Mệnh lệnh sáng tạo

Sau một năm kinh doanh gian truân, vượt qua bao thăng trầm và thử thách, doanh nhân Việt Nam lại chào đón một mùa xuân mới, mùa xuân của cách mạng công nghiệp 4.0, mùa xuân của cải cách, mùa xuân của khởi nghiệp... 

Đọc E-paper

Kinh doanh trong thế giới đầy biến động

Năm qua, thế giới có những thay đổi nhanh chóng với những diễn biến thật bất ngờ và khó dự báo. Sự kiện Brexit - nước Anh rời khỏi Liên minh châu Âu (EU) gây ra không ít biến động trên thị trường tài chính - tiền tệ thế giới.

Ngày 8/11/2016, người Mỹ đã bất ngờ bầu ông Donald Trump làm tổng thống. Bất ngờ vì Donald Trump - một tỷ phú bất động sản đã vượt qua chính trị gia dày dạn kinh nghiệm Hillary Clinton bằng những tuyên bố phá cách, những hứa hẹn đảo ngược các chính sách hiện hành, như rút khỏi Hiệp định Đối tác Kinh tế Chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP), xây bức tường ngăn cách với Mexico, trục xuất 11 triệu người nhập cư trái phép... với khẩu hiệu "Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại".

Nhưng chỉ trong 3 ngày sau bầu cử, tổng thống đắc cử Donald Trump đã 7 lần thay đổi lời hứa: Tiếp tục chính sách bảo hiểm y tế của Obama, tiếp tục cam kết hợp tác với Hàn Quốc, sẽ thực hiện chính sách hợp lý với người nhập cư... Và không ai biết ông này sẽ thực hiện những điều đã hứa khác thế nào, có đem lại những hệ lụy sâu rộng và khó dự đoán cho toàn thế giới hay không.

Kinh doanh trong một thế giới đầy biến động về thị trường, tỷ giá, giá nguyên vật liệu, hàng hóa... như vậy, doanh nghiệp (DN) phải cạnh tranh cả về thời gian thực hiện hợp đồng lẫn giá thành, đặc biệt là sự vượt trội và khác biệt của hàng hóa.

Năm 2016 cũng là năm đầu tiên thực hiện các cam kết Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) - một trong ba trụ cột của Cộng đồng ASEAN nhằm thực hiện các mục tiêu đề ra trong Tầm nhìn ASEAN 2020 - DN phải cạnh tranh với 9 nước ASEAN ngay trên sân nhà với bao thách thức, như xuất khẩu sang các nước này giảm xấp xỉ 10%, trong khi nhập khẩu tăng vọt 40%.

Vận dụng khả năng tự do lập DN trong AEC, ngày càng nhiều doanh nhân trẻ "khởi nghiệp" ở Singapore - nơi mà môi trường kinh doanh thông thoáng và minh bạch hơn nhiều so với Việt Nam. Đó là những cơ hội và thách thức mới đang xuất hiện ở chân trời hội nhập quốc tế.

>>Hội nhập TPP và AEC: Doanh nghiệp cần thay đổi cách tiếp cận

Biết mình, biết người và quyết liệt đổi mới, sáng tạo

Kinh doanh trong một thế giới thay đổi chóng mặt và khôn lường, cạnh tranh gay gắt, doanh nhân Việt Nam càng phải "biết người, biết mình", chủ động đổi mới khoa học - công nghệ để trụ vững và chiếm lĩnh thị trường. Trong năm Bính Thân 2016 với hạn hán và nước mặn xâm nhập nghiêm trọng nhất từ 100 năm qua, không ít DN đã thành công với những sản phẩm mới như gạo hữu cơ Cỏ May, nước dừa Bến Tre đóng lon...

Nhiều nông dân và DN đã biến "nguy" bị ngập mặn thành "cơ” bằng việc chuyển từ hai vụ lúa sang một vụ lúa, một vụ tôm. Tinh thần chủ động ứng phó với sự đổi thay của thời cuộc, thị trường bằng những đổi mới, sáng tạo rõ ràng đã có hiệu quả.

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư (4.0) với sự xuất hiện của trí thông minh nhân tạo, người máy, ô tô điện tự lái, năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời, gió, khí sinh học được trang bị đến từng nhà, internet kết nối giữa máy với máy, hay cũng được gọi là internet vạn vật đang tác động mạnh mẽ tới kinh tế và xã hội trên toàn thế giới, từ sản xuất đến bán lẻ qua mạng và đời sống của từng người dân, từ việc làm đến học tập, xu hướng đầu tư, năng suất lao động và năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

Dự kiến, đến năm 2018 xe tự lái sẽ được phép hoạt động ở một số nước trên thế giới, thay thế dịch vụ xe taxi (trong năm 2016, Singapore đã thử nghiệm phương tiện này) và tác động sâu sắc tới thị trường ô tô, tới ngành taxi và bảo hiểm xe, dạy lái xe. Hàng trăm sản phẩm mới kết hợp công nghệ thông tin với đồ tiêu dùng hằng ngày, nhà thông minh sẽ xuất hiện ngày càng nhiều.

