Cảng cạn- cần có cái nhìn quy hoạch thấu đáo

IDC Quảng Bình- Đình Vũ mới được xây dựng năm 2018.

Bộ GTVT vừa công bố danh mục cảng cạn (ICD) Việt Nam, nhằm tổ chức vận chuyển container một cách hợp lý và tăng hiệu quả hoạt động dịch vụ logistics trên các hành lang vận tải, góp phần giảm ùn tắc giao thông tại cảng biển, cửa khẩu quốc tế và các đô thị lớn.

Hiện nay toàn quốc có 6 cảng cạn, trong đó phía Bắc có 5 IDC: ICD Phúc Lộc - Ninh Bình; ICD Km3+4 Móng Cái (Quảng Ninh); ICD Hải Linh (Phú Thọ), ICD Tân Cảng Hải Phòng; ICD Đình Vũ - Quảng Bình (Hải Phòng) và pía Nam có 1 ICD Tân Cảng - Nhơn Trạch (Đồng Nai). Ngoài ra còn có  16 điểm thông quan hàng hóa (có chức năng như cảng cạn). 

Theo quy hoạch chi tiết phát triển hệ thống cảng cạn Việt Nam giai đoạn đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 mới được Bộ GTVT phê duyệt, giai đoạn đến năm 2025, miền Bắc sẽ có các cảng cạn, cụm cảng cạn có công suất khoảng 1,3 - 2,2 triệu TEU/năm; giai đoạn đến năm 2030 khoảng 3,8 - 5,2 triệu TEU/năm. Khu vực miền Trung - Tây Nguyên có các cảng cạn, cụm cảng cạn với công suất xấp xỉ 124.000 - 322.000 TEU/năm, giai đoạn đến năm 2030 khoảng 510.000 - 911.000 TEU/năm.

Khu vực miền Nam với việc tập trung nhiều cụm cảng biển trọng điểm sẽ có nhiều cảng cạn, cụm cảng cạn với công suất chạm ngưỡng 4,2 - 6,1 triệu TEU/năm. Giai đoạn đến năm 2030, khu vực này sẽ có các cảng lên đến khoảng 9,5 - 13 triệu TEU/năm.

Bộ GTVT cho biết, việc phát triển hệ thống ICD sẽ ưu tiên, khuyến khích đầu tư trên các hành lang vận tải qua biên giới gắn với cửa khẩu quốc tế, các hành lang vận tải kết nối với cảng biển lớn ở khu vực phía Bắc (cảng Hải Phòng) và khu vực phía Nam (cảng biển TP. Hồ Chí Minh, Cái Mép - Thị Vải). Trong đó, đặc biệt chú trọng hình thành cảng cạn tại những vị trí kết nối được với hai phương thức vận tải, các khu vực gắn liền hoặc nằm gần các khu công nghiệp, khu chế xuất tập trung, trung tâm logistics cấp I.

Hệ thống ICD được phát triển nhằm tổ chức vận chuyển container một cách hợp lý, tăng hiệu quả hoạt động dịch vụ logistics trên các hành lang vận tải, góp phần giảm ùn tắc giao thông tại cảng biển, cửa khẩu quốc tế và các đô thị lớn.

Năm 2011 Quy hoạch phát triển hệ thống cảng cạn trên cả nước đã được phê duyệt. Tuy nhiên, quy hoạch này cùng với thời gian đã bộc lộ sự bất cập, rất khó triển khai và có phần mẫu thuẫn với thực tế phát triển của ngành logictics. Theo đó, cả nước sẽ hình thành và phát triển 13 cảng cạn với công suất khoảng 6 triệu TEU/năm vào năm 2020 và 14,2 triệu TEU/năm đến năm 2030.

Tuy nhiên, nhu cầu và hiện trạng phát triển cảng cạn ở Việt Nam, dự báo nhu cầu vận chuyển container, quy hoạch chi tiết phát triển cảng cạn đến năm 2020, 2030… theo đánh giá của Viện chiến lược và phát triển giao thông việc kết nối cảng này với các phương thức vận tải chưa hợp lý.

Đặc biệt, việc hình thành và phát triển 13 vị trí cảng cạn có quy mô diện tích 70-400 héc ta trên phạm vi cả nước có thể đáp ứng về mặt nhu cầu dịch vụ nhưng sẽ không hợp lý ở một số khu vực và hành lang vận tải container chính, đặc biệt khu vực Hà Nội, TPHCM, Bình Dương, Đồng Nai là những nơi tập trung nhiều khu công nghiệp, khu chế xuất và nhu cầu phát triển hệ thống cảng cạn hỗ trợ cho cảng biển là rất lớn…

Xây dựng phương án ICD cần kết nối với ít nhất hai phương thức vận tải trong đó ưu tiên nhất là đường bộ và đường thủy nội địa, đối với những trường hợp chỉ có một phương thức vận tải thì phải phân tích, đánh giá kỹ lưỡng để tránh sau này gây gánh nặng cho đường bộ, làm ùn tắc giao thông. 

Theo Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Công việc lập hệ thống cảng cạn là để phục vụ hệ thống cảng biển hiệu quả hơn, kết nối tốt với các phương thức khác vận tải khác, lượng hàng hóa tập trung tại đây nhiều hơn.

Tổng nhu cầu vốn đầu tư cảng cạn giai đoạn đến 2030 khoảng 20-22 nghìn tỷ đồng. Trong đó, giải pháp là huy động tối đa nguồn vốn xã hội hóa để đầu tư phát triển. Ông Công cho rằng, cần đưa nội dung mời gọi tư nhân tham gia xây dựng các cảng cạn, không có sự hỗ trợ của Nhà nước.