Xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế tại TP.HCM: Hành động ngay và làm gì? (Bài 2)

TP.HCM cần chính sách thu hút khác biệt

Ông Huỳnh Bửu Quang - Tổng giám đốc Deutsche Bank Việt Nam cảnh báo “Nhiều TTTC thất bại vì quy hoạch chính sách đi sau quy hoạch mặt bằng”. Với ông, hạ tầng vật lý, dù hiện đại, không thể thay thế một cơ chế chính sách hấp dẫn và ổn định. Các định chế tài chính toàn cầu trước hết quan tâm tới mức độ minh bạch, công bằng của chính sách, sự đồng bộ giữa quy định và thực tiễn áp dụng cùng tính ổn định vĩ mô”.

Thực tế, Singapore không chỉ có Sở giao dịch Singapore (SGX) mà còn sở hữu khung pháp lý linh hoạt, sandbox cho fintech, trung tâm tín chỉ carbon và cơ chế thu hút định chế hàng đầu như DBS, Temasek. Dubai đã tạo ra DIFC - một “thành phố trong thành phố” với cơ chế trọng tài quốc tế, ưu đãi thuế và kết nối liền mạch giữa tài chính, logistics và sáng tạo. Thượng Hải biến Lujiazui thành TTTC đa tầng, kết hợp thị trường vốn, phái sinh hàng hóa, trung tâm dữ liệu và mạng lưới viện nghiên cứu.

Singapore thu hút các ngân hàng đầu tư và quỹ toàn cầu bằng sự bảo đảm pháp lý tuyệt đối và môi trường thuế linh hoạt; Dubai hấp dẫn nhờ cơ chế tự do ngoại hối và thủ tục thành lập doanh nghiệp chỉ trong vài ngày; Thượng Hải tận dụng quy mô thị trường nội địa khổng lồ để kéo dòng vốn vào cả các lĩnh vực ngoài tài chính.

“

“Điểm yếu lớn nhất của TP.HCM hiện nay là thiếu liên kết và đồng bộ. Tình trạng cầu xây xong nhưng đường chưa hoàn thiện, quy hoạch có nhưng không thực hiện, hay dự án metro kéo dài hơn một thập kỷ… tất cả làm tăng chi phí vận hành, giảm sức hấp dẫn đối với nhà đầu tư. Nếu không khắc phục, đây sẽ là rào cản lớn cho tham vọng IFC”.

Ông Huỳnh Bửu Quang

Theo ông Bửu Quang, nhà đầu tư nước ngoài sẽ chỉ mở văn phòng nếu họ thực hiện được những hoạt động kinh doanh mà nơi khác không thể, hoặc không hiệu quả bằng và hoạt động đó phải mang lại lợi ích tài chính rõ rệt. Vậy nên, Việt Nam nói chung và TP.HCM nói riêng muốn chen chân vào bản đồ IFC toàn cầu cần một chiến lược khác biệt, chẳng hạn như khả năng tiếp cận nhanh chóng hơn với 100 triệu dân, chi phí vận hành thấp hơn 30 - 40% so với Singapore, hay chính sách thử nghiệm tài sản số mà các thị trường khác còn dè dặt.

Ngoài ra theo ông Quang, cơ chế ngoại hối linh hoạt, thủ tục hành chính tinh gọn, cơ chế trọng tài quốc tế, và chính sách ưu đãi thực chất là các yếu tố then chốt để hút những định chế đầu tàu như JP Morgan, DBS hay GIC đặt trụ sở tại đây.

Một IFC hiện đại cũng cần thử nghiệm và triển khai ngân hàng số, giao dịch tài sản số, tín chỉ carbon và sàn phái sinh hàng hóa, trên nền tảng 5G phủ khắp, blockchain, trí tuệ nhân tạo phân tích dữ liệu lớn, và hệ thống xử lý giao dịch tốc độ cao. Cùng với đó là chiến lược đào tạo và thu hút nguồn nhân lực liên ngành tài chính -công nghệ - quản trị rủi ro, hợp tác với các trung tâm tài chính toàn cầu.

Theo số liệu của Ngân hàng Thế giới, chỉ riêng thị trường fintech Việt Nam được dự báo đạt 18 tỷ USD vào năm 2027, tăng gấp đôi so với 2023. Đây là “mảnh đất vàng” để IFC gắn tài chính truyền thống với công nghệ, vừa thu hút vốn, vừa tạo ra sản phẩm dịch vụ mới. Nếu tận dụng tốt, IFC Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành trung tâm giao dịch tài sản số hàng đầu Đông Nam Á, thay vì chỉ đóng vai trò trung chuyển vốn.

Thành phố cũng phải số hóa toàn bộ quy trình hành chính và cơ sở dữ liệu, đảm bảo vận hành đồng bộ giữa các cơ quan, để doanh nghiệp biết chính xác tiến độ và thời hạn hoàn thành mỗi dự án. Đây là yếu tố giữ chân nhà đầu tư chiến lược dài hạn, theo ông Huỳnh Bửu Quang.

Liên kết vùng và năng lực thực thi

Theo ông Huỳnh Bửu Quang: “Thay vì phát triển một trung tâm tài chính đơn tuyến, chúng ta có nên tính đến mô hình liên kết vùng chức năng giữa tài chính - công nghệ - cảng biển - giáo dục - sáng tạo”.

