Chính trị hoá hạt gạo, nông dân chịu thiệt

Giáo sư C. Peter Timmer (trung tâm Phát triển toàn cầu – Center for Global Development) – chuyên gia hàng đầu quốc tế về thị trường gạo, trong hội thảo về triển vọng thị trường lúa gạo năm 2011 (do viện Chính sách chiến lược bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn tổ chức ngày 4/11 tại TP.HCM) đã nhận định rằng từ rất lâu, thị trường lúa gạo thế giới vận hành không còn theo quy luật thị trường.

Chính phủ của hầu hết các quốc gia đã can thiệp quá sâu vào hạt gạo, xem nó như là mặt hàng chiến lược an ninh lương thực, sự ổn định sẽ gắn liền với tồn vong và duy trì quyền lực.

Hệ luỵ từ chính sách chính trị hoá hạt gạo, can thiệp vào hệ thống phân phối, xuất nhập khẩu khiến giá lúa gạo nội địa thường bị điều tiết bởi tính chủ quan từ phía nhà nước hơn là định hình theo quy luật thị trường, bởi phải gánh trách nhiệm bình ổn giá cả – nguyên nhân sâu xa dẫn đến sự bất ổn.

Lập luận trên của ông Timmer khá trùng hợp với hoàn cảnh Việt Nam hiện nay. Vụ hè thu 2010, hàng triệu nông dân ở các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long chỉ vì không nắm bắt thông tin cung cầu cũng như giá cả thế giới nên vội bán sạch lúa vào thời điểm giá quá thấp. Nay giá lúa tăng gấp đôi, lên trên 6.000 đồng/kg, thì không còn hàng để bán.

Việc can thiệp quá sâu vào hạt gạo, giáo sư C. Peter Timmer nhìn nhận: tầm nhìn chính trị hoá hạt gạo khiến tính minh bạch về thông tin mà chính phủ của các quốc gia phát ra không còn minh bạch.

“Tôi cho rằng một lượng lớn gạo mua bán trên thế giới, trong đó có cả ở Việt Nam, được giữ bí mật về giá. Nông dân không thể đoán biết thị trường gạo tương lai nếu cung cầu và giá gạo không được minh bạch. Và họ thường bị thiệt ngay cả khi thế giới giá tốt”. Theo ông, “thông tin thiếu minh bạch thường đi liền với tệ nạn tham nhũng”.