Lý giải nguyên nhân kinh tế chia sẻ "khó sống" tại Nhật Bản

Ảnh minh họa: Claudio Guglieri

Quản lý của Airbnb - hệ thống của Mỹ chuyên hỗ trợ cho việc đặt chỗ ở tại nhà của người khác - đã không thể giấu được sự tức giận. Trong năm ngoái, chính phủ Nhật đã thông qua luật giúp cho phép loại hình này được hoạt động hợp pháp, nhưng cùng lúc đó cũng hạn chế đáng kể hoạt động của loại hình chia sẻ nhà.

Từ 15/6/2018, chủ nhà chỉ được phép cho thuê nhà của họ tối đa 180 ngày/năm với điều kiện họ phải đăng ký với nhà chức trách địa phương. Phần lớn các chủ nhà không thể đáp ứng được thời hạn chót đó bởi họ còn đang bận xin được số đăng ký.

Ngày 1/6/2018, cơ quan quản lý du lịch Nhật bất ngờ ra phán quyết rằng bất kỳ ai không có số đăng ký sẽ phải hủy đặt phòng của khách. Airbnb ước tính sẽ phải hủy đến 4/5 trong tổng số 60 nghìn nhà đăng ký cho thuê tại Nhật. Kỳ nghỉ của nhiều khách tại Nhật bị đe dọa.

Những gì đang diễn ra cho thấy cách tiếp cận đầy ngập ngừng của phía chính phủ Nhật Bản với loại hình kinh tế chia sẻ. Theo đó, người ta thuê hàng hóa và dịch vụ từ một bên khác thông qua nền hệ thống internet (một định nghĩa rộng hơn trong đó bao gồm những doanh nghiệp cho thuê hàng hóa mà họ sở hữu, như xe đạp, trong khoảng thời gian ngắn).

Link bài viết

Giá trị quy mô của nền kinh tế chia sẻ ở Nhật hiện ước tính ở mức khoảng 1,2 nghìn tỷ yen, tương đương khoảng 11 tỷ USD, trong khi đó con số này tại Trung Quốc lên đến 229 tỷ USD.

Cơ hội phát triển tất nhiên vẫn còn nhiều. Trong năm ngoái, ước tính khoảng 29 triệu du khách đã đến Nhật, Nhật đặt mục tiêu thu hút khoảng 40 triệu du khách vào năm 2020 khi Tokyo tổ chức Olympics.

Tuy nhiên, số phòng khách sạn không tăng kịp để đáp ứng cho nhu cầu. Chính phủ Nhật cũng cho rằng việc chia sẻ sẽ có thể giúp phát triển dịch vụ giao thông công cộng, đặc biệt ở nhiều khu vực nông thôn khi mà Nhật đang đối diện với dân số già và giảm.

Thế nhưng không phải ở Nhật không có những câu chuyện chia sẻ thành công. Có nhiều nền hệ thống để chia sẻ phòng họp, không gian văn phòng hoặc điểm đỗ xe. Có thể kể đến trang Laxus hiện đang giúp cho nhiều công dân thành phố nghèo nhưng vẫn có thể dùng được túi hàng hiệu nhờ họ chia sẻ với nhau.

Còn chính Airbnb cũng cung cấp trải nghiệm chia sẻ, trong đó con người ta mua và bán những trải nghiệm như tour thành phố hoặc các lớp học nấu nướng. Loại hình này thành công ở Nhật hơn bất kỳ nước nào khác, người nước ngoài đặc biệt ưa thích loại hình này.

Tuy nhiên, chính sách quản lý, vốn thường chỉ nhắm đến có lợi cho những công ty và doanh nghiệp lớn, có thể coi như trở ngại chính đối với sự phát triển. Quy định chỉ được phép cho thuê tối đa 180 ngày cho thấy giới chức địa phương vẫn ưu tiên cho các chuỗi khách sạn lớn.

Quận Shinjuku ở thủ đô Tokyo cấm chủ nhà được cho khách thuê từ thứ Hai đến hết thứ Năm hằng tuần. Uber - công ty sở hữu ứng dụng chia sẻ xe, chỉ được phép vận hành loại xe cao cấp, loại xe màu đen với lái xe chuyên nghiệp để không làm ảnh hưởng đến công việc kinh doanh của các hãng taxi truyền thống.

Đã có công ty tìm cách lách luật. Ứng dụng chia sẻ xe Notteco đã cố gắng lách luật bằng cách đề nghị khách trả tiền xăng dầu và phí đường bộ chứ không trả tiền thuê phương tiện, thế nhưng luật vẫn cản trở sự phát triển.

Một cản trở khác với dịch vụ chia sẻ ở Nhật chính là quan điểm của công chúng. Nhiều người thậm chí không buồn quan tâm rằng có ứng dụng kiểu như vậy tồn tại. Nhiều người khác cho rằng ứng dụng đó thậm chí còn bất hợp pháp. Người đứng đầu Văn phòng phát triển kinh tế chia sẻ của chính phủ Nhật - ông Yusuke Takada - nhấn mạnh: “Sự ngại ngần của công chúng chính là yếu tố cản trở sự phát triển của nền kinh tế chia sẻ”.

Một trở ngại khác chính là thói quen của xã hội. Người đứng đầu của Anytimes - một ứng dụng cho phép người dùng chia sẻ kỹ năng từ làm vườn cho đến trông trẻ, chỉ ra nhiều phụ nữ luôn chịu áp lực họ phải biết tự làm mọi thứ, bởi có người từng bị chỉ trích vì thuê người dọn dẹp qua trang này. Thậm chí nhiều người Nhật còn cho rằng các nền hệ thống chia sẻ không mang đến chất lượng dịch vụ hoàn hảo như họ kỳ vọng.

(Theo Bizlive - Tựa bài do DNSG Online đặt lại)