Vì sao các dự án giao thông bị đội vốn, chậm tiến độ?

Được biết, 6 dự án (DA) trọng điểm đang bị chậm tiến độ hoặc tăng mức đầu tư đáng kể bao gồm: Công trình đường cao tốc Bến Lức - Long Thành và 5 DA đường sắt đô thị. Trong đó, DA Đường sắt đô thị tuyến số 3 Nhổn - Ga Hà Nội 1 do TP Hà Nội làm chủ đầu tư; Đường sắt đô thị tuyến số 1 Bến Thành - Suối Tiên, Tuyến số 2 Bến Thành - Tham Lương do TP.HCM chủ đầu tư là; 2 DA còn lại là Tuyến đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông, Tuyến số 1 Yên Viên - Ngọc Hồi  do Bộ GTVT làm chủ đầu tư.

Bên cạnh đó việc triển khai một số dự án mới  như Công trình xây dựng nhà ga T3 (Cảng hàng không Tân Sơn Nhất), Cảng hàng không quốc tế Long Thành và các dự án thuộc cao tốc Bắc - Nam theo hình thức PPP... 

Báo cáo của Bộ Giao thông vận tải (GTVT) cho biết, nguyên nhân làm chậm tiến độ hoặc đội vốn đầu tư của các dự án trên là do nguồn vốn đầu tư không đáp ứng yêu cầu, cơ chế giải ngân phức tạp, công tác bồi thường giải phóng mặt bằng chậm. Việc lựa chọn nhà đầu tư, nhà thầu còn bất cập bởi các quy định của pháp luật liên quan, không có nhiều cơ chế đặc thù áp dụng cho các DA trọng điểm... Đối với các DA có vốn đầu tư trên 10.000 tỷ đồng khi điều chỉnh tổng mức đầu tư phải trình Quốc hội thông qua dẫn đến việc ảnh hưởng tiến độ chung của nhiều DA.

Cũng theo lý giải trên, các DA trọng điểm hầu hết có quy mô lớn, đòi hỏi quy trình quản lý và  công nghệ thi công phức tạp trong khi các chủ đầu tư còn hạn chế về kinh nghiệm quản lý, thực hiện. (Ví dụ: DA đường sắt đô thị lần đầu tiên có ở Việt Nam); Năng lực của các Ban quản lý dự án, tổng thầu, nhà thầu, tư vấn cũng chưa thực sự chuyên nghiệp… dẫn đến tình trạng những vướng mắc không được giải quyết một cách triệt để; Nhiều nội dung điều chỉnh bị kéo dài thời gian thực hiện làm tăng tổng mức đầu tư, chưa kể đến những khó khăn  do biến động lớn về giá đầu vào cho các công trình xây dựng, tỷ giá hối đoái thay đổi... cũng là nguyên nhân làm tăng tổng mức đầu tư DA. Tiếp theo là do công tác quy hoạch ở một số địa phương chưa thực hiện tốt (mất nhiều thời gian tham vấn, xin ý kiến cơ quan chuyên môn).

Xác định nguyên nhân chính của việc chậm tiến độ, tăng tổng mức đầu tư tại các dự án trên Bộ GTVT vẫn nhận định: Trách nhiệm trước hết thuộc về các chủ đầu tư trong đó có việc chậm giải phóng mặt bằng, công tác tuyên truyền, vận động , đền bù và bố trí tái định cư nhiều bất cập dẫn đến tình trạng chậm bàn giao mặt bằng sạch cho nhà thầu thi công. Đây là hệ quả chính của việc chậm tiến độ, đội vốn  tại nhiều dự án trọng điểm, đặc biệt là các DA đường sắt đô thị.