Bộ Tài chính đề xuất cơ chế quản lý thuế mới đối với 3,6 triệu hộ kinh doanh

Tại tờ trình chính sách kèm theo dự thảo, Bộ Tài chính đề xuất xóa bỏ cơ chế thuế khoán hiện hành đối với hộ và cá nhân kinh doanh.

Thay vào đó, các đối tượng này sẽ áp dụng cơ chế tự khai, tự nộp thuế theo phương pháp trực tiếp (tính theo tỷ lệ phần trăm trên doanh thu), phù hợp với các quy định của Luật Thuế Giá trị Gia tăng (GTGT) và Luật Thuế Thu nhập Cá nhân (TNCN).

Bộ Tài chính kiến nghị bổ sung quy định về chế độ kế toán và hóa đơn điện tử. Cụ thể, đối với hộ và cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên, sẽ áp dụng chế độ kế toán đơn giản theo hướng dẫn tại Thông tư 88/2021/TT-BTC, tương tự như đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Từ ngày 1/6/2025, các hộ kinh doanh bán hàng hóa, dịch vụ trực tiếp cho người tiêu dùng phải sử dụng hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế, khởi tạo từ máy tính tiền kết nối trực tiếp với hệ thống quản lý dữ liệu của cơ quan thuế theo Nghị định 70/2025/NĐ-CP.

Đối với hộ kinh doanh có doanh thu từ 200 triệu đến dưới 1 tỷ đồng/năm, có thể lựa chọn một trong các hình thức: hóa đơn điện tử có hoặc không có mã của cơ quan thuế; hóa đơn điện tử từ máy tính tiền nếu có điều kiện triển khai; hoặc các hình thức hóa đơn điện tử đơn giản như biên nhận bán hàng qua ứng dụng, Zalo, SMS hoặc mẫu mã QR theo quy định của Chính phủ.

Giai đoạn chuyển tiếp từ 1/1/2026 đến 31/12/2026 sẽ là thời kỳ áp dụng lộ trình này trước khi thực hiện đồng bộ từ đầu năm 2027.

Từ 1/1/2027, các hộ kinh doanh có doanh thu từ 800 triệu đồng/năm trở lên, khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng, bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền kết nối với cơ quan thuế.

Đến năm 2028, lộ trình tiếp tục mở rộng đối với tất cả các hộ kinh doanh thuộc ngưỡng chịu thuế GTGT, trong đó bao gồm cả các hộ có doanh thu từ dưới 800 triệu đồng/năm.

Theo thống kê của Bộ Tài chính, tính đến cuối năm 2024, có khoảng 3,6 triệu hộ và cá nhân kinh doanh đang thuộc diện quản lý thuế, trong đó có 2,2 triệu hộ ổn định. Mức thuế khoán hiện bình quân đạt khoảng 672.000 - 700.000 đồng/tháng/hộ, trong khi mức thuế theo phương pháp kê khai lên đến 4,6 triệu đồng/tháng/hộ, cao gấp gần 7 lần.

Năm 2024, tổng thu ngân sách từ hộ kinh doanh đạt xấp xỉ 25.953 tỷ đồng, phần lớn vẫn từ hình thức thuế khoán. Tuy nhiên, sự chênh lệch lớn giữa thuế khoán và kê khai cho thấy phương pháp khoán chưa phản ánh đúng thực tế hoạt động kinh doanh, dẫn đến thất thu ngân sách.

Từ 1/6/2025, hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên sẽ bắt buộc chuyển sang phương pháp kê khai và sử dụng hóa đơn điện tử. Đến 1/1/2026, hình thức thuế khoán chính thức bị bãi bỏ, thay thế bằng phương pháp kê khai, minh bạch hóa hoạt động kinh doanh và nâng cao hiệu quả quản lý thuế.

Bộ Tài chính khẳng định, việc bãi bỏ thuế khoán là bước đi tất yếu nhằm thu đúng, thu đủ, chống thất thu ngân sách, đặc biệt với các hộ có doanh thu cao nhưng hiện đang nộp thuế thấp do áp dụng mức khoán cố định. Đồng thời, điều này sẽ tạo tiền đề cho hộ kinh doanh chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp, từng bước làm quen với quản trị tài chính và thực hành kế toán.

Chính sách mới cũng tạo điều kiện để hộ kinh doanh tiếp cận các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp siêu nhỏ và nhỏ theo Nghị quyết 198/2025/QH15, qua đó nâng cao năng lực cạnh tranh và đóng góp bền vững cho nền kinh tế.

Bộ Tài chính nhấn mạnh: “Xóa bỏ cơ chế thuế khoán sẽ chấm dứt tình trạng bất bình đẳng giữa các hộ kinh doanh và góp phần tạo ra một môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng, hiệu quả hơn cho toàn bộ khu vực kinh tế cá thể”.