Gỡ “nút thắt” ký quỹ với khối ngoại, rộng đường cho nâng hạng thị trường chứng khoán Việt

Bộ Tài chính vừa ban hành Thông tư 68/2024/TT-BTC, cho phép giao dịch mua cổ phiếu không yêu cầu có đủ tiền khi đặt lệnh của nhà đầu tư tổ chức nước ngoài.

Theo đó, nhà đầu tư tổ chức nước ngoài mua chứng khoán ngay trong ngày (T+0) và thanh toán vào các ngày sau (T+1/T+2). Thông tư sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 2/11/2024.

Theo đánh giá tháng 3/2024 của FTSE Russell, Việt Nam hiện nằm trong danh sách theo dõi nhằm nâng hạng lên mới nổi từ tháng 9/2018. Dưới ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, cũng như một vài tiêu chí còn bất cập nên mục tiêu nâng hạng của Việt Nam chưa hoàn thành.

Hiện Việt Nam vẫn nằm trong danh sách theo dõi với vai trò cận biên và được kỳ vọng phân loại lại lên mới nổi. Hoạt động đánh giá lại sẽ được FTSE thực hiện tiếp tục vào đầu tháng 10/2024, và 2 kỳ năm 2025 vào tháng 3 và tháng 9.

Cũng theo FTSE, Việt Nam vẫn còn tiêu chí hạn chế để nâng hạng thị trường. Việc tháo gỡ vướng mắc từ việc yêu cầu ký quỹ trước giao dịch, cũng như cải thiện quy trình mở mới tài khoản được kỳ vọng mang lại nhiều chuyển biến tích cực, là nhân tố hỗ trợ để hiện thực hóa lên thị trường mới nổi.

Theo Maybank Investment Bank (MSVN), động thái của Bộ Tài chính trong việc gỡ bỏ “nút thắt” pre-funding sẽ mở đường rõ ràng hơn cho FTSE nâng hạng Việt Nam lên trạng thái thị trường chứng khoán mới nổi.

FTSE có thể cần 6 tháng hoặc lâu hơn nữa đánh giá sự ổn định của cơ chế mới và tham khảo ý kiến các nhà đầu tư của họ để nâng hạng Việt Nam vào tháng 9/2025 (kịch bản cơ sở) hoặc tháng 3/2025 (kịch bản tốt nhất).

Nhìn vào các thị trường đã trải qua quá trình nâng hạng tương tự và có hiệu suất cổ phiếu tăng trưởng mạnh mẽ trước và sau các sự kiện, MSVN kỳ vọng sẽ thấy những diễn biến tương tự trên thị trường Việt Nam trong 12 tháng tới.

Dòng vốn ngoại đang phần nào hỗ trợ triển vọng với giá trị bán ròng giảm xuống còn 147 triệu USD trong tháng 8/2024, chỉ bằng ¼ so với tháng 5 hoặc tháng 6/2024. MSVN dự kiến tiến độ vững chắc hướng tới việc nâng hạng thị trường sẽ dần dần thu hút các nhà đầu tư nước ngoài quay trở lại thị trường Việt Nam và chuyển sang trạng thái mua ròng trong những tháng tới.

Cùng nhận định, Chứng khoán Mirea Asset Việt Nam (MAS) cho rằng, việc gỡ bỏ vấn đề ký quỹ với khối ngoại không chỉ giúp giảm chi phí tài chính và tăng tính linh hoạt cho nhà đầu tư mà còn là tiêu chí quan trọng để nâng cấp thị trường Việt Nam lên trạng thái thị trường mới nổi theo chuẩn FTSE.

Đề cập triển vọng khi được nâng hạng, MAS chỉ ra, quy mô vốn hóa của VN-Index đạt hơn 213 tỷ USD (17/9/2024), khá tương đồng với một số quốc gia được phân bổ tỷ trọng thấp trong danh mục FTSE Emerging markets Index. Tiêu biểu như quy mô vốn hóa thị trường Chile đạt 170 tỷ USD (tháng 6/2024). MAS ước tính tỷ trọng của Việt Nam trong rổ sẽ ở mức khoảng 0,6% khi được thêm vào chính thức.

Vanguard FTSE Emerging Markets ETF với quy mô gần 79 tỷ USD. Với tỷ trọng phân bổ 0,6%, Việt Nam có thể được giải ngân ở khoảng 474 triệu USD. MAS cho rằng, dòng tiền ngoại chảy vào Việt Nam không những đến từ những quỹ sử dụng chỉ số FTSE Emerging markets Index làm tham chiếu, mà còn những quỹ khác khi thị trường được nâng hạng.

Một số quỹ ETF sử dụng FTSE Emerging markets Index làm tham chiếu, với tỷ trọng phân bổ 0,6%, Việt Nam có thể nhận đầu tư ước tính khoảng 516 triệu USD, tức gần 12.500 tỷ đồng.

Theo quan sát, đa phần các thị trường trước thời điểm nâng hạng chính thức 1- 2 năm, thị trường chứng khoán đều có dấu hiệu bật tăng. Cụ thể, Qatar tăng hơn 45% từ (tháng 9/2013-tháng 9/2014), Saudi Arabia tăng hơn 23% (tháng 3/2017-tháng 3/2018), Romania tăng hơn 18% từ (tháng 9/2018-tháng 9/2019).

MAS chỉ ra gần 30 mã cổ phiếu trong danh mục hiện tại của FTSE được hưởng lợi nếu nâng hạng thành công, trong đó phần lớn thuộc nhóm bất động sản (VIC, VHM, NVL, PDR, DXG, DIG, KBC…), ngân hàng (VCB, SHB, EIB), chứng khoán (SSI, VND, VCI, VIX).