Không phải mọi chủ hộ kinh doanh đều phải đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc từ ngày 1/7/2025

Thông tin này được đại diện BHXH Việt Nam khẳng định trong Chương trình giao lưu trực tuyến với chủ đề “Bảo hiểm y tế - Lá chắn cho sức khỏe của bạn” diễn ra vào ngày 29/7 vừa qua.

Tại đây, nhiều câu hỏi của người lao động và các chủ thể liên quan đến quy định mới về BHXH đã được giải đáp, trong đó nổi bật là những nội dung liên quan đến trách nhiệm tham gia BHXH bắt buộc của chủ hộ kinh doanh.

Một trường hợp được đưa ra tại chương trình là một người lao động hiện đang làm việc theo hợp đồng lao động tại một doanh nghiệp và đã tham gia BHXH bắt buộc đầy đủ.

Đồng thời, cá nhân này còn mở một cửa hàng kinh doanh riêng có đăng ký thuế, xuất hóa đơn và khai báo thuế định kỳ. Người này bày tỏ sự băn khoăn về việc sau ngày 1/7/2025, liệu có bắt buộc phải tham gia BHXH theo diện chủ hộ kinh doanh hay vẫn có thể tiếp tục tham gia BHXH theo hợp đồng lao động tại doanh nghiệp để hưởng đầy đủ quyền lợi.

Trả lời vấn đề này, chuyên gia của BHXH Việt Nam viện dẫn quy định tại Nghị định số 158/2025/NĐ-CP hướng dẫn thi hành một số điều của Luật BHXH năm 2024.

Theo đó, cá nhân làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn hoặc hợp đồng có thời hạn từ 1 tháng trở lên, có nhận tiền công, tiền lương và chịu sự điều hành, giám sát của người sử dụng lao động sẽ tiếp tục thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc như trước đây.

Trong trường hợp người lao động đã tham gia BHXH bắt buộc theo hợp đồng lao động tại doanh nghiệp, thì không cần phải tham gia BHXH bắt buộc thêm một lần nữa theo diện chủ hộ kinh doanh, kể cả khi thuộc nhóm hộ có đăng ký kinh doanh và kê khai thuế.

Quy định này được áp dụng thống nhất kể từ ngày 1/7/2025. Ngoài ra, nếu hộ kinh doanh không kê khai thuế theo phương pháp nêu trên, thì lộ trình tham gia BHXH bắt buộc được lùi đến ngày 1/7/2029.

Một trường hợp khác được đặt ra liên quan đến các chủ hộ kinh doanh đang nộp thuế theo phương pháp khoán, hiện chưa tham gia BHXH bắt buộc.

Đại diện BHXH Việt Nam cho biết, theo lộ trình áp dụng, chủ hộ kinh doanh thuộc nhóm này sẽ bắt đầu phải tham gia BHXH bắt buộc từ ngày 1/7/2029. Tuy nhiên, trước thời điểm đó, nếu người dân có nhu cầu bảo vệ an sinh của mình, hoàn toàn có thể đăng ký tham gia BHXH tự nguyện.

Căn cứ quy định hiện hành, công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên, không thuộc diện đang tham gia BHXH bắt buộc và không hưởng lương hưu hay các trợ cấp BHXH hằng tháng, đều có thể tham gia BHXH tự nguyện. Việc đăng ký có thể thực hiện tại cơ quan BHXH địa phương hoặc các tổ chức dịch vụ thu được ủy quyền tại nơi cư trú.

Bên cạnh đó, cơ quan BHXH cũng nhấn mạnh một điểm quan trọng: những chủ hộ kinh doanh đã đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định của Bộ luật Lao động, trừ trường hợp chỉ còn thiếu tối đa 6 tháng đóng BHXH để đủ điều kiện hưởng lương hưu thì không thuộc diện phải tham gia BHXH bắt buộc, dù đang hoạt động kinh doanh và thuộc nhóm hộ kê khai thuế.

Như vậy, việc tham gia BHXH bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh sẽ được thực hiện theo lộ trình cụ thể, có phân biệt rõ ràng giữa các hình thức kê khai và phương pháp nộp thuế.

Người đang đồng thời thuộc nhiều nhóm đối tượng, như vừa là người lao động có hợp đồng tại doanh nghiệp, vừa là chủ hộ kinh doanh, cần căn cứ vào quy định để lựa chọn hình thức tham gia phù hợp, bảo đảm quyền lợi và tránh chồng chéo nghĩa vụ.

Đối với các trường hợp không thuộc diện bắt buộc, việc chủ động tham gia BHXH tự nguyện là một giải pháp tích cực nhằm ổn định an sinh dài hạn.