Chính phủ đề xuất bổ sung cơ chế xây dựng tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam
Chiều 4/12, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thảo luận về dự thảo nghị quyết quy định một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt dành cho dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, trước khi trình Quốc hội xem xét tại kỳ họp thứ 10.
Thay mặt Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh trình bày hai đề xuất chính. Trước hết, Chính phủ kiến nghị tách công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và di dời các công trình điện có cấp điện áp từ 110kV trở lên thành những dự án độc lập.
Các dự án này sẽ sử dụng nguồn vốn ngân sách trung ương và địa phương; thẩm quyền lập, phê duyệt, tổ chức thực hiện thuộc về các địa phương và Tập đoàn Điện lực Việt Nam.
Đáng chú ý, nội dung này được đề xuất miễn thủ tục lập chủ trương đầu tư nhằm rút ngắn thời gian. Trường hợp ngân sách trung ương chưa bố trí kịp, địa phương được phép tạm ứng ngân sách để triển khai, sau đó sẽ được hoàn trả; Chính phủ sẽ ban hành hướng dẫn chi tiết để bảo đảm tính thống nhất.
Chính phủ cho biết pháp luật đầu tư công hiện hành chỉ cho phép tách phần bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thành dự án thành phần, nhưng không quy định tách thành dự án độc lập. Do đó, thẩm quyền quyết định thuộc Quốc hội. Việc tách riêng được đánh giá giúp giải phóng mặt bằng và di dời hạ tầng kỹ thuật triển khai song song với lập báo cáo nghiên cứu khả thi, qua đó rút ngắn thời gian chuẩn bị dự án quy mô lớn.
Đề xuất thứ hai của Chính phủ là cho phép trong thời gian Quốc hội không họp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội được ủy quyền xem xét, quyết định bổ sung hoặc điều chỉnh các cơ chế đặc thù để kịp thời tháo gỡ khó khăn trong quá trình triển khai dự án.
Tuy nhiên, trong báo cáo thẩm tra sơ bộ, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết Thường trực Ủy ban chỉ đồng thuận với đề xuất thứ nhất. Theo Ủy ban, việc tách dự án giải phóng mặt bằng đã có tiền lệ tại dự án sân bay Long Thành và là giải pháp phù hợp cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam.
Đối với đề xuất thứ hai, cơ quan thẩm tra nhận định là không cần thiết do nghị quyết 172/2024 của Quốc hội về chủ trương đầu tư dự án đã quy định ủy quyền này. Hơn nữa, tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã quyết nghị bổ sung các hình thức đầu tư PPP và đầu tư kinh doanh theo Luật Đầu tư; đồng thời giao Chính phủ lựa chọn hình thức đầu tư và nhà đầu tư. Trường hợp phát sinh vấn đề vượt thẩm quyền, Chính phủ có trách nhiệm báo cáo Quốc hội xem xét.
Kết luận phiên họp, Phó chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất trình Quốc hội nội dung bổ sung cơ chế đặc thù theo hướng của cơ quan thẩm tra và tích hợp vào nghị quyết chung của kỳ họp thứ 10.