Bên cạnh đó, ngành năng lượng cũng sẽ thay đổi sâu sắc, công nghiệp khai thác than và nhiên liệu hóa thạch sẽ từng bước được thay thế bằng các dạng năng lượng sạch, năng lượng mặt trời và năng lượng gió.

Khi ấy, mỗi hộ gia đình sẽ trở thành một nhà máy phát điện, tự cung ứng điện cho ô tô và có thể bán cho lưới điện quốc gia. Vận dụng trí thông minh nhân tạo, internet vạn vật, công nghệ in 3 chiều (3D) và hiện đại hóa quản trị DN cho phép giảm đến 40% thời gian thiết kế, xây dựng, công trình xây lắp không cần dự trữ vật tư, giảm hẳn chi phí vốn lưu động.

>>Đổi mới sáng tạo: Lợi thế và thách thức

Mệnh lệnh không thể trì hoãn

Bán hàng qua mạng di động đang phát triển nhanh chóng. Các siêu thị truyền thống ở Mỹ bắt đầu gặp khó khăn, một số đã phải đóng cửa trong khi Hãng Amazon bán hàng qua mạng có tốc độ tăng trưởng chóng mặt.

Internet kết nối giữa máy với máy tạo ra hệ thống canh tác nông nghiệp hiệu quả cao, như dùng hệ thống tưới nước nhỏ giọt vào gốc cây đến đủ độ ẩm cần thiết thì dừng, chiếu sáng với tần số tối ưu cho từng loại cây. Tất cả đều được điều khiển qua điện thoại thông minh và đã được vận dụng ở Việt Nam, góp phần khắc phục tình trạng hạn hán và xâm mặn ở Đồng bằng Sông Cửu Long vừa qua.

Đã xuất hiện khả năng sản xuất và phục vụ từng khách hàng theo đúng nhu cầu cá nhân, như dùng công nghệ in 3D để đóng giày, may quần áo theo đúng sở thích từng người. Trí tuệ thông minh nhân tạo có thể ghi nhớ đơn đặt hàng của từng người và chủ động gợi ý cho khách hàng mua những mặt hàng và dịch vụ trong kho dữ liệu. Trong tương lai không xa, người ta có thể kết hợp công nghệ in 3D với công nghệ nuôi cấy sinh học để tạo ra tim, gan, tụy... để thay thế cho các bộ phận con người mà không cần chờ người hiến tạng như hiện nay.

Hiện tại, nhiều hãng tin đã sử dụng người máy để tổng hợp tin tức đưa lên mạng. Tờ Washington Post đã dùng người máy đưa tin về Olympic Rio 16 nhanh hơn, đầy đủ hơn các tờ báo khác. Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) dự báo 86% lao động trong ngành may của Việt Nam sẽ mất việc trong 10 năm tới do bị thay thế bằng người máy.

Trong một xã hội thay đổi nhanh như vậy, buộc người lao động phải học liên tục để nâng cao trình độ, có thể chuyển nghề, thay đổi chỗ làm. Cái gì đúng với ngày hôm nay có thể sẽ không còn phù hợp với ngày mai.

Giáo dục và đào tạo cũng sẽ thay đổi sâu sắc, thay vì học kiến thức, nhớ sự việc thì người lao động sẽ phải luôn sáng tạo, tìm tòi cái mới, tự đặt ra các câu hỏi và tìm kiếm câu trả lời. Chính sách của Nhà nước và cách quản trị DN, công tác công đoàn cũng sẽ phải thay đổi để khuyến khích mọi người học tập suốt đời, chấp nhận dịch chuyển và luôn phải tự làm mới mình.

Có thể nói, DN Việt Nam đã bước đầu nắm bắt được những yêu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Đón mùa xuân mới cũng là đón làn sóng cạnh tranh mạnh mẽ từ các nước đang vận dụng cuộc cách mạng công nghiệp này. Phải phát huy sự sáng tạo, năng động của doanh nhân Việt Nam, liên kết trong những chuỗi giá trị tạo ra những sản phẩm khác biệt. Đó là mệnh lệnh không thể trì hoãn.

>>Đón cách mạng công nghiệp lần thứ tư, DN Việt cần làm gì?