Trước khi hợp nhất, TP.HCM đã thu hút lũy kế gần 59 tỷ USD FDI, Bình Dương 43 tỷ USD và Bà Rịa - Vũng Tàu sở hữu lợi thế cảng biển nước sâu Cái Mép - Thị Vải cùng ngành dầu khí trọng điểm. Chỉ trong nửa đầu năm 2025, Bình Dương đã thu hút thêm 785 triệu USD FDI, cho thấy xu hướng vốn dịch chuyển về các vệ tinh công nghiệp và logistics.

Tuy nhiên, để có đủ nguồn lực, cần quy hoạch lại phân vùng mũi nhọn: Bình Dương tập trung sản xuất công nghệ cao, Bà Rịa - Vũng Tàu phát triển logistics và cảng biển quốc tế, TP.HCM giữ vai trò trung tâm dịch vụ tài chính, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Mô hình “đa cực” này cho phép vốn đầu tư vào sản xuất ở Bình Dương kéo theo nhu cầu dịch vụ cảng ở Bà Rịa - Vũng Tàu và dịch vụ tài chính ở TP.HCM, tạo chuỗi giá trị liên hoàn và giảm tải hạ tầng cho đô thị trung tâm. Trong đó, tập trung cảng biển ở Cái Mép, kết nối với các trung tâm logistics trên các tuyến vành đai; phát triển hệ thống giao thông đa tầng, bảo đảm lưu thông nhanh chóng và hiệu quả. Đồng thời, quản trị đô thị phải được số hóa toàn diện để thúc đẩy công nghệ số, AI, giáo dục chất lượng cao và các ngành sáng tạo.

Ông Quang cũng chỉ ra rằng, việc liên kết vùng không chỉ giúp phân bổ hợp lý nguồn lực mà còn tạo ra hiệu ứng cộng hưởng cho IFC. Ví dụ, một quỹ đầu tư đặt tại TTTC có thể ngay lập tức triển khai vốn vào dự án logistics ở Bà Rịa - Vũng Tàu hoặc khu công nghiệp công nghệ cao ở Bình Dương thông qua hệ thống pháp lý và hạ tầng thanh toán chung. Mô hình này giúp giảm chi phí giao dịch, rút ngắn thời gian thực hiện dự án và tăng sức hấp dẫn đối với nhà đầu tư quốc tế vốn rất coi trọng tốc độ và sự chắc chắn. Thủ Thiêm từng được kỳ vọng là “Pudong của TP.HCM”. Nhưng như ông Huỳnh Bửu Quang phân tích, Pudong phát triển được là nhờ sức mạnh tổng hợp của Thượng Hải và cả nền kinh tế Trung Quốc, chứ không phải chỉ vì có quỹ đất lớn.

Các chuyên gia cho rằng, khi hội đủ các điều kiện về thể chế, công nghệ, nhân lực và liên kết vùng, IFC sẽ không chỉ hút vốn mà còn trở thành bệ phóng sáng tạo, lan tỏa giá trị ra toàn khu vực. Đây là con đường để vùng kinh tế trọng điểm phía Nam tiến lên ngang tầm các trung tâm hàng đầu châu Á, một mục tiêu đầy thách thức nhưng hoàn toàn khả thi nếu tầm nhìn song hành cùng năng lực thực thi.

Ông Michael Kokalari - Kinh tế trưởng VinaCapital:

“Kết hợp được lợi thế nhân khẩu học với hiệu quả quản trị”

Tôi tin rằng Việt Nam, đặc biệt là TP.HCM, đang sở hữu một “cửa sổ dân số vàng” cùng quy mô thị trường đủ lớn để IFC trở thành động lực tăng trưởng lâu dài. Nhưng cơ hội này sẽ trôi qua nếu bộ máy Nhà nước và khu vực tư nhân không cùng nâng cao hiệu quả, tạo môi trường minh bạch và thuận lợi cho đổi mới. Khi kết hợp được lợi thế nhân khẩu học với hiệu quả quản trị, chúng ta sẽ biến quy mô mới sau sáp nhập thành sức hút vốn dài hạn, đủ sức cạnh tranh với các trung tâm mới nổi khác ở châu Á.

Ông Huỳnh Bửu Quang - Tổng giám đốc Deutsche Bank Việt Nam:

“Cần một nền tảng thể chế đủ mạnh và cơ chế ưu đãi cạnh tranh”

Thủ Thiêm từng được kỳ vọng là “Pudong của TP.HCM”. Tuy nhiên, thực tế Pudong phát triển được là nhờ sức mạnh tổng hợp của Thượng Hải và cả nền kinh tế Trung Quốc, chứ không phải chỉ từ quỹ đất trống. Thủ Thiêm có ưu thế là khu đất vàng chưa khai thác ở trung tâm TP.HCM, nhưng đây chỉ là điều kiện cần, không đủ. Nếu thiếu một nền tảng thể chế đủ mạnh và cơ chế ưu đãi cạnh tranh, Thủ Thiêm khó có thể trở thành “động cơ” tăng trưởng giống như Pudong.