TP.HCM chấn chỉnh hoạt động thương mại ảnh hưởng cảnh quan văn hóa trung tâm

Sáng 6/10, Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM đã tổ chức cuộc họp với các bên liên quan gồm VNPT TP.HCM - đơn vị quản lý tòa nhà, Công ty Đường sách TP.HCM, chính quyền phường Sài Gòn và các bên liên quan để làm rõ vấn đề.

Ông Nguyễn Minh Nhựt - Phó giám đốc Sở, cho biết từ ngày 20/8, VNPT TP.HCM đã đề nghị được sửa chữa công trình do xuống cấp. Sau khi khảo sát, Sở đã phản hồi bằng văn bản, yêu cầu điều chỉnh màu sắc, thiết kế mặt ngoài nhằm tránh tương phản với các công trình biểu tượng lân cận như Bưu điện Thành phố và Nhà thờ Đức Bà.

Theo ông Nhựt, Luật Di sản văn hóa sửa đổi (có hiệu lực từ tháng 7/2025) lần đầu tiên đưa vào khái niệm “cảnh quan văn hóa”, quy định rõ việc bảo vệ cả không gian xung quanh di tích. “Dù công trình 125 Hai Bà Trưng chưa được xếp hạng di tích, nhưng nằm trong vùng lõi tiếp giáp di sản, nên mọi hoạt động đều cần cân nhắc tác động đến cảnh quan chung của khu vực”, ông nhấn mạnh.

Ông Đỗ Ngọc Hưng - đại diện VNPT TP.HCM, khẳng định việc sửa chữa và cho thuê mặt bằng được thực hiện đúng quy định, đã được Sở Quy hoạch - Kiến trúc TP.HCM phê duyệt. Đơn vị đã chủ động làm việc với Công ty Đường sách TP.HCM, thống nhất mở lại các cửa cũ thông ra Đường sách Nguyễn Văn Bình chứ không trổ cửa mới.

Liên quan đến biển hiệu “Chợ Nga”, ông Hưng giải thích đây chỉ là tên thương hiệu của đơn vị thuê mặt bằng, không phải chợ truyền thống. Tuy nhiên, sau khi tiếp thu ý kiến từ dư luận, VNPT TP.HCM đã yêu cầu đối tác tháo dỡ biển hiệu gây hiểu lầm để đảm bảo phù hợp với cảnh quan văn hóa khu vực trung tâm.

Đại diện phường Sài Gòn xác nhận công trình hiện đang trong quá trình sửa chữa nguyên trạng, chưa xử lý hồ sơ đăng ký kinh doanh của các đơn vị thuê.

Ông Lê Hoàng - Giám đốc Công ty Đường sách TP.HCM, cho rằng việc xuất hiện chữ “Chợ” trong biển hiệu tại khu vực liền kề Đường sách gây phản cảm và không phù hợp với không gian tri thức. Dù hoạt động kinh doanh chưa tràn ra khu vực công cộng, nhưng hình ảnh quần áo, bảng hiệu dịch vụ và tờ rơi quảng cáo khiến cảnh quan mất đi sự hài hòa vốn có.

Bà Lê Tú Cẩm - Chủ tịch Hội Di sản văn hóa TP.HCM, nhấn mạnh rằng khu vực quanh Bưu điện Thành phố là không gian gắn liền với ký ức đô thị và bản sắc văn hóa của Sài Gòn. “Nếu sử dụng sai công năng, hoặc để hoạt động thương mại lấn át, chúng ta sẽ làm mất đi giá trị vô hình rất đáng quý”, bà nói.

Từ góc nhìn khảo cổ học, TS. Nguyễn Thị Hậu cho rằng vụ việc “Chợ Nga” là hệ quả của một tư duy quản lý thiếu dài hạn. “Nhiều công trình xưa không được xếp hạng di tích vì sợ ràng buộc, muốn tự do cho thuê, sửa đổi hay kinh doanh. Chính tư duy đó khiến nhiều di sản đô thị dần bị thương mại hóa, biến thành nhà phố buôn bán như thời xưa và đó là mất mát lớn cho di sản Sài Gòn”, bà nhận định.

Kết luận cuộc họp, ông Nguyễn Minh Nhựt cho biết Sở Văn hóa - Thể thao sẽ báo cáo UBND và Thành ủy TP.HCM, đồng thời kiến nghị điều chỉnh hình thức hoạt động và quảng bá thương hiệu tại tòa nhà 125 Hai Bà Trưng để phù hợp với không gian văn hóa – thông tin khu vực trung tâm.

“Chủ trương của Nhà nước là phát triển hài hòa với bảo tồn. Không cấm hoạt động hợp pháp, nhưng phải đảm bảo thương mại không lấn át văn hóa”, ông Nhựt nhấn mạnh.

Sự việc “Chợ Nga” là lời nhắc về ranh giới mong manh giữa phát triển và gìn giữ giá trị đô thị. Trong dòng chảy thương mại sôi động, TP.HCM cần định vị lại cách ứng xử với di sản - không chỉ bảo tồn công trình, mà còn bảo vệ tinh thần và ký ức văn hóa của thành phố.