Ngưng tài trợ do nghi ngờ tham nhũng

Quỹ tài trợ toàn cầu (Global Fund) đã quyết định đóng băng khoản tiền 1,3 tỉ USD tài trợ cho các chương trình kiểm soát dịch bệnh ở Trung Quốc, do quan ngại nước này đang sử dụng sai mục đích và thiếu minh bạch.

Một bệnh nhân AIDS ở Trung Quốc được người thân chăm sóc - Ảnh: nytimes.com

Global Fund, một tổ chức từ thiện có trụ sở ở Mỹ, cho biết quỹ này đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc quản lý nguồn tiền rót cho Trung Quốc từ cuối năm 2010. Báo New York Times cho biết Global Fund đã chính thức đóng băng nguồn quỹ này vài tuần trước do cơ quan chức năng ở Trung Quốc đã sử dụng nguồn tiền này không rõ ràng.

Thêm vào đó là việc Trung Quốc không “mặn mà” với việc để các tổ chức phi chính phủ (NGO) ở địa phương được tham gia việc phân phối các nguồn quỹ từ thiện. Global Fund chỉ trích Trung Quốc vi phạm quy định là phải có ít nhất 35% nguồn tài chính được phân bố thông qua các tổ chức cộng đồng hay NGO ở các địa phương để thực hiện các chương trình, dự án giáo dục và y tế nhằm cải thiện đời sống người dân.

Bất đồng giữa Global Fund và Trung Quốc, theo New Yorks Times, đã trở nên căng thẳng hơn từ cuối năm 2010, sau khi các nhà kiểm toán tiết lộ Trung Quốc đã không minh bạch trong việc phân bố số tiền tài trợ 283 triệu USD cho các chương trình ngăn chặn, điều trị AIDS. Thậm chí, theo tố cáo của ông Thường Khôn - điều phối viên một tổ chức NGO ở Trung Quốc, 50% số quỹ này đã được các quan chức Trung Quốc bỏ túi riêng.

“Một số nhân viên dự án lợi dụng các tổ chức NGO để làm máy rút tiền và tham nhũng” - ông Thường Khôn khẳng định.

Báo cáo của Global Fund Watch, một tổ chức NGO, cho biết Trung Quốc đã phân phối cho các nhóm NGO không tới 11% nguồn quỹ, và các cộng đồng này hầu như đều bị bỏ rơi trong các cuộc họp bàn về chiến lược triển khai các chương trình.

Đại diện của Global Fund cho biết từ năm 2003, Trung Quốc đã nhận 539 triệu USD từ quỹ này và 295 triệu USD đang trên đường đến để tài trợ cho các chương trình phòng chống dịch bệnh trong nước. Trung tâm Phòng chống và kiểm soát dịch bệnh Trung Quốc (CDC) là cơ quan trực tiếp nhận nguồn tài trợ của Global Fund. Tổ chức này chấp thuận chi 1,9 tỉ USD cho Trung Quốc, nhưng CDC đang bị cáo buộc chỉ phân phối số tiền quỹ này cho các tổ chức nhà nước thuộc CDC và chi nhỏ giọt chưa đến 25% cho các NGO.

Phản ứng trước cáo buộc này, giới chức Trung Quốc cho rằng các NGO không đáng tin cậy bằng các cơ quan chính thức của Trung Quốc trong việc chi tiêu tiền của Global Fund. Phó giám đốc điều hành Global Fund Debrework Zewdie đã trực tiếp đến Bắc Kinh hồi tuần trước (18-5) để bàn thảo với giới chức Trung Quốc và CDC.

Sau hai ngày thảo luận, ông Debrework Zewdie cho biết hai bên đã đạt được nhiều thỏa thuận. New York Times dẫn lời người phát ngôn của Global Fund Jon Liden cho biết Trung Quốc đã cam kết sẽ hoàn trả bất cứ khoản tiền nào nếu phát hiện chi sai mục đích. Song theo Thời Báo Hoàn Cầu, Global Fund yêu cầu phía Trung Quốc có câu trả lời chính thức cho cáo buộc của họ vào ngày 7-6.

Theo Thời Báo Hoàn Cầu, nhiều NGO do chính quyền địa phương dựng lên và các tổ chức chính thức của chính quyền đã có dấu hiệu "chấm mút" tiền quỹ của Global Fund. Các NGO "ma" này đã nhận tiền quỹ của Global Fund thông qua CDC nhưng không hề thực hiện bất kỳ chương trình hay dự án nào để phục vụ cộng đồng và cũng không hề có báo cáo về việc chi tiêu tiền quỹ.

“Các NGO ở Trung Quốc hầu hết trong giai đoạn bắt đầu, vẫn còn nhiều yếu kém về mặt quản lý, thiếu hợp tác dẫn đến tham nhũng” - ông Đặng Quốc Thắng, giám đốc Trung tâm nghiên cứu NGO tại Đại học Thanh Hoa, nhận định.