Doanh nghiệp xuất khẩu phải xác định lại thị trường và sản phẩm

Số liệu ghi nhận của Bộ Công Thương trong 7 tháng đầu năm 2023 cho thấy, xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang hầu hết thị trường trọng điểm đều suy giảm so với cùng kỳ năm 2022.

Những ngành hàng xuất khẩu được xem là “mũi nhọn” như dệt may, da giày, đồ gỗ, máy móc, điện thoại và linh kiện… xuất khẩu sang thị trường Mỹ, EU... sụt giảm mạnh. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ giảm 26,2% so với cùng kỳ năm 2022 (đạt 7,2 tỷ USD), tương tự dệt may giảm 15,1% (đạt 18,9 tỷ USD), giày dép giảm 17,1 (đạt 11,7 tỷ USD)…

Nguyên nhân khiến tăng trưởng xuất khẩu suy giảm tại các thị trường trọng điểm và các ngành hàng chủ lực xuất khẩu suy giảm được đại diện Bộ Công Thương cho rằng, tác động của áp lực lạm phát cao trên thế giới, nhất là tại các quốc gia là đối tác thương mại lớn của Việt Nam như Mỹ, EU... từ năm 2022 tiếp tục kéo dài sang năm 2023, giá cả hàng hóa tăng cao, nhu cầu tiêu dùng sở tại suy giảm đã tác động trực tiếp tới xuất khẩu của Việt Nam vào các thị trường này.

Riêng đối với thị trường Trung Quốc, dù đã mở cửa trở lại từ đầu năm 2023 xuất khẩu hàng hóa sang Trung Quốc đã có những cải thiện đáng kể, song hàng hóa của Việt Nam xuất khẩu vào nước này cũng phải chịu sức ép cạnh tranh mạnh mẽ.

Đại diện Cục Xuất nhập khẩu thuộc Bộ Công Thương đánh giá, các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam hiện nay đang phải đối mặt với rất nhiều khó khăn bởi yếu tố thị trường, đơn hàng phải cắt giảm, thậm chí có lĩnh vực, ngành hàng một số doanh nghiệp đã phải ngừng sản xuất.

Tại Hội nghị giao ban (trực tiếp và trực tuyến) công tác xúc tiến thương mại với hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài, do Bộ Công Thương tổ chức ngày 31/7/2023, ông Ngô Sỹ Hoài - Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam cho biết, ngành gỗ sau 15 năm xuất khẩu tăng trưởng dương, dự kiến năm 2023 xuất khẩu gỗ Việt Nam sẽ tăng trưởng âm.

EU là một thị trường xuất khẩu trọng điểm của Việt Nam, không chỉ khó khăn do nhu cầu sụt giảm tác động bởi áp lực lạm phát, mà còn có những yêu cầu rất cao, các rào cản kỹ thuật chặt chẽ liên quan đến môi trường, phát triển bền vững, phát thải carbon, quyền sửa chữa và tái chế, nhân quyền, đạo luật chống phá rừng… Doanh nghiệp Việt Nam không đáp ứng yêu cầu sẽ rất khó xuất khẩu bằng chính thương hiệu của mình do phía EU đòi hỏi phải có chuỗi thu mua, xử lý sản phẩm để tái chế.

Đầu ra xuất khẩu gặp khó, đại diện Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam cho biết, các doanh nghiệp rất cần sự hỗ trợ của Bộ Công Thương, của các Thương vụ Việt Nam tại EU trong việc tiếp thị, tìm kiếm và mở rộng thị trường, nắm bắt các quy định của EU về hàng hóa nhập khẩu, chuyển tải cam kết tới EU là Việt Nam cung cấp sản phẩm gỗ chất lượng, đảm bảo tính hợp pháp về nguồn gốc, các doanh nghiệp Việt Nam tuân thủ nghiêm chỉnh các quy định của EU.

Bà Phan Thị Thanh Xuân - Tổng thư ký Hiệp hội Da giày túi xách Việt Nam phản ánh, những quy định mới và khó tại thị trường EU, Mỹ... khiến các doanh nghiệp rất lúng túng trong việc tuân thủ, rất cần nhận được sự hỗ trợ thông tin và tham vấn chính sách từ Thương vụ Việt Nam ở các thị trường sở tại, từ các bộ, ngành liên quan nhanh chóng và chính xác.

Để thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa trong 6 tháng cuối năm và tiếp theo, tại Hội nghị sơ kết công tác 6 tháng đầu năm của ngành công thương diễn ra trong tháng 7 vừa qua, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã yêu cầu các cơ quan Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài phát huy hiệu quả vai trò cung cấp thông tin thị trường, các quy định, chính sách mới của các nước sở tại về hàng hóa nhập khẩu cho doanh nghiệp; thu thập, cập nhật thông tin, dữ liệu thị trường sở tại và cảnh báo sớm các rào cản mới, các vụ việc phòng vệ thương mại để giúp các cơ quan quản lý trong nước có phản ứng chính sách phù hợp, kịp thời trong việc điều hành xuất nhập khẩu hàng hóa, giúp hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp xây dựng và điều chỉnh chiến lược, kế hoạch sản xuất kinh doanh, xuất khẩu phù hợp nhằm khai thác hiệu quả các FTA mà Việt Nam là thành viên; tăng cường hỗ trợ các doanh nghiệp tiếp cận các thị trường mới nổi, thị trường ngách ngoài nước có nhiều tiềm năng.

Ông Đỗ Mạnh Quyền - Trưởng chi nhánh Thương vụ Việt Nam tại Houston, Mỹ cho biết, Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn của Việt Nam, trong đó có các sản phẩm xuất khẩu “mũi nhọn” như đồ gỗ, dệt may, da giày… Tuy nhiên, thời gian gần đây xuất khẩu các mặt hàng này sang Mỹ sụt giảm tương đối lớn.

Để đẩy mạnh xuất khẩu vào thị trường Mỹ, ông Quyền khuyến nghị, các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu cần xác định lại chiến lược thị trường và sản phẩm, chủ động tìm hiểu các quy định, các rào cản nhập khẩu của Mỹ, chú trọng cải thiện chất lượng sản phẩm hàng hóa và đổi mới công nghệ.

Bộ Công Thương cho rằng, các hiệp hội ngành hàng cần tăng cường chủ động hướng dẫn, hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng, điều chỉnh chiến lược, kế hoạch kinh doanh, xúc tiến xuất khẩu phù hợp với nhu cầu và năng lực của từng doanh nghiệp, định hướng cho doanh nghiệp chuyển đổi sản xuất, kinh doanh theo xu hướng của thị trường, đặc biệt là chuyển đổi sang xuất khẩu xanh, bền vững. Kết nối, tiếp nhận thông tin từ Bộ Công Thương… để cung cấp cho doanh nghiệp, đồng thời cung cấp thông tin về hoạt động của các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu cho Bộ Công Thương và các Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài để có cơ sở triển khai các chương trình hỗ trợ xúc tiến thương mại, xuất khẩu.

Doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu cần phải tuân thủ nghiêm túc, đầy đủ các quy định, chính sách của Nhà nước, hướng dẫn của các bộ, ngành trong việc tổ chức sản xuất và xuất khẩu hàng hóa bảo đảm truy xuất được nguồn gốc xuất xứ, tuân thủ tốt các quy trình, quy định, yêu cầu, điều kiện về hàng hóa nhập khẩu của các thị trường có tiềm năng nhập khẩu hàng hóa Việt Nam.