vốn vay. Khoản phí phạt trả nợ trước hạn cũng không rạch ròi, nhiều khách hàng thua thiệt khi muốn trả nợ sớm cho NH.

Trường hợp bà Bạch Linh ngụ tại 89 Nguyễn Du là một ví dụ: ký hợp đồng vay tiền thời hạn ba năm với NH W, khi hạn nợ của bà Linh chỉ còn một tháng với số tiền còn nợ 19 triệu đồng, bà Linh đề nghị trả hết trước thời hạn thì NH buộc phải đóng tiền phạt.

Cũng rơi vào trường hợp dở khóc dở cười, ông Trần Anh Khoa, nhân viên Công ty Du lịch Orient TP.HCM, cho biết: “Khi tôi vay 90 triệu đồng của S.V. Finance để mua xe máy, được nhân viên tín dụng thỏa thuận lãi suất 1,68%/tháng (tính theo dư nợ ban đầu), còn 2,93%/tháng là tính theo dư nợ giảm dần, và cả hai mức này đều đi đến kết quả là tổng phí tín dụng tương tự nhau (30,2 triệu đồng).

Theo thỏa thuận trên, mỗi tháng tôi phải trả gốc và lãi khoảng 6 triệu đồng, có nghĩa là tính theo lãi suất dư nợ ban đầu thì sau bốn lần trả, số tiền chưa thanh toán sẽ là 72 triệu đồng. Tuy nhiên, khi xem bảng kê chi tiết thì con số sau bốn lần trả lại là 75,9 triệu đồng, cao hơn nhiều so với cách tính con số thực phải trả”.