Bán chui cổ phiếu và niềm tin thị trường

TTCK Việt Nam trải qua hai tuần tăng mạnh và bắt đầu giảm điểm cùng lúc với việc Chủ tịch HĐQT Tập đoàn FLC Trịnh Văn Quyết bán chui 74,8 triệu CP trên sàn. Hậu quả là các nhà đầu tư liên tục bán tháo, dòng tiền cố gắng thoát ra bằng mọi giá đẩy hầu hết cổ phiếu chìm sâu, niềm tin vào thị trường bị sứt mẻ.

Dĩ nhiên không thể đổ cho đợt lao dốc của thị trường lần này hoàn toàn do hành vi bán chui cổ phiếu của vị lãnh đạo doanh nghiệp (DN) trên, nhưng cũng không thể phủ nhận những tác động tiêu cực lên tâm lý nhà đầu tư từ sự kiện này. Nó không chỉ phản ánh hành động "ăn xổi ở thì” của một bộ phận lãnh đạo DN vốn đã dính nhiều tai tiếng trên thị trường trong nhiều năm qua, mà còn là tiếng chuông báo động nhiều cổ phiếu  đã tăng quá nóng, vượt xa giá trị thực, càng thúc đẩy những hành vi "chơi xấu" bất chấp ảnh hưởng đến uy tín để có thể kiếm tiền.

Cũng cần nhắc lại rằng đây không phải là lần đầu tiên có trường hợp bán chui cổ phiếu  với số lượng lớn như thế, mà trước đó đã có nhiều vụ việc tương tự diễn ra ở khá nhiều DN. Ông Trịnh Văn Quyết, năm 2017 cũng đã bị phạt vì có hành vi vi phạm tương tự. Nhưng có lẽ những chế tài, mức phạt quá thấp so với lợi ích mang lại nên chưa đủ sức răn đe, khiến hành vi này cứ lặp đi lặp lại trong nhiều năm qua.

Đà lao dốc thẳng đứng của cổ phiếu FLC

Trong khi đó, với quyết định phạt bổ sung như cấm giao dịch chứng khoán một thời gian với cá nhân, tổ chức nào đó dường như không mấy mang lại hiệu quả, vì không được thực thi một cách triệt để khi họ vẫn có thể giao dịch thông qua tài khoản cá nhân, tổ chức khác. Điều này khiến TTCK trở thành công cụ thao túng của các nhà đầu cơ "tay to", tính hiệu quả và minh bạch của thị trường bị giảm sút.

Giới phân tích cho rằng, hành vi bán chui cổ phiếu nếu không có giải pháp xử lý triệt để, mạnh tay, sẽ tiếp tục dẫn tới những tiền lệ xấu trên thị trường, ảnh hưởng không chỉ DN niêm yết khác mà còn ảnh hưởng đến uy tín của TTCK Việt Nam mà Chính phủ đang nỗ lực xây dựng. Thực tế cho thấy trong những ngày vừa qua, không chỉ riêng nhóm cổ phiếu liên quan đến vị chủ tịch FLC liên tục giảm sàn, mà nhiều cổ phiếu khác cũng bị ảnh hưởng khi nhà đầu tư lo ngại không biết sẽ còn lãnh đạo DN nào kế tiếp có những hành vi tương tự.

Và một khi niềm tin đã bị đổ vỡ, sẽ rất khó để khôi phục sớm. Với những nhà đầu tư nhiều kinh nghiệm, họ luôn có cách để hạn chế thiệt hại từ những hành vi giao dịch gian dối, mà cách tốt nhất là tránh xa những DN bị tai tiếng. Nhưng với những nhà đầu tư thuộc thế hệ F0, mới tham gia thị trường gần đây, chưa hiểu rõ về các DN, sẽ dễ dàng bị lôi kéo vào các "đợt sóng" ở những cổ phiếu "có vấn đề” và rồi bị thiệt hại nặng nề khi cổ đông nội bộ, lãnh đạo DN tìm cách bán chui. Những người định tham gia đầu tư khi thấy các sự kiện như vậy cũng e ngại. Và như vậy, mục tiêu nâng tỷ lệ dân số tham gia TTCK của Chính phủ sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Đối với các nhà đầu tư nước ngoài, hành động "không đẹp" của các vị lãnh đạo DN khiến họ phải dè chừng với TTCK Việt Nam. Trong bối cảnh mà khối ngoại đã liên tục bán ròng với khối lượng khủng trong hai năm qua, mục tiêu thu hút vốn ngoại quay trở lại đang được kỳ vọng hơn bao giờ hết, nhưng những sự kiện không đáng có như của vị chủ tịch FLC vô tình đã làm xấu hình ảnh TTCK Việt Nam trên trường quốc tế, ảnh hưởng đến chiến lược huy động vốn, tìm kiếm cổ đông chiến lược của những DN Việt Nam khác.