Công ty thông thái: Bí quyết đổi mới không ngừng

Cuốn sách vì vậy khơi gợi một cách tư duy mới về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp, về sự gắn kết giữa lợi ích ngắn hạn và phát triển bền vững, về mối quan hệ giữa đổi mới sáng tạo với sứ mệnh nhân văn. Đặc biệt, trong bối cảnh nhiều tổ chức ngày nay vẫn bị cuốn vào vòng xoáy của “chủ nghĩa ngắn hạn”, chỉ chú trọng lợi nhuận tức thì mà xem nhẹ giá trị dài hạn, thông điệp của Nonaka và Takeuchi càng trở nên thiết thực và có sức cảnh tỉnh mạnh mẽ.

Điểm nổi bật trước hết của cuốn sách là cách đặt vấn đề: nhiều công ty thường xuyên nói đến đổi mới, nhưng rất ít công ty thực sự chuẩn bị để đổi mới liên tục. Nguyên nhân nằm ở việc họ bị chi phối bởi mục tiêu ngắn hạn, đặt nặng lợi nhuận tức thì, trong khi thiếu nền tảng tri thức cần thiết để duy trì sự sáng tạo lâu dài. Từ nhận định này, Nonaka và Takeuchi khẳng định rằng quản trị tri thức không chỉ là một kỹ thuật quản lý, mà chính là phương pháp mới để dẫn dắt doanh nghiệp. Một công ty thành công phải biết cách tạo ra tri thức mới, phổ biến và chia sẻ trong toàn bộ tổ chức, đồng thời chuyển hóa thành hành động thực tiễn để nuôi dưỡng khả năng đổi mới liên tục.

Hai tác giả còn nhấn mạnh vai trò của “trí tuệ” - thứ mà họ coi là bậc cao hơn của tri thức. Trí tuệ không chỉ là thông tin, kỹ năng hay kinh nghiệm, mà còn là năng lực phán đoán đúng đắn, biết cân nhắc giữa lợi ích ngắn hạn và dài hạn, giữa mục tiêu kinh doanh và trách nhiệm xã hội. Đây là chìa khóa giúp doanh nghiệp cưỡng lại sức hút của chủ nghĩa ngắn hạn, hướng tới sự phát triển bền vững và lâu dài

Theo Nonaka và Takeuchi, tri thức không phải là thứ tĩnh tại, chỉ được cất giữ trong những tập tài liệu, hệ thống dữ liệu hay quy trình quản trị, mà là một dòng chảy sống động, luôn vận động, được tạo sinh, chia sẻ và đổi mới liên tục thông qua sự tương tác giữa con người với con người, cũng như giữa con người với thực tiễn. Tri thức chỉ thực sự có giá trị khi nó được vận dụng trong hành động, được thử thách qua trải nghiệm và được phản tư để hình thành những hiểu biết sâu sắc hơn. Do đó, một công ty muốn trở thành “công ty thông thái” thì không thể chỉ dừng lại ở việc tích lũy thông tin hay triển khai công cụ quản lý hiện đại, mà phải kiến tạo được một môi trường mở, nơi mọi cá nhân đều có cơ hội và động lực để suy nghĩ độc lập, chia sẻ quan điểm, đóng góp sáng kiến, tranh luận thẳng thắn và học hỏi lẫn nhau. Điều này đồng nghĩa với việc quản trị tri thức không thể giới hạn trong phạm vi kỹ thuật, mà cần gắn liền chặt chẽ với văn hóa tổ chức và phong cách lãnh đạo.

Nonaka và Takeuchi đặc biệt nhấn mạnh tới sáu phương pháp lãnh đạo đặc trưng của “công ty thông thái”: nhận định mang tính nhân văn, nắm bắt bản chất, thiết lập “ba” (một không gian sáng tạo chung), truyền đạt bản chất, thực hành quyền lực “chính trị” và bồi dưỡng trí tuệ thực tiễn cho mọi thành viên. Qua đó, độc giả dễ dàng nhận thấy rằng lãnh đạo thông thái không đơn thuần là người điều hành hiệu quả hay đưa ra quyết định nhanh chóng, mà quan trọng hơn, họ chính là người kiến tạo ý nghĩa cho tổ chức, khơi dậy niềm tin tập thể, bồi dưỡng tinh thần cộng tác, nuôi dưỡng văn hóa chia sẻ và thúc đẩy mọi thành viên cùng phát triển.

Bên cạnh đó, tác phẩm cũng dành dung lượng đáng kể để thảo luận về mối quan hệ giữa doanh nghiệp và xã hội. Nonaka và Takeuchi chỉ ra rằng một doanh nghiệp chỉ thực sự thông thái khi nó biết đặt sự phát triển của mình trong mối tương tác hữu cơ với cộng đồng, với môi trường và với những thách thức toàn cầu. Các tác giả kêu gọi doanh nghiệp cần hướng đến những giá trị nhân văn, góp phần giải quyết các vấn đề xã hội như bất bình đẳng, biến đổi khí hậu, khủng hoảng tài nguyên. Ở góc độ này, “công ty thông thái” không chỉ là mô hình quản trị, mà còn là một triết lý phát triển, một tầm nhìn về vai trò của doanh nghiệp trong thế kỷ XXI.

Chính nhờ sự mở rộng ấy mà cuốn sách không chỉ dành cho các nhà quản lý hay giới học thuật, mà còn hữu ích cho các nhà hoạch định chính sách, những người đang tìm kiếm mô hình phát triển bền vững. Trong thời đại mà ranh giới giữa kinh tế và xã hội ngày càng mờ nhạt, nơi các quyết định kinh doanh có thể tạo ra ảnh hưởng sâu rộng tới cộng đồng, thì thông điệp “trí tuệ” mà Nonaka và Takeuchi đề xuất càng mang tính cấp bách và có giá trị định hướng.

Một trục xuyên suốt của tác phẩm là hình ảnh nhà lãnh đạo thông thái. Theo Nonaka và Takeuchi, chỉ khi có những người lãnh đạo biết nhìn xa trông rộng, có khả năng kết hợp tri thức chuyên môn với phẩm chất nhân văn, doanh nghiệp mới có thể vận hành bền vững. Nhà lãnh đạo ấy phải là người khơi dậy tinh thần sáng tạo, dẫn dắt tổ chức vượt qua biến động, biết đặt lợi ích dài hạn lên trên những cám dỗ trước mắt. Chính họ sẽ là trung tâm của mô hình công ty thông thái mà các tác giả đề xuất.

Bằng cách đó, cuốn sách không chỉ cung cấp một phương pháp quản trị hữu ích cho các nhà doanh nghiệp, mà còn mang đến cho xã hội một định hướng nhân văn hơn về sự đổi mới. Nó cho thấy sự phát triển bền vững chỉ có thể đạt được khi đổi mới được đặt trong mối quan hệ chặt chẽ với con người và cộng đồng. Giá trị của tác phẩm vì vậy lan tỏa rộng rãi: từ nhà lãnh đạo, nhà quản lý, học giả cho đến những bạn trẻ đang tìm kiếm một định hướng nghề nghiệp, tất cả đều có thể tìm thấy ở đây những gợi ý quý báu cho hành trình phát triển bản thân và đóng góp cho xã hội.